Khi cựu Tổng thống Donald J. Trump hầu tòa trước Thẩm phán Tanya S. Chutkan với cáo buộc âm mưu lật đổ nền dân chủ Mỹ, đây không phải lần đầu tiên bà xử lý những vấn đề liên quan nỗ lực cù nhằng nhằm duy trì việc giữ ghế tổng thống của Trump sau khi ông thua cuộc bầu cử năm 2020.
“Tổng thống không phải là vua và nguyên đơn không phải là tổng thống” – bà Tanya S. Chutkan từng nói. Không rõ khi nào Thẩm phán Chutkan, 61 tuổi và cựu Tổng thống Trump sẽ đối mặt trực tiếp. Trump sẽ xuất hiện trước một thẩm phán sơ thẩm trong lần ra tòa đầu tiên vào thứ Năm 3 Tháng Tám 2023, nơi ông có khả năng bị buộc tội và không nhận tội – giống như ông đã hành động như vậy vào Tháng Sáu trong một vụ án riêng liên quan việc ông giữ lại các tài liệu mật sau khi rời Tòa Bạch Ốc.
Tuy nhiên, Tanya S. Chutkan sẽ giám sát phiên tòa, nơi cần có sự hiện diện của Trump tại Tòa án Quận Liên bang ở Washington DC. Việc giao hồ sơ để Tanya S. Chutkan thụ lý đã tương phản với việc giao hồ sơ cho Thẩm phán Aileen M. Cannon ở Florida trong vụ hồ sơ mật mang về nhà của Trump.
Trong khi Thẩm phán Cannon là người được Trump bổ nhiệm có xuất thân là thành phần bảo thủ, thì Thẩm phán Chutkan được Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm và từng quyên góp cho chiến dịch tranh cử của Obama. Trong khi Thẩm phán Cannon từng là công tố viên liên bang, thì Thẩm phán Chutkan từng là luật sư công (public defender). Trong khi Thẩm phán Cannon có ít kinh nghiệm xét xử tội phạm, thì Thẩm phán Chutkan lại dày dặn kinh nghiệm hơn trong việc điều hành các phiên tòa. Bà ngồi ghế thẩm phán xét xử (trial judge) trong gần một thập niên. Năm 2014, Tanya S. Chutkan từng cho biết bà đã xét xử khoảng 40 đến 45 vụ án và là luật sư bào chữa chính trong nhiều vụ liên quan “các trọng tội như giết người, tấn công tình dục cấp độ một và bắt cóc.”
Sinh ở Kingston, Jamaica, Thẩm phán Chutkan đến Mỹ để theo học Đại học George Washington và lấy bằng luật tại Đại học Pennsylvania. Bà đã kinh qua hơn một thập niên phục vụ với tư cách là luật sư do tòa án chỉ định cho những khách hàng nghèo và làm việc một thời gian tại hãng luật Boies Schiller & Flexner trước khi gia nhập tòa liên bang ở Washington DC vào năm 2014. Bà kết hôn với Peter A. Krauthamer, cựu phó thẩm phán của Tòa Thượng thẩm ở Quận hạt Columbia, nơi xử lý các phiên tòa hình sự địa phương.
Sự tham gia của Tanya S. Chutkan trong các vụ án liên quan sự kiện 6 Tháng Giêng 2021 đang thu hút nhiều sự chú ý nhất, trong bối cảnh bà đảm nhận điều dường như được coi là một trong những phiên tòa hình sự quan trọng nhất lịch sử nước Mỹ. Hai năm qua, Thẩm phán Chutkan đã xử thẳng tay những kẻ bị kết tội liên can cuộc bạo động làm nhục nước Mỹ ngày 6 Tháng Giêng. Và dù bà tránh những lời lẽ gai góc nhắm vào Trump mà một số đồng nghiệp của bà đã dùng để mô tả vai trò của cựu Tổng thống trong vụ tấn công trụ sở Quốc hội, Tanya S. Chutkan đã không ngại bày tỏ thái độ khinh bỉ đối với cuộc tấn công.
Sự kiện 6 Tháng Giêng là “nỗ lực của một đám đông bạo lực nhằm ngăn chặn quá trình chuyển giao quyền lực có trật tự và ôn hòa từ chính quyền này sang chính quyền tiếp theo” và những nỗ lực của họ đã “làm bẩn và ô uế các sảnh của Điện Capitol,” Tanya S. Chutkan nói vào Tháng Mười 2021 khi đưa ra một bản án nặng hơn cho một kẻ bạo loạn so với những gì mà công tố viên yêu cầu. “Nước Mỹ đang theo dõi xem hậu quả của sự kiện này là như thế nào,” và những chuyện làm nhục quốc gia như thế này “phải có hậu quả” – Tanya S. Chutkan nói.
Việc Thẩm phán Chutkan là người Da đen, thuộc thành phần nhập cư và lại là phụ nữ, chắc chắn không là yếu tố nhân thân mà một người như Trump thích. Trump có tiền sử tấn công các thẩm phán và công tố viên, đặc biệt phụ nữ và có xuất thân thuộc nhóm thiểu số. Năm 2016, Trump xỉa xói Thẩm phán Gonzalo Curiel, lúc ấy đang giám sát vụ gian lận trong Đại học Trump. Trump gọi Gonzalo Curiel là “một thằng Mễ”.
Gần đây hơn, Trump đã miệt thị hai công tố viên Da đen ở New York – Alvin L. Bragg, luật sư Manhattan; và Letitia James, tổng chưởng lý bang New York – những người theo đuổi các vụ kiện chống lại ông. Trump cũng công kích Fani T. Willis, một luật sư Da đen ở Georgia, người sắp tung ra bản cáo trạng liên quan nỗ lực lật ngược cuộc bầu cử của Trump. Trump gọi cả ba người là “bọn phân biệt chủng tộc”.
Stephen Gillers, giáo sư đạo đức pháp lý tại Trường Luật Đại học New York, nói: “Tôi hiểu tại sao Trump muốn một thẩm phán khác và tôi hiểu tại sao Trump muốn một địa điểm khác (không thuộc khu vực Washington DC, nơi có những thẩm phán “hắc ám” như Tanya S. Chutkan)”.
