Trở lại ngay thời điểm uy tín chính trị tuột dốc từ cuộc bầu cử giữa kỳ
Với mục tiêu trở thành người thứ hai thắng hai nhiệm kỳ cách quãng nhau (bị đánh bại vào năm 1888 sau nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Grover Cleveland được bầu lại vào năm 1892), tối thứ Ba 15 Tháng Mười Một 2022, cựu Tổng thống Donald Trump khẳng định sẽ tìm kiếm đề cử ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa (GOP) trong cuộc bầu cử năm 2024. “Để làm cho nước Mỹ vĩ đại và rạng rỡ trở lại, tối nay tôi tuyên bố ứng cử tổng thống Hoa Kỳ” – Trump tuyên bố với đám đông có mặt tại Mar-a-Lago, Florida, nơi đặt trụ sở chính chiến dịch tranh cử.
Được bao quanh bởi những người ủng hộ cuồng nhiệt, Trump đã có bài phát biểu đầy rẫy những tuyên bố không chính xác và phóng đại về bốn năm cầm quyền của mình. Gợi lại “nỗi nhớ” về thời gian cầm quyền để khích lệ các đảng viên GOP đang có dấu hiệu mệt mỏi với cựu tổng thống, Trump so sánh những thành tựu trong nhiệm kỳ đầu tiên với các chính sách của chính quyền Biden và tình hình kinh tế hiện nay. Nhiều “thành tựu được ghi nhận” đó, từ các hành động chống nhập cư nghiêm ngặt đến cắt giảm thuế doanh nghiệp và các sáng kiến tự do tôn giáo vẫn bị phân cực sâu sắc cho đến tận hôm nay.
Trong hoàn cảnh đối mặt với những dự báo đối mặt với nhiều thách thức ngay trong nội bộ GOP, ông trấn an: “Đảng (GOP) không thể đề cử một chính trị gia hoặc ứng viên bình thường nếu muốn giành lại Toà Bạch Ốc! Đây không phải là cuộc vận động của tôi mà là của tất cả chúng ta”. Quyết định tranh cử của Trump diễn ra khi ông cố giành lại “ánh đèn sân khấu” sau kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ không như mong muốn của GOP, đặc biệt sự thất bại của một số người từ chối kết quả bầu cử 2020 được Trump chuẩn nhận. GOP không giành được đa số tại Thượng viện, không thắng được số ghế dự trù ở cấp tiểu bang và thua nặng tại một số cuộc đua giành ghế thống đốc tại những cứ địa truyền thống vốn ủng hộ GOP.
Ví hệ thống bầu cử của Mỹ giống như hệ thống bầu cử của “các nước thế giới thứ ba”, Trump còn lan man bày tỏ bất bình về “tình trạng tham nhũng lớn” và “những lợi ích nhóm” đang “hủy hoại Washington”. Trong suốt bài phát biểu kéo dài một giờ, Trump nói rõ ông muốn chiến dịch tranh cử của mình được các đảng viên GOP xem là một “sự hy sinh”.
“Bất cứ ai muốn tiếp quản hệ thống gian lận và tham nhũng này sẽ đối mặt với một cơn bão lửa mà chỉ một số ít người có thể hiểu và vượt qua được” – Trump mô tả những thiệt hại về pháp lý và tình cảm mà gia đình ông gánh chịu trong suốt nhiệm kỳ tổng thống và hậu tổng thống của ông. Có lúc, Trump đổ lỗi cho hoạt động tệ hại của GOP trong thời gian vận động tranh cử nên cử tri chưa nhận ra “tác động tổng thể của những đau khổ” sau hai năm đảng Dân chủ kiểm soát Washington. “Tôi không nghi ngờ vào năm 2024, khi tình hình tồi tệ hơn nhiều, cử tri sẽ thấy rõ ràng những gì đã và đang xảy ra với đất nước chúng ta và cuộc bỏ phiếu sẽ khác đi nhiều” – Trump nói.
Bất chấp các trở ngại pháp lý và chính trị
“Trump đặt cược chiến lược tranh cử của ông vào các nhà tài trợ nhiều tiền với hy vọng sẽ đánh bại những đối thủ tiềm năng trong đảng và mang lại cho ông lợi thế trong ngày bầu cử” – một phụ tá của Trump nói. Nhiều người dự đoán Trump sẽ bị thách thức bởi các ứng viên GOP bảo thủ lẫn ôn hòa, dù có người hy vọng tình thế sẽ xoay chuyển khi ông chính thức tuyên bố tranh cử.
Chiến dịch tranh cử tổng thống lần thứ ba của Trump trùng với giai đoạn nguy hiểm các vấn đề liên quan pháp lý khi cuộc điều tra ông và các cộng sự được thực hiện bởi Bộ Tư pháp có thể dẫn đến cáo trạng truy tố. Cựu tổng thống hiện bị điều tra về các hoạt động xảy ra trước và trong cuộc tấn công ngày 6 Tháng Một, 2021 vào Điện Capitol; và việc ôm các tài liệu mật về Mar-a-Lago sau khi rời nhiệm sở.
Vấn đề đáng chú ý nhất là Trump sẽ đối mặt với những nhân vật đang nổi như cồn của GOP, đặc biệt là Thống đốc bang Florida Ron DeSantis, người giành chiến thắng trong cuộc tái cử thống đốc với chiến thắng cách biệt 19 điểm và được sự ủng hộ đáng kể của các cử tri thiểu số, độc lập. Một số lãnh đạo GOP có thể phá hỏng chiến dịch tranh cử của Trump bằng cách ủng hộ hoặc khuyến khích các ứng cử viên thay thế, trong đó có DeSantis.
Quyết tâm giành lại Toà Bạch Ốc
Việc Trump công bố sớm chiến dịch tranh cử tổng thống bất chấp những rắc rối chính trị và pháp lý đang chờ có thể bắt nguồn từ việc FBI khám xét Mar-a-Lago. Theo các cố vấn thân cận, sự kiện này càng thúc đẩy ông trở lại chính trường. Một ngày sau cuộc khám xét, cựu tổng thống nhận được các cuộc gọi từ các đồng minh, khuyên ông nên đẩy nhanh tiến độ tranh cử năm 2024 – CNN cho biết. Đêm đó, ông đã gặp các dân biểu trong Ủy ban Nghiên cứu GOP (Republican Study Committee) và nói với họ ông đã “quyết định khởi động cuộc tranh cử” nhưng một số dân biểu thuyết phục ông hãy đợi cho đến sau cuộc bầu cử giữa kỳ.
Chỉ có một số ít nhà lập pháp có mặt trong màn trình diễn của Trump đêm thứ Ba 15 Tháng Mười Một nhưng khán phòng đầy những người từ chối bầu cử như Mike Lindell, Giám đốc điều hành công ty MyPillow, một số luật sư của Trump và các cựu, đương kim trợ lý.
Trước khi Trump bước vào phòng cùng cựu đệ nhất phu nhân Melania, một số thành viên trong gia đình cựu tổng thống được nhìn thấy đang tiến vào phòng khiêu vũ, trong đó có vợ chồng Eric-Lara Trump, con trai út Barron, con rể Jared Kushner và Kimberly Guilfoyle (người đính hôn với Donald Trump Jr, con trai trưởng của ông – không có mặt). Ivanka (vợ của Kushner) cũng vắng bóng. Các khách mời khác gồm Roger Stone, cố vấn lâu năm của Trump; Dân biểu Madison Cawthorn (North Carolina) sắp mãn nhiệm; Devin Nunes, cựu dân biểu hiện là giám đốc điều hành ứng dụng Truth Social của Trump và cố vấn trưởng chính trị Susie Wiles.
Kể từ ngày rời Washington, Trump luôn nuôi mộng trở lại nắm quyền. Với sự hỗ trợ từ nhiều cựu trợ lý và cố vấn, ông tiếp tục gây quỹ, và tìm cách đưa các đồng minh trung thành vào Quốc hội liên bang lẫn cơ quan lập pháp các tiểu bang trên toàn quốc. Các đồng minh của cựu tổng thống tin rằng Trump dùng cuộc tái đấu năm 2024 là cơ hội để lấy lại những gì ông xem là bị “đánh cướp”: Bốn năm nữa trong Phòng Bầu dục!
Tuy nhiên, thời thế nay đã khác, khác rất nhiều so với thời Trump tranh cử với Hillary Clinton. Trong lịch sử không có tổng thống bị luận tội nào từng tái tranh cử. Trump bị luận tội lần nhất vào năm 2019 vì lạm dụng quyền lực và cản trở công lý. Một lần nữa vào năm 2021 vì kích động bạo loạn tại Điện Capitol. Dù được Thượng viện tuyên bố trắng án cả hai lần, 10 thành viên GOP tại Hạ viện hai lần đứng về phía Dân chủ trong các cuộc bỏ phiếu luận tội ông. Bảy thượng nghị sĩ GOP bỏ phiếu kết tội ông tại phiên luận tội lần hai.
Người ta vẫn còn chưa quên “phong thái” làm tổng thống của Trump, một lãnh đạo bốc đồng không tuân theo các chuẩn mực lâu đời, thường xuyên công bố các chính sách, thay đổi nhân sự nội các và các thuyết âm mưu trên Twitter để kích động dư luận. Mạng xã hội này phải cấm ông sau cuộc bạo động 6 Tháng Một và tiếp theo là Facebook, Instagram và YouTube. Trump cũng thúc đẩy chính sách đối ngoại “Nước Mỹ trên hết”, rút Mỹ ra khỏi các thỏa thuận quốc tế như Hiệp định khí hậu Paris, Thỏa thuận hạt nhân Iran, khiến nhiều đồng minh hàng đầu của Mỹ bất mãn. Trong bốn năm Trump cầm quyền, quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh truyền thống trở nên tệ hại chưa từng có.
Điều quan trọng và đáng nói nhất, với không ít người – trong đó có cả những nhân vật lớn của Cộng hòa như cố Thượng nghị sĩ John McCain, cố Ngoại trưởng Colin Powell hoặc thậm chí cựu Tổng thống George W. Bush – Trump là kẻ phá hoại tan nát nền tảng dân chủ của chính nước Mỹ.
