Đảng Dân chủ có thể phải đối mặt những tổn thất lớn trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ Tháng Mười Một năm nay khi Đảng Cộng hòa (GOP) ấp ủ hy vọng giành lại cả Hạ viện và Thượng viện. Hệ luỵ theo sau là những vụ luận tội…
Luận tội (đàn hặc) hoàn toàn có thể xảy ra nhưng…
Nếu đảng của Tổng thống Joe Biden mất quyền kiểm soát cả hai viện, ông có thể phải đối mặt với vài cuộc luận tội – theo Newsweek. Điều này hoàn toàn có thể xảy ra khi nhiều đảng viên GOP tin rằng đa số thành viên Quốc hội của đảng sẽ đi theo hướng đó. Cụ thể là vào Tháng Một qua, Thượng nghị sỹ GOP Ted Cruz khẳng định: “Có nhiều cơ sở để luận tội Biden!”; và đến Tháng Tư, Dân biểu GOP Ken Buck tuyên bố trong một cuộc họp trực tuyến: “Ủy ban Tư pháp Hạ viện sẽ tổ chức các phiên điều trần để xác định xem việc luận tội có phù hợp hay không. Tôi sẽ bỏ phiếu ủng hộ luận tội và sau đó các điều khoản luận tội sẽ được trình bày trước toàn thể Hạ viện”.
Tháng Năm, một cuộc thăm dò của Đại học Massachusetts Amherst cho thấy 68% đảng viên GOP và 66% những người theo xu hướng bảo thủ muốn Biden bị luận tội nếu GOP chiếm lại Hạ viện, trong khi 53% đảng viên GOP tin rằng một Hạ viện do GOP lãnh đạo sẽ luận tội Biden. Các điều khoản luận tội có thể được thông qua bằng đa số phiếu quá bán tại Hạ viện nhưng Tổng thống chỉ có thể bị bãi nhiệm bởi đa số phiếu 2/3 tại Thượng viện. Điều này chưa bao giờ xảy ra và có vẻ GOP sẽ không có đủ số ghế cần thiết cho một cuộc luận tội (nếu có) vào năm 2023.
Cựu Tổng thống Donald Trump đã bị luận tội hai lần (2020 và 2021) nhưng cả hai lần đều được Thượng viện tuyên trắng án cũng vì lý do không tìm đủ số phiếu cần thiết. Không có gì ngăn cản Hạ viện do GOP lãnh đạo bỏ phiếu về các điều khoản luận tội ngay cả khi có rất ít cơ hội kết tội Biden, vì GOP chỉ cần số phiếu “yes” quá bán tại Hạ viện. Cơ hội GOP lấy lại Hạ viện là rất cao. Tuy nhiên, một chuyên gia chính trị cho tờ Newsweek biết rằng GOP sẽ phải thận trọng việc luận tội để không phải trả giá chính trị cho cuộc bầu cử 2024 tại cả liên bang lẫn tiểu bang.
Một Quốc hội phân cực ở cả các thành viên GOP
John Owens, giáo sư danh dự môn chính phủ và chính trị Hoa Kỳ tại Trung tâm Nghiên cứu Dân chủ (Centre for the Study of Democracy) thuộc Đại học Westminster ở Vương quốc Anh, nói với tờ Newsweek: “Đảng Dân chủ sẽ cố gắng xoay sở để giữ lại Hạ viện và Thượng viện vào Tháng Mười Một. Điều này không phải là không khả thi. Nhưng nếu GOP tiếp quản một hoặc cả hai viện, có khả năng cao họ sẽ cố gắng luận tội Biden. Việc luận tội (Biden) của GOP đặc biệt thuận lợi tại Hạ viện vì những người ủng hộ ‘Big Lie’ (lời nói dối trâng tráo, ám chỉ các đảng viên GOP ủng hộ những tuyên bố vô căn cứ của cựu Tổng thống Trump là cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 có gian lận) sẽ chiếm tỉ lệ đáng kể trong Hội nghị GOP Hạ viện (House Republican Conference)”.
Robert Singh, giáo sư tại Khoa Chính trị Đại học London nhận định:
“Nếu GOP chiếm lại Hạ viện mà không chiếm được Thượng viện, có khả năng là bất kỳ nỗ lực luận tội nào cũng chỉ dừng lại ở chỗ: ‘Ghi điểm’ chính trị! Việc luận tội đang trở thành thói quen tại một Quốc hội phân cực và nền chính trị siêu đảng phái ở Washington chứ không phải một sự kiện ‘cực kỳ hiếm’ chỉ áp dụng cho những trường hợp đặc biệt nghiêm trọng như chúng ta thường hiểu. Tuy nhiên, vẫn chưa chắc chắn GOP sẽ thắng cả hai viện Quốc hội. Nếu họ không chiếm được Thượng viện, thì bất kỳ cuộc luận tội nào cũng trở nên vô nghĩa ngoài việc gây khó cho chính phủ.
Một câu hỏi được đặt ra là ‘GOP của Trump’ có thể chiếm ưu thế bao nhiêu so với các GOP ôn hoà khác. Tôi nghi ngờ khả năng thống nhất trong nội bộ đảng Cộng hòa, cho dù họ có đồng thuận trong việc thành lập các ủy ban điều tra một số vấn đề của Biden – từ Hunter và Ukraine đến các vấn đề liên quan chính sách. Mitch McConnell (lãnh đạo GOP ở Thượng viên) và Kevin McCarthy (lãnh đạo GOP ở Hạ viện) đều sẽ không muốn gây nguy hiểm cho triển vọng của đảng vào năm 2024”.
Cái giá chính trị phải trả
Robert Singh cho rằng khó có thể biết Mitch McConnell và Kevin McCarthy có thể kiểm soát được các phần tử cực đoan trong các cuộc họp kín của các thành viên Quốc hội GOP hay không, nếu đảng giành được đa số tại hai viện.
Nhiều đảng viên GOP tại Hạ viện muốn mở các cuộc điều tra về nhiều vấn đề, gồm cả việc con trai Hunter của Biden và việc Mỹ rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan. Những cuộc điều tra đó có khả năng tạo cơ sở cho việc luận tội, nếu GOP chiếm một trong hai viện Quốc hội hoặc cả hai. Việc luận tội Biden là một triển vọng hấp dẫn đối với một số đảng viên GOP nhưng sẽ khiến họ phải trả giá chính trị.
Thomas Gift, giám đốc sáng lập Trung tâm Chính trị Mỹ (Centre on U.S. Politics) của University College London nói với Newsweek:
“Có một khoảng cách lớn giữa những gì một thiểu số cực hữu cam kết thực hiện và những gì các lãnh đạo GOP tại Quốc hội sẽ ủng hộ, nếu đảng giành lại quyền kiểm soát cả hai viện. Nếu cuộc luận tội không khả thi với các chứng cứ thuyết phục, những cái đầu tỉnh táo gần như chắc chắn sẽ không đồng tình. Việc luận tội Biden lúc đó sẽ biến thành một màn diễn chính trị tồi. Các cử tri sẽ xem động thái này như sự lạm dụng quyền giám sát quá mức của Quốc hội, một nỗ lực để trả thù cho hai phiên tòa luận tội Trump; và cuối cùng là một thủ thuật để gây sự phân tâm khỏi những chủ đề cấp bách khác”.
Nếu việc luận tội Biden có thể gây hậu quả chính trị đối với GOP, những người ôn hòa trong đảng sẽ ngăn cản không cho điều này xảy ra. Paul Quirk, nhà khoa học chính trị tại Đại học British Columbia ở Canada, nhận định: “GOP chắc chắn sẽ tiến hành nhiều cuộc điều tra nếu họ giành lại được đa số. Nhưng khi Biden còn ở trong Toà Bạch Ốc hai năm nữa, cho dù chiếm ưu thế tại lưỡng viện, GOP cũng không thể thông qua nhiều dự luật (Biden sẽ phủ quyết).
Có những thắc mắc cần được làm rõ, như việc Biden bất ngờ cho rút quân quá nhanh khỏi Afghanistan hoặc xử lý không thành công người tị nạn tràn vào biên giới phía Nam và một số vấn đề khác. GOP cực hữu cũng có thể chất vấn Bộ Tư pháp về việc truy tố những người tham gia cuộc nổi dậy ở Điện Capitol vào ngày 6 Tháng Một, mà nhiều đảng viên GOP xem là “những người biểu tình hòa bình, hợp pháp”.
Nhưng phe GOP ôn hòa hơn trong Quốc hội, đặc biệt các lãnh đạo đảng, gần như chắc chắn sẽ ngăn chặn bất kỳ nỗ lực luận tội “hời hợt” nào, trừ những gì đáng tin cậy và có chứng cứ “không thể bác bỏ được”. Bất kỳ cuộc luận tội trả đũa không chính đáng nào đều chỉ làm tổn thương GOP ở các tiểu bang họ đang nắm giữ và các khu vực bầu cử cạnh tranh ngang ngửa. Việc luận tội (Biden) cũng là cơ hội để các đảng viên Dân chủ so sánh và nhắc lại với công chúng về những nỗ lực phối hợp của Trump để lật ngược kết quả bầu cử tổng thống năm 2020.
