Đa số người Mỹ xem đầu tư vào tiền điện tử là không đáng tin cậy. Chỉ có 17% người trưởng thành thú nhận có đầu tư, giao dịch hoặc sử dụng tiền điện tử, nhưng 1/3 số đó đã chia tay với nó.
Tiền điện tử là cám dỗ, ảo tưởng
Các cơ quan quản lý chứng khoán nhà nước xem gian lận tài sản kỹ thuật số (digital asset fraud) là mối đe dọa lớn nhất đối với các nhà đầu tư trong năm 2023. Theo họ, đầu tư vào tiền điện tử (cryptocurrency) cũng giống như đi vào một sòng bạc sang trọng mà hình ảnh và âm thanh tôn vinh kẻ chiến thắng không có nghĩa là đại đa số người chơi sẽ giàu có hơn khi chơi xong. Tất cả chỉ là cám dỗ, ảo tưởng.
Kỳ vọng làm giàu không trở thành hiện thực đối với hầu hết mọi người. Đó là lý do tại sao các máy đánh bạc đều trang bị tốt hệ thống đèn nhấp nháy và đổ chuông khi có người trúng độc đắc. Các chủ sòng bạc muốn những người đánh bạc bên cạnh tăng thêm tiền cược với hy vọng cũng được nghe tiếng chuông reo vui và ra về với một khoản tiền lớn.
Hiện tượng nghiện chiến thắng có tên gọi riêng “greater fool theory” (lý thuyết kẻ ngốc hơn) chính xác là thứ mà cả các tay chơi nghiệp dư lẫn những con nghiện tiền điện tử mắc phải. Investopedia giải thích: “Lý thuyết về kẻ ngốc hơn tin rằng giá sẽ tăng vì tiền điện tử có thể bán chúng cho một kẻ ngốc hơn nữa với giá cao, cho đến khi không còn kẻ ngốc nào!”.
May mắn, nhiều người Mỹ không thích trở thành kẻ ngốc và không bị thôi miên bởi những tuyên truyền “có cánh” về tiền điện tử. Theo một cuộc khảo sát 10,701 người trưởng thành tại Hoa Kỳ vừa do Trung tâm nghiên cứu Pew thực hiện, có đến 75% người biết về tiền điện tử tin rằng cả đầu tư, giao dịch và sử dụng tiền điện tử đều không tin cậy và không an toàn. Khoảng 85% người lớn từ 50 tuổi biết tiền điện tử không tin độ tin cậy của nó.
Nhưng những người trẻ tuổi cũng không quan tâm đến nó (66% không tự tin về độ tin cậy và an toàn của tiền điện tử). Những tiết lộ gần đây về quản lý yếu kém, gian lận và phá sản của một công ty có “máu mặt” trong ngành công nghiệp tiền điện tử khiến các nhà đầu tư thêm lo ngại. Đây là lần đầu tiên Pew đo lường niềm tin vào tiền điện tử như một loại tài sản.
Monica Anderson, Phó giám đốc nghiên cứu, Internet và công nghệ tại Pew nhận định: “Sự hoài nghi có ở tất cả các nhóm tuổi, giới tính và chủng tộc. Sự bất an rất cao đối với cả những người đã đầu tư vào tiền điện tử”. Trong 17% người trưởng thành thú nhận đã đầu tư, giao dịch hoặc sử dụng tiền điện tử, có đến 43% nói họ không hoặc ít tin tưởng vào khoản đầu tư của mình. 45% cho biết khoản đầu tư của họ cho kết quả không như mong đợi, chỉ có 15% hài lòng. Khi được hỏi về tác động của việc đầu tư vào tiền điện tử đối với tài chính cá nhân, 60% cho biết nó không giúp ích cũng như không gây thiệt hại. 20% cho là đã giúp ích và 7% nói “giúp ích rất nhiều” cho tài chính của họ. 3% nói tài chính của họ bị hao tổn rất nhiều vì tiền điện tử. Một số phát hiện khác từ cuộc khảo sát Pew: 31% những người đầu tư, giao dịch hoặc sử dụng tiền điện tử nay không còn đầu tư vào đó nữa. 43% người tiếp tục đầu tư lo lắng về tính bảo mật của tiền điện tử. 80% phụ nữ không tin tưởng vào tiền điện tử, so với 71% nam giới.
Tiền điện tử – Mối đe dọa mới
Anderson giải thích: “Không phải cứ bỏ tiền vào tiền điện tử là giàu lên!”. Có người ví đầu tư vào tiền điện tử giống như đi lạc vào một khu rừng không biết lối ra. Nhưng những lời hứa tuyệt vời về sự giàu có của tiền điện tử vẫn ra rả tối ngày. Các cơ quan quản lý từ lâu đã cảnh báo người dân về biến động khó lường của tiền điện tử nếu họ cứ xem nó là một loại tiền tệ và một khoản đầu tư xứng đáng. Chính sự phấn khích về một loại tài sản mới và công nghệ tạo ra nó đã biến tiền điện tử thành môi trường hoàn hảo để những kẻ lừa đảo kiếm lợi từ những người vội vã đầu tư vì sợ chậm chân và để mất cơ hội.
Tiền kỹ thuật số đã được đưa vào danh sách mới nhất “các mối đe dọa mới đối với nhà đầu tư” của Hiệp hội các nhà quản lý chứng khoán Bắc Mỹ (North American Securities Administrators Association- NASAA). Theo Washington Post. “Tiền điện tử không xấu hay nguy hiểm, nhưng khi nó được quảng bá như loại đầu tư hứa hẹn lợi nhuận cao trong thời gian ngắn, mọi người nên hết sức thận trọng,” Amanda Senn, Phó giám đốc Ủy ban Chứng khoán Alabama có chân trong ban lãnh đạo NASAA nhận định. Các giao dịch tiền điện tử thường không tuân thủ luật ngăn chặn gian lận hay thông qua các tổ chức tài chính được cấp phép trong chương trình phòng chống gian lận. Tiền điện tử hấp dẫn các nhà đầu tư vì nó tương đối mới khiến nhiều người tin đến nỗi chuyển tiền sang tiền điện tử mà không cần tiến hành một số hoạt động thẩm định phải có”.
Tuy nhiên, đây chính xác là tâm lý mất cảnh giác mà những kẻ lừa đảo hy vọng sẽ còn kéo dài. Chúng bắt chước mô hình sòng bạc: Làm phân tâm và đánh lạc hướng những người muốn giàu nhanh. Miles Faggert, đối tác của Alabama Securiti giải thích: “Tiền điện tử khá mới nên các nhà đầu tư nghĩ chỉ cần bỏ ra một số tiền nhỏ họ có thể kiếm được nhiều tiền nhanh chóng”.
Trong Tháng Tư, Bộ Tư pháp đã thu giữ số tiền kỹ thuật số trị giá khoảng $112 triệu từ các vụ lừa đảo đầu tư tiền điện tử kiểu “pig butchering” (mổ heo, đề cập đến thủ thuật vỗ béo mấy chú ủn ỉn trước khi xẻ thịt nó). Nhiều kế hoạch mổ heo vừa phát hiện liên quan đến tài sản kỹ thuật số.
“Bằng cách sử dụng phương pháp lừa đảo truyền thống, những kẻ lừa đảo công nghệ cao lợi dụng sự công khai và thổi phồng xung quanh tiền điện tử để đưa người đầu tư vào bẫy làm giàu nhanh,” Công tố liên bang Martin Estrada cho biết trong một tuyên bố.
Năm ngoái, gian lận đầu tư tài chính đã gây ra nhiều tổn thất hơn bất kỳ loại lừa đảo nào khác mà người Mỹ trình báo cáo với Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet của FBI (Internet Crime Complaint Center). Trong tổng số $3.31 tỷ gian lận tài chính, lừa đảo tiền điện tử, gồm cả “mổ heo” chiếm $2.57 tỷ, tức 78%.
