Những người biểu tình của cái gọi là “Đoàn xe Tự do” (Freedom Convoy) đã đóng cửa cửa khẩu biên giới Canada-Mỹ lần thứ ba khiến chính phủ Biden phải thúc giục đồng cấp Canada kiểm soát ngay cuộc khủng hoảng “không biết bao giờ mới kết thúc” này!
Kỹ nghệ xe hơi bị ảnh hưởng nặng
Đoàn biểu tình đã phong tỏa cửa khẩu biên giới Mỹ-Canada lần thứ ba vào Thứ Năm, 10 Tháng Hai, làm leo thang cuộc khủng hoảng khiến các nhà sản xuất xe hơi phải cắt giảm sản lượng, gây áp lực lên nền kinh tế của cả hai nước. Giới chức Mỹ phải kêu gọi phía Canada can thiệp để giải quyết nhanh vấn đề. Cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP) cho biết giao lộ Emerson nối tỉnh Manitoba (Canada) và tiểu bang North Dakota (Mỹ) đã bị đóng cửa, sau khi một đoàn xe lớn và thiết bị nông nghiệp chặn giao thông ở cả hai chiều.
Những người biểu tình phản đối các quy định về vaccine và những hạn chế trong phòng chống dịch bệnh cũng đã phong tỏa cửa biên giới tại thị trấn Coutts thuộc tỉnh Alberta và Cầu Ambassador. Cây cầu này nối thành phố Windsor (tỉnh Ontario) và thành phố Detroit (Michigan), là con đường giao thông trên bộ nhộn nhịp nhất ở biên giới và là huyết mạch quan trọng cho ngành công nghiệp xe hơi của cả hai nước.
Thị trưởng Windsor cho biết chính quyền và các tổ chức công nghiệp xe hơi đang chờ lệnh cấm của chính phủ liên bang Canada để chấm dứt cuộc phong tỏa của những người biểu tình kéo dài nhiều ngày qua làm tê liệt tuyến giao thương với lượng hàng hoá trị giá gần $300 triệu mỗi ngày. Hai ông lớn sản xuất xe hơi Ford và General Motors cho biết đã phải cắt phải giảm sản lượng và bớt ca làm việc tại một số nhà máy. Cuộc khủng hoảng ngày càng trầm trọng. Chính phủ Mỹ kêu gọi những người đồng cấp Canada giải tán cuộc biểu tình kéo dài vào cuối tuần thứ ba tại thủ đô Ottawa và một số thành phố khác.
“Điều cần làm ngay của các chính quyền địa phương, tỉnh và liên bang Canada là phải giảm leo thang kiểu phong tỏa – Thống đốc tiểu bang Michigan, bà Gretchen Whitmer thuộc đảng Dân chủ nói trong một tuyên bố ngày 10 Tháng Hai – Họ phải thực hiện tất cả các bước cần thiết và thích đáng để mở lại giao thông ngay lập tức và an toàn để chúng ta có thể cùng nhau tiếp tục phát triển nền kinh tế, hỗ trợ việc làm thu nhập tốt và giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình”.
Thông báo của Toà Bạch Ốc viết: “Bộ trưởng An ninh Nội địa Alejandro Mayorkas và Bộ trưởng Giao thông vận tải Pete Buttigieg kêu gọi những người đồng cấp Canada hãy sử dụng quyền lực liên bang để giải quyết vấn đề và đề nghị sự hỗ trợ”. Cố vấn an ninh nội địa Liz Sherwood Randall đã nói chuyện với người đồng cấp Canada vào tối 10 Tháng Hai. Tuần trước, Thủ tướng Canada Justin Trudeau nói rằng việc triển khai quân đội giải tán biểu tình là “không có trong kế hoạch”. Nay tình hình đã khác.
Dù không phải lúc nào cũng có đông người tham gia, nhưng việc những người chống đối sử dụng các máy móc lớn và đủ loại phương tiện đã khiến chính quyền địa phương lúng túng và người dân bất bình. Trong khi đó, các cuộc biểu tình ở Canada lại thu hút sự ủng hộ rồi dẫn đến việc bắt chước tại châu Âu và Úc. Ngày 10 Tháng Hai, chính quyền hai thành phố Paris và Brussels thề sẽ ngăn chặn các đoàn xe đã lên chương trình đi vào thành phố.
Không dễ giải quyết
Từ việc phản đối các qui định bắt buộc tài xế xe tải xuyên biên giới phải được tiêm phòng đầy đủ của chính quyền Mỹ và Canada, nhóm tổ chức biểu tình đã phát triển thành một phong trào chống lại các hạn chế đại dịch rộng hơn. Họ cũng chống lại Thủ tướng Trudeau. “Đoàn xe Tự do” đầu tiên lăn bánh đến Ottawa vào ngày 28 Tháng Một và làm tắc nghẽn trung tâm thành phố từ ngày đó. Nhiều cơ sở kinh doanh phải đóng cửa do lo ngại về an ninh và cuộc sống cư dân bị gián đoạn. Một số người thậm chí bị quấy rối vì đeo khẩu trang.
Sáng 10 Tháng Hai, một đoàn xe đồng thanh hét to “Tự do!” và “Tin giả!” đã đến Phi trường Quốc tế Ottawa, cách phía Nam Parliament Hill, nơi đặt trụ sở Quốc hội tám dặm. Pat King, một nhân vật cực hữu được xem là người tổ chức đoàn xe gây rối, phát biểu: “Cách duy nhất để chấm dứt các hạn chế là dùng… đạn!”. Trong một video được phát trực tuyến, ông ta đồng ý với một người biểu tình là “cuộc phong tỏa sẽ diễn ra cho đến khi đạt được tất cả yêu sách; và các thủ hiến, thủ tướng đều phải rời nhiệm sở! Và dĩ nhiên là… giải thể Đảng Tự do!”.
Cảnh sát trưởng Ottawa, ông Peter Sloly, cho biết đã đàm phán để giải phóng bãi đậu xe tại một sân vận động bóng chày mà những người biểu tình sử dụng làm “trung tâm hậu cần”; và đưa 10 xe án ngữ trung tâm thành phố đi nơi khác. “Nhưng các công ty xe đầu kéo bất hợp tác hoặc bị đe doạ nếu làm việc với chính quyền – ông nói – Chúng tôi gặp bế tắc và đang tính đến việc yêu cầu xe kéo từ Mỹ đến giúp đỡ”. Đến và vào được tận nơi là hai vấn đề khác nhau! Hiện khoảng 400 xe tải chiếm lĩnh Ottawa, gây tắc nghẽn nghiêm trọng các tuyến đường chính.
Cảnh sát cho biết những ai bị phát hiện tham gia hoạt động tội phạm, gồm cả chặn đường hoặc giúp người khác chặn đường đều có thể bị bắt giữ. Nếu bị kết án, phương tiện có thể bị tịch thu và họ có thể bị từ chối cho qua biên giới. Cảnh sát cho biết đã có 25 vụ bắt giữ do phá hoại và đe dọa người khác. Cảnh sát cũng phạt 1,700 trường hợp. Có 400 vụ tấn công thù hận được báo với cảnh sát, trong đó có 120 vụ đang được điều tra. Những ngày gần đây, các quan chức thực thi pháp luật chịu áp lực mạnh phải sử dụng các biện pháp cứng rắn hơn để giải tán những cuộc biểu tình. Có nơi xin chi viện, nhưng cảnh sát cảnh báo là “một phản ứng mạnh mẽ có thể làm leo thang căng thẳng và lôi kéo thêm người biểu tình”.
Họ cũng lo người biểu tình sử dụng vũ khí và phương tiện để chống lại cảnh sát. Ngoài ra, có 25% xe biểu tình có mang theo trẻ em, càng làm phức tạp cho bất cứ hành động nào từ cơ quan thực thi pháp luật. “Bạn không thể ngăn cản những yêu cầu của người biểu tình bằng vũ lực – Roberta McKale, Giám đốc Cảnh sát Hoàng gia Canada ở Alberta, nói với các phóng viên tại giao lộ Coutts – Điều tốt nhất là cứ để họ tự đưa ra quyết định rời đi. Và tôi tin là họ sẽ đi”. Nhưng ông thú nhận là việc yêu cầu những người biểu tình rời đi cho đến nay vẫn chưa có kết quả. Chính quyền Ontario cho biết công tố trưởng của tỉnh đã nộp đơn lên Tòa án Tư pháp Cấp cao cho một lệnh cấm tiếp cận các khoản đóng góp trên GiveSendGo, một trang web trực tuyến gây quỹ hàng triệu đôla cho đoàn xe biểu tình.
