Ngày 16 Tháng Bảy, Cố vấn đặc biệt Jack Smith đã thông báo với nhóm pháp lý của cựu Tổng thống Donald Trump rằng ông là “mục tiêu” của cuộc điều tra về nỗ lực đảo ngược kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, mà đỉnh điểm là cuộc tấn công ngày 6 Tháng Một, 2021. Thông báo này là một dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy Trump có thể bị truy tố vì vai trò của ông trong cuộc bạo loạn. Dưới đây là những gì có thể xảy ra và những gì cựu Tổng thống phải đối mặt khi ông đang chiến đấu để giành được đề cử tổng thống năm 2024 đại diện Đảng Cộng hòa (GOP) – dẫn lại từ Wall Street Journal.
-Trump sẽ bị truy tố sớm không?
Không rõ ràng. Trump đã bị truy tố trong cuộc điều tra khác của Jack Smith về việc ông xử lý các tài liệu mật chỉ một ngày sau khi The Wall Street Journal và các hãng tin khác đưa tin nhóm pháp lý của cựu tổng thống đã nhận được một “target letter” thông báo ông bị điều tra về vụ 6 Tháng Một.
Trump cho biết Bộ Tư pháp đã thông báo cho nhóm của ông vào ngày 16 Tháng Bảy và cho ông bốn ngày để trả lời liệu ông có xuất hiện trước đại bồi thẩm đoàn hay không. Nhưng dòng thời gian đó không đưa ra manh mối rõ ràng là đại bồi thẩm đoàn có trả lại bản cáo trạng không và khi nào trả. Những người quen thuộc với vấn đề này cho biết các đại bồi thẩm đoàn đang tiếp tục nghe các nhân chứng, cho thấy họ chưa xong việc nên chưa có quyết định cuối cùng.
-Trump có thể bị buộc tội gì trong cuộc điều tra mới của Smith?
Một người quen thuộc với “lá thư chiếu cố” cho biết nó viện dẫn ba đạo luật có thể dùng làm cơ sở để truy tố:
Âm mưu lừa gạt chính phủ (conspiracy to defraud the government);
Cản trở một thủ tục tố tụng chính thức (obstruction of an official proceeding)
Và vi phạm quyền công dân (civil-rights violation, thường được sử dụng trong các trường hợp gian lận bầu cử). Các cáo buộc tiềm năng cho thấy phía công tố viên tin rằng họ đã thu thập được bằng chứng chứng minh Trump đã phối hợp với những người khác để phá hoại chiến thắng bầu cử của Tổng thống Biden.
-Tại sao buộc tội Trump “vi phạm quyền công dân”?
Trump có thể bị buộc tội ít nhất một trong hai đạo luật được thông qua sau Nội chiến mà mục đích ban đầu là để truy tố những ai âm mưu ngăn cản người da đen (lúc đó vừa được trả tự do) bỏ phiếu. Các công tố viên liên bang ở Brooklyn, New York từng sử dụng đạo luật này trong vụ kiện chống lại một người ủng hộ Trump đã cố tước quyền của cử tri trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.
Douglass Mackey, nhận tội vào Tháng Ba qua, đã sử dụng Twitter để lan truyền thông tin sai lệch kêu gọi những người ủng hộ ứng cử viên Hillary Clinton bỏ phiếu không hợp lệ bằng tin nhắn văn bản hoặc mạng xã hội. Hàng ngàn người đã làm theo. Các công tố xem các quảng cáo lừa đảo là kế hoạch trấn áp cử tri. Các chuyên gia pháp lý đồng ý rằng hai đạo luật trên có thể được Smith dùng trong cuộc điều tra bầu cử năm 2020 khi đội ngũ của ông đang điều tra nhiều nỗ lực của Trump và các đồng minh nhằm đảo ngược thất bại bầu cử, trong đó có cả việc gây áp lực buộc các quan chức tiểu bang tìm cách lật ngược kết quả và gây áp lực gửi danh sách đại cử tri giả tới Quốc hội.
-Cáo buộc “âm mưu lừa gạt chính phủ” là gì?
Đạo luật này nghiêm cấm các ý đồ cản trở chức năng hợp pháp của chính phủ bằng thủ thuật lừa dối hoặc man trá. Vào Tháng Ba, 2022, một thẩm phán liên bang tuyên bố hành vi quấy rối sau bầu cử của Trump có thể đã vi phạm luật này. Cản trở chức năng hợp pháp là một trong bốn cáo buộc được Bộ Tư pháp chuyển sang ủy ban lựa chọn của Hạ viện để có thể dùng làm cơ sở truy tố vụ bạo loạn ngày 6 Tháng Một, 2021.
Tiểu ban Quốc hội (The congressional panel) kết luận Trump âm mưu lừa gạt chính phủ bằng cách can thiệp vào quy trình chứng nhận bầu cử, lan truyền thông tin sai lệch về gian lận bầu cử và gây áp lực buộc các quan chức tiểu bang thay đổi kết quả bầu cử và các quan chức liên bang hỗ trợ nỗ lực đó. Bất kỳ cáo buộc âm mưu nào cũng sẽ dẫn đến việc truy xét những đồng phạm với Trump. Một số nhân vật nổi tiếng trong quỹ đạo của Trump, gồm cả luật sư riêng của ông lúc bấy giờ là Rudy Giuliani, cho biết họ chưa nhận được những lá thư chiếu cố tương tự của Bộ Tư pháp.
-“Cản trở một thủ tục tố tụng chính thức” là gì?
Luật này trừng phạt “bất kỳ ai có hành vi tham nhũng thay đổi, phá hủy, cắt xén, che giấu hồ sơ, tài liệu hoặc đồ vật khác; hoặc cản trở, tác động vào bất kỳ thủ tục tố tụng chính thức nào”. Đó là một điều khoản trong Đạo luật Sarbanes-Oxley, được thông qua năm 2002 sau vụ bê bối kế toán của tập đoàn năng lượng Enron.
Bộ Tư pháp đã sử dụng nó để xử lý tội giả mạo bằng chứng và chống lại hàng trăm kẻ bạo loạn bị cáo buộc đã cố ngăn cản Quốc hội chính thức kiểm phiếu của Đại cử tri đoàn vào ngày 6 Tháng Một, 2021. Một số bị cáo lập luận rằng điều khoản này chỉ áp dụng cho các tội như giả mạo nhân chứng hoặc phá hủy tài liệu, chứ không áp dụng cho các nghi thức như kiểm phiếu và xác nhận kết quả. Những lập luận đó không được chấp nhận.
-Trump đã nói gì về cuộc điều tra mới và chiến thuật tự vệ?
Trump đã tấn công Jack Smith, gọi ông là “tên loạn trí”, đồng thời phủ nhận mọi hành vi sai trái và gọi cuộc điều tra mới là nỗ lực của chính quyền Biden nhằm làm suy yếu ông trong chiến dịch tranh cử tổng thống. Những người ủng hộ Trump biện bạch rằng cựu tổng thống hành động như thế vì ông thực sự tin cuộc bầu cử đã bị đánh cắp và thực sự lo ngại về khả năng gian lận cử tri.
-Liệu một bản án có ngăn được Donald Trump nhậm chức tổng thống nếu ông thắng cử năm 2024?
Về lý thuyết, việc kết án trọng tội không nhất thiết khiến một người mất tư cách làm tổng thống. Nhưng một số học giả pháp lý đã viện dẫn Tu chính án thứ 14 trong đó có một điều khoản loại bỏ tư cách của những người tham gia “cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn” chống lại Hoa Kỳ, nhằm có thể ngăn cản Trump nhậm chức.
Điều khoản truất quyền, được viết và phê chuẩn trong thời Nội chiến, áp dụng cho các quan chức liên bang, tiểu bang và quân đội, cả tại chức lẫn về hưu, nhưng liệu nó có áp dụng cho tổng thống không thì vẫn còn trong vòng tranh luận. Do không có án lệ nào nên có thể cần một cuộc bỏ phiếu của Quốc hội để thực thi điều khoản còn chưa rõ ràng này.
-Vụ truy tố Trump về cuộc bầu cử năm 2020 khác với vụ kiện tài liệu mật của Mar-a-Lago thế nào?
Dù có thể có cùng một bị cáo, hai vụ truy tố là riêng biệt và khác nhau. Vụ án Mar-a-Lago, trong đó Trump bị buộc 37 tội danh lưu giữ bất hợp pháp thông tin quốc phòng và các tài liệu bị lấy đi sau khi rời nhiệm sở. Về nguyên tắc, Bộ Tư pháp giải quyết vấn đề không khó lắm, nhưng họ luôn thận trọng vì các tài liệu mật khi ra trước tòa có thể làm lộ bí mật an ninh quốc gia.
Vụ án tài liệu mật được đưa ra trước bồi thẩm đoàn ở Fort Pierce, Florida và thẩm phán Aileen Cannon là người được Trump bổ nhiệm. Trước đó bà đã đưa ra một số phán quyết có lợi cho Trump trong một vụ kiện liên quan đến các tài liệu FBI thu giữ tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông vào Tháng Tám năm ngoái. Bất kỳ cáo buộc nào liên quan đến cuộc bầu cử năm 2020 có thể sẽ được xét xử ở Washington. Trump và đội ngũ pháp lý của ông từ lâu luôn phàn nàn, bồi thẩm đoàn ở Washington nghiêng về đảng Dân chủ và sẽ xét xử bất lợi cho ông.
-Thời gian xét xử
Ngày 21 Tháng Bảy, thẩm phán Aileen M. Cannon thông báo phiên toà xử vụ tài liệu mật sẽ bắt đầu từ ngày 20 Tháng Năm, 2024, tại Fort Pierce, Florida. Bà từ chối đề nghị trì hoãn phiên tòa của Trump cho đến sau cuộc bầu cử tổng thống nhưng cũng từ chối ngày xử vào Tháng Mười Hai như Bộ Tư pháp yêu cầu, nêu lý do “lịch trình đề xuất của chính phủ được đẩy nhanh một cách bất thường và không phù hợp với việc đảm bảo một phiên tòa công bằng”.
Trước mắt, phiên tòa xét xử Trump ở Manhattan, New York sẽ bắt đầu vào ngày 25 Tháng Ba 2024 đối với 34 trọng tội cấp tiểu bang về việc làm sai lệch hồ sơ kinh doanh để che giấu khoản tiền bịt miệng được trả nhằm ngăn chặn cáo buộc tình dục của một diễn viên phim người lớn vào thời điểm tranh cử tổng thống năm 2016 của ông. Trong một trường hợp khác, bà Fani Willis, công tố viên quận hạt Fulton thuộc tiểu bang Georgia đang điều tra những nỗ lực của Trump và các đồng minh nhằm lật ngược chiến thắng của Biden ở tiểu bang này. Willis nói bà sẽ công bố “quyết định truy tố” trước Tháng Chín. Bà khẳng định chỉ tập trung vào vụ này và không có thêm bất kỳ cuộc điều tra nào khác liên quan đến cựu tổng thống.
