Trong bài viết ngày 20 Tháng Hai 2023, tờ báo địa phương vùng Washington DC, DCist, đã đề cập đến kế hoạch “tân trang” Trung tâm Eden của cộng đồng người Mỹ gốc Việt.
Mở đầu bài viết, tác giả Héctor Alejandro Arzate và Tyrone Turner nhắc đến trường hợp cô Annie Trần, với ký ức của cô về tiệm Thanh’s Video mà bố cô sở hữu. Đó là một cửa hàng nhỏ nằm bên trong Trung tâm Eden, khu mua sắm lịch sử đã phục vụ cộng đồng người Việt suốt hơn ba thập niên. Thoạt đầu tiệm Thanh’s Video cho thuê băng VHS, sau đó chuyển sang bán DVD, CD karaoke và thậm chí thực phẩm thảo dược. Đối với cô Trần, từng ra tiệm phụ cha mẹ từ hồi bé tí, Thanh’s Video không chỉ là nơi giúp nuôi sống gia đình cô.
“Đó thực sự là một ngôi nhà khác đối với tôi,” Annie (sinh ra và lớn lên ở Falls Church, Virginia) nói. “Tôi rất thích đến đây vào mỗi cuối tuần với cha mẹ mình”. Năm nay 20 tuổi, Annie cho biết cô hiểu rõ ý nghĩa của Trung tâm Eden đối với cộng đồng, đặc biệt đối với những người tỵ nạn sau 1975. Annie nói: “Tôi thực sự tự hào về gia đình mình vì tất cả những gì họ đã làm”.
Điều khiến co6 Annie và nhiều người khác lo lắng hiện nay là dự án phát triển khu dân cư và bán lẻ mới xung quanh Trung tâm Eden, dẫn đến khả năng giá thuê sẽ tăng và điều đó có thể làm cho các chủ doanh nghiệp phải rời khỏi nơi được xem là một phần di sản văn hóa của cộng đồng người Việt trong khu vực.
Được gọi là Kế hoạch tiểu khu vực East End (East End Small Area Plan), đề xuất phát triển mới bắt đầu với sự khởi động của cộng đồng vào Tháng Mười Một 2021. Dự án được ủy quyền bởi hội đồng thành phố như một kế hoạch tái đầu tư cho một số khu vực thương mại của thành phố. Letty Hardi, phó thị trưởng Falls Church, cho biết đây là một phần của kế hoạch dài hạn của thành phố. “Chúng thực sự là những khu thương mại. Bộ phận quy hoạch muốn đưa ra tầm nhìn hơn 20 năm về cách chúng tôi có thể sử dụng vùng này một cách khác biệt, loại tiện ích nào chúng tôi muốn, loại tùy chọn phát triển nào, loại nhà ở nào, giao thông ra sao, v.v.” Hardi nói.
Theo dự thảo về tầm nhìn, sự phát triển trong tương lai có thể dẫn đến việc đầu tư vào giao thông, không gian xanh cho cộng đồng trong khi phân vùng lại để phát triển khu dân cư và thương mại mới. Dự thảo kế hoạch cũng vạch ra nhiều mục tiêu, với ưu tiên hàng đầu là “bảo tồn Eden Center và bản sắc văn hóa của nó” (“preserve the Eden Center and its cultural identity”) cũng như cung cấp các chương trình và đầu tư nghệ thuật công cộng để tôn vinh cộng đồng người Việt. Theo Paul Stoddard, người lập kế hoạch chính cho Falls Church, khía cạnh quan trọng nhất của kế hoạch là xây dựng dựa trên những thế mạnh sẵn có của khu vực.
“Đó là nơi mọi người gọi là nhà và rất quan trọng đối với cộng đồng người Việt. Và vì vậy, chúng tôi đã thể hiện rõ ràng trong ngôn ngữ khi nói về kế hoạch này ngay từ đầu, rằng chúng tôi muốn giữ các tòa nhà, chúng tôi muốn giữ văn hóa…”, Stoddard nói.
Kể từ khi kế hoạch được giới thiệu đến nay, đã có nhiều buổi làm việc giữa hội đồng thành phố và ủy ban kế hoạch. Ngoài ra còn có một sự kiện tiếp cận cộng đồng được tổ chức tại một chợ nông sản gần đó. Theo cô Annie, vấn đề đáng chú ý nhất ở chỗ, nhiều thành viên cộng đồng người Việt và chủ doanh nghiệp gần như hoàn toàn không biết về những sự kiện này hoặc không biết kế hoạch tái phát triển đang được thực hiện như thế nào và được tiến hành đến đâu. Khi được Trần hỏi về kế hoạch “làm mới” Trung tâm Eden của chính quyền Virginia, cha mẹ của Annie đã gạt phắt và nói rằng điều đó sẽ không xảy ra trong ít nhất vài năm nữa.
Đó là lý do tại sao Annie Trần và một số thanh niên người Mỹ gốc Việt đã và đang đánh động, để các chủ doanh nghiệp nhận thức được việc họ có tiếng nói cho tương lai của Trung tâm Eden. Quỳnh Nguyễn, một nhà tổ chức của Viet Place Collective, cho biết ưu tiên của họ là bảo tồn di sản văn hóa của trung tâm được thành lập bởi cộng đồng người Việt. Quỳnh Nguyễn nói: “Những gì chúng tôi tự cho mình có nhiệm vụ phải làm là thông báo cho các chủ doanh nghiệp và nhân viên của Eden, cũng như cộng đồng người Việt trong khu vực nói chung, rằng họ thực sự có tiếng nói trong vấn đề này”.
Kể từ đó, những người tổ chức đã xây dựng một chiến dịch để thông báo cho cộng đồng về những gì đang xảy ra liên quan dự án tái phát triển. Họ phát tờ rơi bằng tiếng Việt. Họ thu thập ý kiến từ các thành viên cộng đồng về những gì họ muốn thấy trong quá trình tái phát triển. Các nhà tổ chức thậm chí còn yêu cầu Falls Church thuê một chuyên gia tiếp cận người Việt (Vietnamese Outreach Specialist).
Hoạt động tiếp cận cộng đồng của nhóm Viet Place Collective đã dẫn đến việc hình thành một cuộc họp vào giữa Tháng Giêng 2023 với sự tham dự của 70 người đại diện cộng đồng trình bày những gì họ thắc mắc hoặc những gì họ muốn, với ủy ban quy hoạch của thành phố. Nhờ chiến dịch vận động của những người trẻ gốc Việt trong Viet Place Collective, giới chức thành phố phải thừa nhận việc cần thiết lùi lại một bước để tạo không gian cho ý kiến đóng góp của cộng đồng.
Cho đến thời điểm hiện tại, diện mạo tương lai Eden Center vẫn chưa rõ như thế nào. Website của chính quyền Falls Church cho biết hai cuộc họp gần đây nhất liên quan dự án đã được tổ chức ngày 18 Tháng Một 2023 và 6 Tháng Hai 2023; và họ không thông báo lịch họp tiếp theo vào lúc nào…
