Trong bản báo cáo công bố vào tháng 5/2024, Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế (US Commission on International Religious Freedom, tức USCIRF) đã nhắc tới vài tổ chức tôn giáo bị nhà nước Việt Nam điều khiển.
Trong đó có chi phái Cao Đài 1997, do nhà nước lập ra để thay thế và độc chiếm tôn giáo—tương tự Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Nhân việc vụ kiện chi phái 1997 theo luật RICO (Racketeer Influenced and Corrupt Organizations) có chuyển biến mới và vẫn đang tiếp tục, hãy xem lại lịch sử đàn áp đạo Cao Đài của Chi phái 1997.
Chi phái 1997 của CSVN có lịch sử hình thành như thế nào?
Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ, tức Đạo Cao Đài, được thành lập ở Tây Ninh năm 1926.
Theo ông Dương Xuân Lương, người sáng lập Khối Nhơn Sanh, năm 1978, Mặt trận Tổ quốc tỉnh Tây Ninh phán quyết đạo Cao Đài là phản động và tay sai của thực dân. Hội đồng Nhân dân tỉnh Tây Ninh ra quyết định “giải tán và nghiêm cấm hoạt động hệ thống tổ chức hành chính đạo từ trên đến cơ sở, xóa bỏ và nghiêm cấm cơ bút, chính quyền sẽ quản lý toàn bộ cơ sở vật chất mà đạo đang quản lý kinh doanh không thuộc chức năng tôn giáo để phục vụ cho lợi ích xã hội.”
Năm 1997, nhà nước ra quyết định công nhận tư cách pháp nhân của tân phái “Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ Cao Đài Tây Ninh”—gọi tắt là Chi phái 1997. Chi phái đặt trụ sở ngay tại Tòa thánh Tây Ninh và có Hội đồng Chưởng quản là các thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Theo ông Dương Xuân Lương, năm 2008, Chi phái 1997 đổi danh hiệu thành “Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ (Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh)”.
Chi phái 1997 chiếm đạo Cao Đài Chơn Truyền (1926) và đàn áp tín đồ ra sao?
Trong bài viết đăng trên BBC News Tiếng Việt, tôi trích lời Chánh trị sự Nguyễn Xuân Mai nói Chi phái 1997 “dùng quyền lực chiếm giữ cơ ngơi của đạo Cao Đài Chơn Truyền 1926 là Tòa Thánh Tây Ninh và 300 thánh thất các địa phương tại ba miền Bắc, Trung, Nam.”
Trên Mạch Sống, tôi cũng trích lời ông Dương Xuân Lương nói Chi phái 1997 “ăn cắp căn cước của đạo Cao Đài 1926 và ăn cướp Tòa Thánh Tây Ninh… để lừa dối thế giới.”
Ông nói đạo Cao Đài 1926, tức Cao Đài Chơn Truyền, “có một phương tiện thông công với Thượng Đế, đó là Cơ bút tại Bát Quái Đài. Chi phái 97 hoàn toàn cắt đứt với Thượng Đế, hay nói rõ hơn, Thượng Đế của Chi phái 97 là Đảng Cộng sản Việt Nam.”
Việc quyết định chức sắc của Chi phái 1997 hoàn toàn không đúng như đạo Cao Đài 1926: “Điểm then chốt nhất, dễ phân biệt nhất là họ không dùng Cơ bút mà dùng quan chức cộng sản bắc ghế ngồi trong đền thánh đó để chứng kiến cho họ bắt banh, nhận phái, hay quyết định để họ lên chức hay không được lên chức.”
Chánh trị sự Trần Ngọc Sương, thành viên Ban Liên hiệp Môn đệ Cao Đài, cho biết Chi phái 1997 đánh chiếm các thánh thất của đạo Cao Đài 1926, chẳng hạn như:
“Thánh thất Định Quán, tỉnh Đồng Nai: Năm 2009, nhà cầm quyền, Ban Cai quản, côn đồ tổ chức đánh chiếm Thánh thất Định Quán, tỉnh Đồng Nai. Họ đánh chiếm bất ngờ. Họ lấy số đông xông thẳng vào Thánh thất Định Quán, bắt trói người, rồi lôi ra bỏ ngoài Thánh thất cùng với những gói đồ, túi sách tư trang của những người Đạo Cao Đài đang ở trong Thánh thất từ trước đến giờ.
“Thánh thất Phù Mỹ, tỉnh Bình Định: Đánh chiếm Thánh thất Phù Mỹ lần này, họ còn có những hành vi ác độc hơn, ngoại trừ đánh người đổ máu, đi nhập viện cứu cấp như Chánh trị sự Nguyễn Hữu Khanh. Họ còn tưới xăng lên người của Phó trị sự Nguyễn Công Trứ. Họ định châm lửa đốt thiêu người, may mà có người cản kịp, nếu không thì hậu quả không biết như thế nào?
“Thánh thất Long Bình, huyện Gò Công Tây, tỉnh Tiền Giang: Vào đầu Tháng Bảy 2013, chánh quyền, cùng toàn bộ Ban Cai quản 26 Họ Đạo, mướn một số côn đồ, lực lượng đánh chiếm gần 400 người. Họ bao vây chung quanh Thánh thất Long Bình. Từ khoảng 7 giờ 30 sáng họ có mặt đầy đủ. Sau gần hơn 60 phút, họ không phá được cửa nào. Họ liền điều xe đến đụng bung hai cánh cửa cổng chánh môn, họ mới xông vào được. Vào trong xong, họ đánh bạn Nguyễn Văn Em là trưởng ban nhạc của Thánh thất Long Bình, máu ướt cả bộ đồ bà ba trắng đang mặc trên người. Họ bắt trói 8 người nữa, đem về công an huyện Gò Công Tây, giữ hơn 60 phút. Sau, họ muốn tránh tiếng đánh thánh thất và bắt người, nên họ giải 8 người này trở lại Thánh thất Vĩnh Bình mà họ đã chiếm trước đó.”
Đó là một vài ví dụ.
Ông Trần Ngọc Sương cũng đưa ra vài sự kiện làm ví dụ cho thấy Chi phái 1997 tiếp tay đàn áp tín đồ Cao Đài 1926 như thế nào:
“Vào ngày 15 Tháng Bảy 2015, tại Tộc Đạo Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, người đạo Cao Đài đang hành lễ Thượng Tượng, Chi Phái 1997 và côn đồ (dưới sự hỗ trợ của nhà cầm quyền) phá cửa xông vào đập bể cửa kính nhà, đập bể Thánh Tượng và đánh người ra ngăn cản họ.
“Ngày 13 Tháng Chín 2020, khi tín đồ chơn truyền đang thực hiện lễ tụng cầu giải bệnh cho vị Đạo Muội Lê Thị Chinh 52 tuổi và đang chuẩn bị cuộc lễ thì có hai người của Chi Phái 1997 và cán bộ nhà nước xuất hiện đánh người và yêu cầu ngưng cuộc lễ.
“Ngày 21 Tháng Mười 2020, ông Lê Minh Sơn (63 tuổi), là người giữ đạo chơn truyền, bị bệnh chết. Nhà nghèo không có đất chôn, người nhà xin đất của bà Phạm Thị Sáu, tọa lạc tại ấp Bình Nhựt, xã Thành Công, huyện Gò Công Tây, để chôn cất. 9 giờ sáng ngày 22/10/2020, người nhà của ông Sơn chở gạch, cát để làm mộ cho ông Sơn, bỗng có công an giao thông, ông Chủ tịch xã Thành Công, và một số côn đồ xuất hiện. Công an giao thông thì bắt xe ba bánh chở cát đá. Côn đồ thì không cho xe Honda chở cát đá, còn tuyên bố không cho chôn ở đây. Bà chủ đất đến nói chuyện, côn đồ đòi chặt đầu bà chủ đất. Gia đình ông Sơn sợ quá nên đành phải đi chôn chỗ khác.”
Không chỉ vậy, Chi phái 1997 của nhà nước tìm cách độc chiếm đạo Cao Đài ở hải ngoại. Năm 2014, ông Trần Quang Cảnh, đại diện của Chi phái 1997 tại Hoa Kỳ, âm thầm đăng ký danh xưng Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ làm thương hiệu riêng, và được cấp giấy tạm thời từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ năm 2015.
Nếu thành công, Chi phái 1997 sẽ độc chiếm danh xưng đạo Cao Đài không chỉ ở Hoa Kỳ mà trên toàn thế giới, ép buộc mọi tín đồ Cao Đài Chơn Truyền phải theo sự chỉ đạo của họ.
Tuy nhiên, năm 2018, “nhờ tổ chức BPSOS báo tin, đồng đạo ở Mountain View, kết hợp với Khối Nhơn Sanh với Hội Thánh Em Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ đứng lên, yêu cầu Bộ Thương mại Hoa Kỳ hủy giấy phép tạm cho ông Cảnh,” ông Dương Xuân Lương nói.
Bộ Thương mại hủy giấy phép tạm thời của ông Trần Quang Cảnh vào ngày 25/7/2019.
Phán quyết năm 2023 của tòa án Texas
Ngày 16 Tháng Tám 2023, tòa án ở Texas, Hoa Kỳ phán quyết Chi phái 1997 là tổ chức tội phạm theo Luật RICO (Racketeer Influenced and Corrupt Organizations).
Chúng tôi đã có một số bài viết giải thích về vụ kiện và Luật RICO, và phỏng vấn một số tín đồ Cao Đài 1926 về chiến thắng pháp lý này.
Ngày 15/4/2024, ông Rustum Nyquist, Tùy viên Chính trị thuộc Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Sài Gòn đã có chuyến thị sát về tình hình tự do tôn giáo tại một số tỉnh ở miền Tây Nam Bộ, và gặp mặt các tín đồ Cao Đài.
Ông Nyquist cũng gặp một số người từng là thành viên của Chi phái 1997—họ cho biết đã bị Chi phái 1997 lừa gạt và dụ dỗ tham gia các hoạt động chống lại tín đồ Cao Đài 1926, nhưng đã nhận ra sự thật nhờ phán quyết của tòa án Texas.
Tiếp tục vụ kiện, vạch trần âm mưu của Cao Đài tay sai
Như đã đăng trên Sài Gòn Nhỏ 7 Tháng Bảy 2024, Thánh thất Mountain View đưa ra thông cáo báo chí cho biết Tòa án Dallas, Texas đã hủy phán quyết đối với chi phái 1997 và ông Nguyễn Thành Tám vào ngày 13/5/2024.
Điều này không có nghĩa là họ lật ngược phán quyết và kết luận chi phái 1997 không phải là tổ chức tội phạm—họ hủy phán quyết khi ông Nguyễn Thành Tám kháng cáo, nói Tòa án Texas không có thẩm quyền xử vì hai bị đơn không có liên hệ tới bang Texas.
Chánh trị sự Bùi Văn Quan giải thích trong thông cáo: thứ nhất, cáo buộc ông Nguyễn Thành Tám khai gian về hoạt động của chi phái 1997 tại Texas; và thứ hai, nói vị quan tòa cấp tiểu bang không nắm vững luật RICO, là luật liên bang, “không đòi hỏi thành phần chủ chốt của một băng đảng tội phạm phải đặt chân tới Hoa Kỳ.”
Họ cho biết sẽ tiếp tục kháng án và sẵn sàng đưa lên Tối cao Pháp viện của Texas, hoặc bắt đầu lại từ đầu với Tòa án Liên bang.
Kỷ niệm 100 năm khai đạo
Cuối năm 2025, các tín đồ Cao Đài sẽ tổ chức lễ mừng 100 năm khai đạo. Để chuẩn bị, họ và tổ chức BPSOS đang vận động quốc tế để lấy lại các thánh thất và cơ sở tôn giáo bị Chi phái 1997 chiếm giữ, đặc biệt là Tòa thánh Tây Ninh. Tháng 1/2024, hơn 130 tổ chức và nhân vật có tầm vóc quốc tế gửi bức thư chung đến LHQ và các chính quyền quốc tế, ủng hộ cuộc vận động này của các tín đồ Cao Đài.
Các tín đồ Cao Đài 1926 cũng đang vận động để thuyết phục các tín đồ Chi phái 1997 trở về với đạo Cao Đài Chơn Truyền.
