Các chuyên gia tiền tệ và thương mại cho biết Tổng thống Donald Trump có khả năng sẽ công bố các mức thuế đề xuất đối với hàng hóa Việt Nam trước khi ông rời Tòa Bạch Ốc, sau khi Bộ Tài chính Mỹ xem đối tác thương mại đang phát triển của Mỹ này là “đối tượng thao túng tiền tệ” vào tuần trước. Các công ty Mỹ nhập hàng từ Việt Nam sẽ phải chịu các mức thuế thuộc “Mục 301” của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR). Các công ty Mỹ đã nhập khoảng 65 tỷ USD hàng hóa từ Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2020, so với 66,6 tỷ USD của cả năm 2019. Thuế quan có thể đánh vào doanh số thặng dư hơn 400 tỷ USD trong lĩnh vực may mặc và giày dép của Mỹ, cùng với đồ nội thất, điện tử và gia dụng – theo Reuters 21-12-2020.
Quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ trở nên rất tốt những năm gần đây. Washington coi Hà Nội là đối tác kinh tế và an ninh chiến lược ở Đông Nam Á, giúp chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc, kể cả dưới thời chính quyền Trump. Tuy nhiên, thuế quan sẽ khiến mối quan hệ này gặp khó khăn. Bộ Thương mại Việt Nam cho biết hôm thứ Hai rằng thuế quan sẽ khiến các công ty trong nước “mất niềm tin vào việc kinh doanh với các đối tác Hoa Kỳ” và giảm nhập khẩu từ Mỹ. Đại diện Bộ Thương mại Việt Nam cho biết, giới chức hai nước sẽ tổ chức các cuộc hội đàm “cực kỳ quan trọng” vào cuối tháng 12. Đánh thuế hàng hóa nhập khẩu của Việt Nam sẽ gây ra một phức tạp thương mại khác cho Tổng thống đắc cử Joe Biden khi ông có thể thúc đẩy các mức thuế trả đũa đối với hàng hóa xuất khẩu của Mỹ sang Việt Nam.
Báo cáo tiền tệ bị trì hoãn từ lâu của Bộ Tài chính, công bố ngày 16 tháng 12, kết luận rằng Việt Nam, cùng Thụy Sĩ, đã vượt quá cả ba ngưỡng để thao túng tiền tệ trong năm kết thúc vào ngày 30 tháng 6. Cả hai nước đều có những can thiệp vào thị trường ngoại hối và thặng dư tài khoản vãng lai toàn cầu, vượt quá 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP); cộng thêm 20 tỷ USD thặng dư thương mại với Mỹ. USTR sẽ thực hiện các phiên điều trần từ ngày 28-29 tháng 12 về cuộc điều tra liên quan Việt Nam. Đây là phiên điều trần thứ hai về việc các nhà sản xuất Việt Nam có sử dụng gỗ khai thác bất hợp pháp hay không.
Ba nguồn tin cho Reuters biết USTR sẽ không cắt ngắn thời gian điều tra kết thúc vào ngày 7 tháng 1, tạo điều kiện cho Trump có khoảng hai tuần để hành động theo bất kỳ khuyến nghị thuế quan nào đối với Việt Nam trước khi ông rời Nhà Trắng ngày 20 tháng 1. Việc thu thuế có thể bắt đầu những tuần đầu tiên của tân Chính phủ Joe Biden. Matthew Goodman, cựu quan chức Bộ Tài chính và là chuyên gia kinh tế châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết: “Chính quyền Mỹ rõ ràng muốn gửi một tín hiệu rằng Việt Nam cần phải từ bỏ các chính sách tiền tệ của họ. Thông điệp là Hoa Kỳ sẽ không chấp nhận Việt Nam sử dụng đồng tiền thấp để hỗ trợ phát triển theo cách như Trung Quốc định giá thấp đồng tiền trong nhiều thập niên.
USTR đã sử dụng Mục 301 tương tự để áp mức thuế lên tới 25% đối với hàng nhập khẩu trị giá 370 tỷ USD của Trung Quốc trong cuộc chiến kéo dài hai năm rưỡi của Trump với Bắc Kinh. Hiện vẫn chưa rõ liệu thuế quan đối với hàng Việt Nam có đạt đến mức đó hay gần với mức 6,2-10% mà Bộ Thương mại đã áp dụng đối với lốp xe Việt Nam vào tháng 11. Giới phân tích cho rằng việc Việt Nam vi phạm ngưỡng thặng dư tài khoản vãng lai của Bộ Tài chính do một phần là kết quả cuộc chiến thương mại giữa Trump và Bắc Kinh, khiến các công ty đổ xô tìm cách tránh thuế quan Trung Quốc đồng thời tăng xuất khẩu sang Mỹ. Tuy nhiên, vụ việc đang làm dấy lên lo ngại trong giới sản xuất Mỹ. Hiệp hội May mặc và Giày dép Hoa Kỳ nói rằng Việt Nam “thậm chí còn trở nên quan trọng hơn, vì các công ty Mỹ đang thực hiện các chiến lược đa dạng hóa để tránh xa Trung Quốc. Do đó, việc áp đặt thuế trừng phạt đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam sẽ gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng”.
