Các đảng viên cấp cao của đảng Cộng hoà (GOP) trong Hạ viện đang quyết tâm luận tội Bộ trưởng An ninh Nội địa Alejandro Mayorkas Mayorkas, dù nhiều GOP ôn hòa tỏ ra do dự và tỷ lệ thành công gần như là số không, khi Thượng viện vẫn do đảng Dân chủ kiểm soát.
Màn phủ đầu của GOP
Ban lãnh đạo GOP Hạ viện thề sẽ sớm khởi động các thủ tục luận tội hiếm hoi đối với một bộ trưởng chính phủ, bất chấp kế hoạch có thể tạo ra phản ứng tiêu cực từ những người ôn hòa trong đảng. Các chủ tịch ba Ủy ban Giám sát, An ninh Nội địa và Tư pháp Hạ viện đã chuẩn bị tổ chức các phiên điều trần về dòng người di cư và những lo ngại về an ninh tại biên giới, với hy vọng sẽ là “khúc dạo đầu” cho cuộc điều tra luận tội Mayorkas.
Một nguồn thạo tin cho CNN biết phiên điều trần đầu tiên của Ủy ban Tư pháp về biên giới có thể diễn ra vào cuối tháng này hoặc đầu Tháng Hai. Ủy ban Tư pháp Hạ viện, cơ quan có thẩm quyền đối với nghị quyết luận tội cho biết sẵn sàng tiến hành các thủ tục tố tụng chính thức nếu có sự đồng thuận trong GOP Hạ viện. Đây là dấu hiệu cho thấy ý tưởng luận tội một bộ trưởng của chính quyền Joe Biden đã chuyển từ “chuyện bên lề” sang chính thức.
Dân biểu James Comer (GOP), Chủ tịch Ủy ban Giám sát nói: “Nếu có ai là “ứng viên” đầu tiên bị luận tội thì đó chính là Mayorkas!”. Việc một bộ trưởng bị luận tội là cực kỳ hiếm và chỉ xảy ra một lần trong lịch sử Hoa Kỳ. Đó là trường hợp Bộ trưởng Chiến tranh William Belknap bị Hạ viện luận tội nhưng được Thượng viện tha bổng vào năm 1876. Tuy nhiên, điều này sẽ sớm xảy ra một lần nữa, sau khi Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy, từng hứa như vậy trong thời gian vận động (được bầu) ghế chủ tịch Hạ viện, đã kêu gọi Mayorkas “từ chức hoặc phải đối mặt với các thủ tục luận tội”.
Ngày 17 Tháng Một, khi được hỏi về việc Mayorkas có thể bị Hạ viện luận tội xung quanh vấn đề an ninh biên giới, McCarthy nói: “Điều mà chúng tôi có thể làm là điều tra, và cuộc điều tra đó có thể dẫn đến một cuộc điều tra luận tội”.
Trong tuần làm việc đầu tiên của Hạ viện mới, dân biểu Pat Fallon (Cộng hòa-Texas) đã giới thiệu dự thảo nghị quyết luận tội Mayorkas về các vấn đề ở biên giới phía Nam. Dân biểu cực hữu Andy Biggs (Cộng hòa-Arizona) cũng hứa làm tương tự trong vài tuần tới. Nghị quyết của Fallon nhấn mạnh: “Mayorkas đã làm suy yếu hoạt động kiểm soát biên giới phía Nam của chúng ta và khuyến khích nhập cư bất hợp pháp”, đồng thời cho rằng “ông ấy đã nói dối trước Quốc hội rằng biên giới được an toàn”.
Không dễ
Tuy nhiên, nghị quyết luận tội có thể không chỉ thất bại mà còn gây ra bối rối lớn cho ban lãnh đạo GOP. Hiện tại Dân biểu Tony Gonzales (Cộng hoà-Texas) đã ra dấu hiệu phản đối nỗ lực này. Một số thành viên khác không cho rằng Mayorkas nên bị buộc tội nặng hay nhẹ, dù họ cho rằng ông không đủ mạnh trong việc bảo vệ biên giới phía Nam.
Dân biểu Mario Diaz-Balart (Cộng hòa-Florida) đặt câu hỏi: “Có phải ông ấy đã thất bại trong công việc của mình một cách thảm hại? Vâng! Nhưng đó có phải là căn cứ để luận tội? Tôi không biết!”. Dân biểu Dusty Johnson (Cộng hòa-South Dakota) nói với CNN: “Rõ ràng, cách quản lý biên giới phía Nam như hiện nay là kém năng lực nhưng đó không phải là ngưỡng trong Hiến pháp để luận tội. Câu hỏi là luận tội có đáp ứng được tiêu chuẩn pháp lý mà Hiến pháp để ra hay không?”.
Thật vậy, các dân biểu Cộng hòa từ các đơn bị bầu cử “chiến trường” đang kêu gọi các đồng nghiệp đừng vội vàng tiến hành luận tội, vì sẽ thất bại tại Thượng viện và sẽ khiến người dân Mỹ cho rằng GOP là quá khích.
“(Vấn đề an ninh) Biên giới là một thảm họa và là một thất bại hoàn toàn của chính quyền Biden. Nhưng trước tiên chúng ta nên cố gắng tạo ra sự thay đổi như tăng cường giám sát. Tôi không nghĩ các cử tri độc lập quan tâm đến các cuộc luận tội” – Dân biểu Don Bacon (Cộng hoà-Nebraska) nói.
Rõ ràng GOP Hạ viện vẫn bất đồng về vấn đề này. Dân biểu khoá đầu Mike Lawler (Cộng hoà-New York), nói với CNN ngay trước khi tuyên thệ nhậm chức: “Tôi nghĩ ưu tiên hàng đầu là đối phó với lạm phát và chi phí sinh hoạt. Tôi không muốn lập lại những gì chúng ta đã thấy dưới thời chính quyền Trump, nơi các đảng viên Dân chủ chỉ không ngừng theo đuổi Tổng thống và chính quyền ông ta”.
Những gương mặt sừng sỏ GOP vẫn cố gắng
Dù thế nào, có những dấu hiệu cho thấy luận tội đang nhận được sự ủng hộ của GOP Hạ viện nói chung. Ủng hộ nghị quyết của Fallon có những người trước đây từng đòi hoãn luận tội như Dân biểu Dan Crenshaw (Cộng hòa-Texas), thành viên của Ủy ban An ninh Nội địa; và Dân biểu Oklahoma Stephanie Bice, thành viên mới của ban lãnh đạo GOP Hạ viện. Fallon trước đó cũng không ủng hộ luận tội Mayorkas nhưng nay lại trở cờ với lý do “để cho quả bóng tiếp tục lăn và luận tội là chìa khóa để công chúng Mỹ thấy lý do tại sao Mayorkas xứng đáng bị loại khỏi chức vụ. Khi bóng bắt đầu lăn, chúng tôi sẽ cho ông ta cơ hội bảo vệ bản thân và bộ của mình”.
Dân biểu Jim Jordan (Cộng hoà-Ohio), chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện đầy quyền lực, nơi khởi đầu các điều khoản luận tội, muốn việc luận tội Mayorkas “sẽ là hành động pháp lý đầu tiên” của uỷ ban do ông lãnh đạo.
Ban lãnh đạo GOP Hạ viện tin rằng họ có thể mất không quá bốn phiếu GOP để thông qua nghị quyết luận tội và sẽ cố gắng xây dựng nghị quyết luận tội kỹ lưỡng để lôi kéo cả đảng theo. Áp lực đang đè nặng lên McCarthy, người đã có những cam kết bất lợi với những GOP chống ông. Các ủy ban Hạ viện tham gia cuộc chiến chống Mayorkas đều do các thành viên của nhóm House Freedom Caucus theo đường lối cứng rắn làm chủ tịch ủy ban, như Jordan và Mark Green (Cộng hoà-Tennessee, lãnh đạo mới được bầu của Ủy ban An ninh Nội địa Hạ viện).
Phản ứng của đảng Dân chủ
Về phần mình, các đảng viên Dân chủ Hạ viện tố cáo GOP đe dọa luận tội Mayorkas “chỉ vì những lý do chính trị thuần túy”, đồng thời lưu ý: “Các tranh chấp về chính sách hầu như không thể nống lên thành quy kết tội nặng, tội nhẹ”. Mayorkas đã làm chứng trước Quốc hội nhiều lần kể từ khi ông đảm nhận chức vụ và cơ quan của ông đã chuẩn bị đầy đủ để tiếp tục tuân thủ sự giám sát của Hạ viện do GOP lãnh đạo.
Cho đến nay, vẫn chưa có yêu cầu chính thức nào cho các phiên điều trần hoặc lời khai, vì các ủy ban của Quốc hội mới chỉ chuẩn bị tiến trình. Trong một tuyên bố, phát ngôn viên của Mayorkas nói rõ ông không có kế hoạch từ chức. Tuyên bố viết:
“Bộ trưởng Mayorkas tự hào thúc đẩy sứ mệnh cao cả của cơ quan mình quản lý, hỗ trợ lực lượng nhân viên đặc biệt của Bộ và phục vụ người dân Mỹ. Bộ sẽ tiếp tục công việc thực thi luật pháp và bảo vệ biên giới đồng thời xây dựng một hệ thống nhập cư an toàn, trật tự và nhân đạo. Các thành viên của Quốc hội có thể làm tốt hơn là chỉ tay vào người khác. Họ nên ngồi vào bàn thảo luận và tìm ra các giải pháp cho hệ thống bị hỏng của chúng ta và những luật lệ lỗi thời không được Quốc hội cập nhật trong hơn 40 năm qua”.
Nhưng ngay cả khi nghị quyết luận tội Mayorkas được Hạ viện thông qua, việc giành được đa số 2/3 tại Thượng viện để kết tội Mayorkas hầu như không có cơ hội thành công. Một số GOP Thượng viện như Thượng nghị sĩ John Thune (South Dakota) không cam kết ủng hộ động thái này. Còn các đảng viên Dân chủ đã bác bỏ hoàn toàn. Thượng nghị sĩ Chris Coons (Dân chủ-Delaware), mỉa mai khi được hỏi về luận tội: “Đúng là một hành động mang tính ‘xây dựng’ cao! Tôi nghĩ nó chỉ lãng phí nhiều thời gian!”.
