Tài liệu mật mang ra khỏi Toà Bạch Ốc từ thời Joe Biden còn làm Phó Tổng thống đã được các luật sư của ông phát hiện trong văn phòng riêng của ông vào Tháng Mười Một qua, tức là sau khi FBI đến khu nghỉ dưỡng của Trump ở Mar-a-Lago vào Tháng Tám để thu giữa các tài tiệu mật.
Tài liệu mật của Biden được phát hiện như thế nào?
Một số tài liệu mật từ thời Biden còn làm Phó Tổng thống đã được phát hiện vào mùa thu năm ngoái tại một văn phòng riêng của ông, các luật sư của Biden đã thừa nhận tin này vào ngày 9 Tháng Một, sau khi CBS News đưa tin đầu tiên.
Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland yêu cầu Công tố liên bang Hoa Kỳ ở Chicago điều tra vụ việc này, một nguồn tin biết về vấn đề nói với CNN. Các nhà lập pháp đảng Cộng hòa (GOP) tại Hạ viện cũng rất quan tâm. Theo các luật sư của Biden, họ đã tìm thấy các tài liệu khi đóng cửa văn phòng Trung tâm Ngoại giao và Gắn kết Toàn cầu Penn Biden (Penn Biden Center for Diplomacy and Global Engagement) tại Washington, DC.
Văn phòng được Biden sử dụng như một phần trong mối quan hệ của mình với Đại học Pennsylvania, nơi ông từng là giảng viên danh dự từ 2017 đến 2019. Biden thành lập Trung tâm Penn Biden vào Tháng Hai, 2018 với tư cách là cơ quan tư vấn cho Đại học Pennsylvania ở Washington, với đội ngũ nhân sự là một số chuyên gia chính sách đối ngoại và nhà lập pháp hàng đầu của nước Mỹ.
Ban lãnh đạo trung tâm là các phụ tá lâu năm của Biden, trong đó có nhiều người hiện giữ các vai trò hàng đầu trong chính quyền. Ngoại trưởng Antony Blinken từng là giám đốc điều hành của trung tâm; Steve Ricchetti, cố vấn cấp cao của tổng thống là người kế nhiệm Blinken. Michael Carpenter tiếp bước Richetti và hiện là đại sứ Hoa Kỳ tại Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu (OSCE). Lễ khai trương trung tâm có mặt Amy Gutmann, lúc đó là chủ tịch Đại học Pennsylvania, và David Cohen, chủ tịch hội đồng quản trị. Cả hai hiện là đại sứ Hoa Kỳ ở Đức (Gutmann) và Canada.
Một nguồn tin khác nói với CNN có ít hơn một chục tài liệu mật được tìm thấy tại văn phòng. Không rõ các tài liệu liên quan đến điều gì hoặc tại sao chúng được đưa đến văn phòng riêng của Biden. Theo quy ước, các quan chức liên bang phải từ bỏ các tài liệu chính thức và hồ sơ mật khi hết nhiệm vụ.
“Toà Bạch Ốc đang hợp tác với cơ quan Lưu trữ Quốc gia (National Archives) và Bộ Tư pháp về việc phát hiện một số hồ sơ của chính quyền Obama-Biden, gồm cả số ít tài liệu có đánh dấu mật” – Richard Sauber, cố vấn đặc biệt của Tổng thống Biden, cho biết trong một tuyên bố.
Ông giải thích:
“Tài liệu được phát hiện khi các luật sư riêng của Tổng thống đang đóng gói hồ sơ đặt trong tủ khóa để chuẩn bị dọn văn phòng Trung tâm Penn Biden ở Washington, D.C. Tổng thống sử dụng không gian này định kỳ từ giữa năm 2017 cho đến khi bắt đầu chiến dịch tranh cử năm 2020. Vào ngày phát hiện các tài liệu, 2 Tháng Mười Một, 2022, Văn phòng Luật sư Toà Bạch Ốc đã thông báo cho cơ quan Lưu trữ Quốc gia và cơ quan đã đến lấy các tài liệu ngay sáng hôm sau.
Chính các luật sư của Tổng thống đã phát hiện ra những tài liệu này và chúng không phải là chủ đề của bất kỳ yêu cầu nào trước đó và hiện nay của Lưu trữ Quốc gia. Kể từ khi phát hiện, các luật sư riêng của Tổng thống đã hợp tác với cơ quan Lưu trữ và Bộ Tư pháp trong một quy trình để đảm bảo mọi hồ sơ của chính quyền Obama-Biden đều thuộc quyền sở hữu của Lưu trữ Quốc gia một cách thích đáng”.
GOP tìm cách “vũ khí hoá” vấn đề
Các tài liệu được phân loại gồm một số tệp tuyệt mật đánh dấu “thông tin được phân loại nhạy cảm” (sensitive compartmented information-SCI) để chỉ các thông tin có độ nhạy cao thu được từ các nguồn tình báo. Theo nguồn tin của CNN, sau khi phát hiện các tài liệu mật, các luật sư của Tổng thống đã ngay lập tức liên hệ với Cơ quan Lưu trữ Quốc gia và Quản lý Hồ sơ (National Archives and Records Administration-NARA) và họ bắt đầu xem xét vấn đề. Nguồn tin tiết lộ thêm: “Nhóm của Biden đã hợp tác với NARA, và cơ quan này sau đó xem vụ việc chỉ là ‘một sai lầm do thiếu các biện pháp bảo vệ tài liệu’. NARA cũng gửi thư tới Bộ Tư pháp để yêu cầu xem xét lại vấn đề”.
Công tố viên tại Chicago, ông John Lausch Jr , đang tiến hành cuộc điều tra. Lausch là một trong những quan chức hiếm hoi thời Trump không bị yêu cầu từ chức sau lễ nhậm chức của Biden. Ông được Trump bổ nhiệm năm 2017 và được Thượng viện nhất trí xác nhận. Năm 2021,hai thượng nghị sĩ đảng Dân chủ tiểu bang Illinois cho biết họ muốn Lausch tiếp tục giữ chức vụ để “kết thúc những cuộc điều tra nhạy cảm”, dù họ không tiết lộ nội dung điều tra.
Việc phát hiện các tài liệu của Biden diễn ra khi cố vấn đặc biệt Jack Smith đang điều tra cựu Tổng thống Donald Trump về khả năng ông xử lý sai hồ sơ mật tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở Florida. Các nhà điều tra liên bang đã thu hồi ít nhất 325 tài liệu mật từ Trump.
Không để lỡ cơ hội, GOP đã đặt câu hỏi về Biden. “Ông Biden từng chỉ trích mạnh mẽ việc ông Trump mang (lầm) tài liệu mật đến nơi ở hoặc một nơi nào đó. Bây giờ có vẻ ông ấy cũng làm điều tương tự – Dân biểu GOP James Comer của tiểu bang Kentucky, người sắp trở thành Chủ tịch Giám sát Hạ viện (House Oversight Chairman) nói – Thật là mỉa mai!”.
Comer nêu rõ: “Cơ quan Lưu trữ Quốc gia thuộc thẩm quyền giám sát của ủy ban nhưng khi GOP còn là thiểu số, chúng tôi đã gửi cho NARA những câu hỏi liên quan đến cựu tổng thống Trump, NARA đề nghị chúng tôi đến gặp Bộ Tư pháp. Có lẽ họ không còn đùn đẩy nữa và sẽ trả lời câu hỏi của chúng tôi ngay bây giờ vì nó liên quan đến cả hai tổng thống”. Comer cho biết ông dự định hỏi cơ quan Lưu trữ để biết thêm thông tin vào cuối tuần này.
Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy không nói liệu Hạ viện mới do GOP kiểm soát có nên điều tra Biden không, nhưng cho biết phản ứng đối với việc Trump nắm giữ các tài liệu mật là do yếu tố chính trị thúc đẩy. McCarthy nói: “Tôi nghĩ phát hiện mới sẽ chứng minh những gì họ cố gắng làm với Tổng thống Trump là quá tay”.
Sẽ có hậu quả chính trị đối với Biden?
Tuy nhiên, câu chuyện về các tài liệu của Trump không hoàn toàn giống với tình huống của Biden.
Điểm quan trọng nhất là, các luật sư của Biden tự thông báo và giao nộp các tài liệu mật cho NARA ngay khi chúng được phát hiện. Còn với Trump, NARA nhận ra rằng các hồ sơ quan trọng đã bị thiếu và các quan chức của NARA đã mặc cả với nhóm của Trump về việc trả lại các tài liệu của chính phủ (và cuối cùng Trump đã trả lại 15 thùng tài liệu cho NARA nhưng chưa đủ).
Một bên phát hiện xong rồi mời đến lấy lại. Một bên được yêu cầu trả và Bộ Tư pháp phải xin lệnh toà đến tận nhà tịch thu lúc không có mặt chủ nhân.
Một người quen thuộc với cuộc điều tra tài liệu mật Biden nói với tờ The Washington Post: “Dù có những điểm tương đồng rõ ràng trong hai trường hợp, nhưng vẫn có khác biệt. Tự nguyện giao nộp và số lượng tài liệu thu hồi là hai khác biệt chính. Cốt lõi của vấn đề là, trong cả hai trường hợp, thông tin an ninh quốc gia mật đã đi đến nơi mà lẽ ra nó không nên đến; vì vậy đã đặt ra một câu hỏi lớn về việc xử lý tài liệu mật, cả ở Toà Bạch Ốc và sau đó là ở nơi đến mới”.
Kể từ khi FBI khám xét Mar-a-Lago vào Tháng Tám và phát hiện thêm hàng chục hồ sơ mật khác, ông Trump đã cáo buộc những người tiền nhiệm của ông cũng xử lý sai hồ sơ chính phủ. Nhưng nói gì thì nói, tin tức về các hồ sơ mật xuất hiện tại văn phòng riêng của Biden chắc chắn sẽ cung cấp động cơ mới cho Trump. Trên mạng xã hội Truth Social, Trump viết: “Khi nào FBI sẽ đột kích vào nhiều ngôi nhà khác của Joe Biden, thậm chí là… Toà Bạch Ốc? Những tài liệu này chắc chắn không được giải mật”.
Cựu dân biểu GOP Adam Kinzinger, người chống Trump từng phục vụ trong ủy ban điều tra 6 Tháng Một của Hạ viện, cho biết cuộc điều tra các tài liệu mật của Biden có thể hoá giải một số thoái bộ chính trị cho Trump. Kinzinger nói với Wolf Blitzer trong chương trình “The Situation Room” của CNN: “Điều duy nhất mà cựu tổng thống cần lúc này là đặt nghi ngờ và nói ‘hãy nhìn xem, trường hợp này cũng từng xảy ra với người khác rồi’. Vì vậy, nhìn từ góc độ chính trị, phát hiện mới thực sự khá tệ. Không chỉ cho tổng thống, mà còn cho ý tưởng đạt được công lý thông qua hệ thống chính trị”.
