Nếu tình hình vẫn tiếp tục như hiện nay, Donald Trump hầu như chắc chắn sẽ được đề cử ứng viên tổng thống của đảng Cộng hoà (GOP). Tỷ lệ ủng hộ Trump vẫn rất mạnh ngay cả khi cựu tổng thống gặp các rắc rối pháp lý.
Biến nguy thành cơ
Sự thống trị của cựu tổng thống đối với GOP không hề suy giảm sau khi ông bỏ qua cuộc tranh luận sơ bộ đầu tiên trong đảng và ảnh hồ sơ tù của ông lan truyền khắp thế giới. Có nhiều người còn khẳng định con đường tiến đến trận chung kết tranh ghế tổng thống của Trump là “không thể ngăn cản”.
Trong nhiều tháng, ám ảnh đã đè nặng lên cuộc đua tổng thống của GOP, nhưng những ngày gần đây quả bóng đã đẩy về phía Trump một cách thuyết phục. Quyết định bỏ qua cuộc tranh luận sơ bộ đầu tiên của cựu tổng thống hoá ra là “canh bạc thắng”! Trump không chỉ bình an vô sự trước các đối thủ mà còn xác lập rõ hơn sự thống trị của mình. Sáu ứng cử viên nói họ sẽ ủng hộ Trump nếu ông được GOP chọn ngay cả khi ông bị kết án.
Cựu Thống đốc South Carolina Nikki Haley nằm trong số những người giơ tay. Thống đốc Florida DeSantis cũng vậy (dù ban đầu do dự chờ xem những người khác phản ứng thế nào). Hai người không giơ tay là cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie và cựu Thống đốc Arkansas Asa Hutchinson.
Chưa đầy 24 giờ sau khi các đối thủ còn chưa “hoàn hồn” sau cuộc tranh luận, Trump đã có “chuyến thăm hoành tráng” tới nhà tù ở Atlanta và ra về với bức ảnh chụp hồ sơ tù lập tức biến thành “chiếc cần câu” gây quỹ. Sự trở lại bất ngờ với X, nền tảng trực tuyến trước đây gọi là Twitter, cũng rất ấn tượng.
Hiện Trump 77 tuổi vẫn có nguy cơ gián đoạn tranh cử do phải ngồi tù hoặc gặp một số vấn đề bất ngờ như sức khỏe nhưng tất cả đều không làm giảm sự ủng hộ dành cho cựu tổng thống. Jordan Bryngelson, nhà hoạt động GOP ở South Carolina đứng trung lập trong cuộc đua, nhưng cũng giống như nhiều người khác trong đảng, xem Trump là “thực tế không thể tránh khỏi là ứng cử viên được chọn của đảng”. “Ông ấy không chỉ có khả năng đối phó tốt với những hiểm họa mà còn biết tận dụng chúng. Mỗi lần bị một cú đấm ông ấy lại mạnh hơn”.
Không chỉ thế, Trump còn biết biến những thảm họa thành cơ hội kinh doanh và quyên góp, điều mà những người khác không làm được. Còn hơn bốn tháng nữa mới đến cuộc bầu đầu tiên chọn đề cử ứng cử viên tổng thống trong GOP tại Iowa nên Trump vẫn có thể gặp nhiều khó khăn với những vấn đề pháp lý của mình và các đối thủ vẫn có thể tìm được cách bứt phá lên. Các cuộc thăm dò cho thấy cựu tổng thống đang dẫn trước rất lớn, nhưng cũng cho thấy cử tri sẵn sàng xem xét người thay thế.
Tuy nhiên, là một nhà kinh doanh lão luyện, Trump có thể biến nguy thành cơ như đã từng chứng tỏ trong quá khứ. Jeanita McNulty, chủ tịch GOP của một quận hạt ở Iowa, người có mặt tại cuộc tranh luận ở Milwaukee, nhận xét: “Đối với Trump, bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra. Rõ ràng, không có đối thủ nào làm tổn hại đến Trump trong buổi tranh luận đó. Cuộc phỏng vấn ông dành cho Tucker Carlson (trên mạng xã hội X) cũng có rất nhiều người theo dõi. Có vẻ các vụ truy tố hình sự chỉ làm tăng sự ủng hộ của các cử tri trung thành hơn”.
Quả thực, các cáo trạng đã tạo ra bước ngoặt ủng hộ cựu tổng thống ngay lúc sự ủng hộ đang trên đà đi xuống vào cuối năm ngoái. Mỗi cáo trạng lại thêm một cú huých và giúp đổ đầy “két sắt chiến tranh” của Trump. Trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, GOP vận động kém hiệu quả khi một số ứng cử viên được Trump ủng hộ thua trong các cuộc đua quan trọng. Việc gây quỹ của Trump cũng khởi đầu chậm chạp và ông lo lắng nhìn về phía Thống đốc Ron DeSantis của tiểu bang Florida, người tái đắc cử thống đốc với số phiếu cao hơn dự đoán.
Nhưng đùng một cái, tình thế thay đổi mạnh mẽ vào mùa xuân. Bắt đầu là Tháng Tư, khi bản cáo trạng đầu tiên chống lại Trump được công bố tại New York liên quan đến các khoản thanh toán tiền bịt miệng một nữ diễn viên phim khiêu dâm. GOP nhanh chóng đổ xô tập hợp xung quanh Trump.
Ba bản cáo trạng tiếp theo, thay vì đưa Trump xuống huyệt, lại được tất cả các ứng cử viên GOP đối thủ và nhiều đảng viên GOP đồng ý là “có động cơ chính trị, can thiệp bầu cử”! Cuối Tháng Năm, DeSantis chính thức bước vào cuộc đua, nhưng cũng chỉ trích Trump một cách nửa vời như các ứng cử viên khác vì sợ làm mất lòng những người ủng hộ cựu tổng thống. Các đối thủ trên đường đua tổng thống đưa ra những cương lĩnh tranh cử lộn xộn, thiếu nhất quán, mất phương hướng và có khi… lẫn vào cương lĩnh tranh cử của Trump!
Cái bóng bao trùm của Trump
Dù có những khác biệt về chính sách, đặc biệt là về đối ngoại và quyền phá thai, nhưng các đối thủ phần lớn ủng hộ chương trình nghị sự của Trump, đặc biệt là vấn đề nhập cư và kinh tế. DeSantis phải hứng chịu cuộc tấn công từ đội ngũ của Trump từ trước khi chính thức tham gia cuộc đua.
DeSantis còn gặp khó do quyết định sai lầm về nhân sự trong ban vận động. Chiến lược tranh cử cũng có vấn đề. Khi cố cứu vãn tình thế, DeSantis vẫn tránh phản công Trump, khiến nhiều người ủng hộ và các nhà tài trợ chán nản, lần lượt quay lưng. Trong khi đó, những kẻ trung thành với Trump không mất đi người nào. DeSantis hiện vẫn tiếp tục điều chỉnh cuộc vận động nhưng vẫn chưa lấy lại được vị thế đã mất, dù một số cuộc khảo sát cho thấy cuộc tranh luận của ông được đánh giá là “thể hiện tốt”.
Haley cũng được đánh giá cao trong các cuộc thăm dò sau tranh luận, nhưng vẫn kém xa Trump. Nếu có ứng cử viên thể hiện được sức hút của người xem thì đó là doanh nhân công nghệ sinh học Vivek Ramaswamy. Ông bảo vệ Trump nhiệt tình, gọi cựu tổng thống là “tổng thống xuất sắc nhất thế kỷ 21”. Nhưng Ramaswamy còn một chặng đường dài để bắt kịp Trump.
Chiến lược gia Scott Jennings của GOP nhận định: “Không có gì xảy ra với Trump trong tuần qua nên khả năng nhận được đề cử của ông sẽ không giảm, dù tương lai chưa chắc chắn. Mỗi tuần trôi qua Trump lại có thêm sự ủng hộ nhờ chia rẽ trong nhóm cử tri GOP không ủng hộ ông”. DeSantis hiện có đủ nguồn lực cho chặng đường dài, đặc biệt là một “siêu PAC” có $85 triệu để vận động. Các trợ lý của Thống đốc Florida và những người thách thức Trump biết rất rõ, cử tri chỉ bắt đầu thể hiện sự chọn lựa thực sự khi thời tiết bắt đầu trở lạnh ở Iowa, New Hampshire và cuộc bầu cử sơ bộ bắt đầu. Hãy nhìn lại lịch sử.
Vào thời điểm này năm 2015, Thượng nghị sĩ Ted Cruz của Texas chỉ có 8% người ủng hộ trong các cuộc thăm dò, Trump có 23% nhưng Cruz là người chiến thắng cuộc bầu cử sơ bộ (caucus) ở Iowa năm 2016. “Chúng ta vừa mới chuẩn bị hiệp đấu. Mọi việc còn ở phía trước – Pete Snyder, một nhà đầu tư ở Virginia ủng hộ DeSantis, nói – Nếu bạn là người cùng thi đấu trên sân, tại sao bạn lại cứ bị Trump ám ảnh?”
Không bác bỏ chủ cũ của mình, Haley (Đại sứ Mỹ tại LHQ thời Trump) cảnh báo Trump có thể khiến đảng phải trả giá nếu được đề cử. “Chúng ta phải nhìn vào thực tế là 3/4 người Mỹ không muốn một trận tái đấu giữa Trump và Biden. Chúng ta phải đối mặt với sự thật Trump là chính trị gia bị ghét nhất ở Mỹ. Chúng ta không thể thắng cuộc tổng tuyển cử theo cách đó” – bà nhấn mạnh.
Rick Tyler, chiến lược gia của Cruz trong cuộc tranh cử 2016 cũng bi quan tương tự. “Nếu GOP đề cử Trump và cuộc bầu cử tổng thống trở thành cuộc trưng cầu giữa việc Trump vào Toà Bạch Ốc hay vào nhà tù, thì GOP sẽ bị xóa sổ vào Tháng Mười Một từ đầu đến cuối cuộc bầu cử. Kết quả chắc chắn là như thế vì kể từ năm 2016, Trump chẳng có thành công nào ngoài thất bại!”
Phát biểu trên ABC ngày 27 Tháng Tám, Chris Christie cho biết ông rất ngạc nhiên khi hầu hết các đối thủ tại cuộc tranh luận không đồng ý Trump không thể giành chiến thắng khi đang gặp rắc rối pháp lý. Ông nói: “Sự thật chúng ta không thể để một kẻ phạm tội bị kết án làm ứng cử viên tổng thống và tin ông ta sẽ giành chiến thắng. Nên nhớ Trump đang được tại ngoại ở bốn khu vực pháp lý khác nhau ở đất nước này”.
Ngay cả đảng Dân chủ cũng chuẩn bị trận chung kết với Trump!
Một cuộc thăm dò giữa Tháng Tám của Yahoo News/YouGov cho thấy tỷ lệ ủng hộ Trump trong cả cuộc bầu cử sơ bộ của GOP và cuộc đấu chung kết với Tổng thống Joe Biden sẽ giảm đáng kể nếu ông “bị kết tội nghiêm trọng”. Trong khi các vấn đề pháp lý của Trump tạo cú huých gây quỹ tranh cử và củng cố sự ủng hộ trong đảng thì nó cũng làm hao hụt số thời gian quý báu và hàng chục triệu đôla lẽ ra dành cho chiến dịch tranh cử. Ngày 28 Tháng Tám, Thẩm phán liên bang khu vực Washington Tanya Chutkan sẽ xem xét thời điểm xét xử Trump về các cáo buộc liên bang âm mưu lật ngược kết quả cuộc bầu cử năm 2020 để bám lấy quyền lực.
Công tố viên đặc biệt Jack Smith đã yêu cầu ngày bắt đầu phiên toà là 2 Tháng Một, 2024, khoảng hai tuần trước khi diễn ra cuộc bầu cử sơ bộ của GOP ở Iowa. Các luật sư của Trump muốn dời sang Tháng Tư, 2026 với lý do “phải nghiên cứu khối lượng quá lớn bằng chứng”. Ba phiên tòa còn lại có thể mở cách nhau vài tháng và Trump phải sắp xếp lại cuộc vận động để xuất hiện trước tòa.
Về phần mình, Biden và các đảng viên Dân chủ cũng xem Trump là ứng cử viên “không thể tránh khỏi” của GOP. Các trợ lý tranh cử cho biết Trump sẽ dành tuần này để gây quỹ và trả lời phỏng vấn trên các phương tiện truyền thông. Ông dự định đến Iowa, New Hampshire và Nam Carolina vào Tháng Chín (có thể đến nhiều lần để mở rộng lợi thế của mình). Có khả năng cựu tổng thống sẽ bỏ qua cuộc tranh luận tiếp theo vào cuối Tháng Chín.
Chủ tịch GOP Iowa Jeff Kaufmann kỳ vọng Trump sẽ tham dự các cuộc tranh luận do Ủy ban Quốc gia GOP phê chuẩn sắp tới, đặc biệt nếu cuộc tranh luận được tổ chức ở Iowa ngay trước cuộc bầu cử sơ bộ 15 Tháng Một, như truyền thống. “Ông ấy biết rõ là không thể xem Iowa như một nơi… đương nhiên thắng!” – Kaufmann nói. Rắc rối pháp lý liên tục của Trump có nghĩa là cuộc chiến đề cử của GOP sẽ vẫn là một cuộc trưng cầu dân ý về Trump. Nhà phân tích bầu cử phi đảng phái Nathan Gonzales nhận định: “Chừng nào đa số đối thủ còn bảo vệ Trump trước các cáo buộc, dù ít hay nhiều, thì thật khó để Trump bị truất ngôi dẫn đầu!”
____________
