Ai đã thổi bay đường ống Nord Stream dẫn khí đốt tự nhiên từ Nga đến Đức qua Biển Baltic? Các nhà điều tra tập trung vào sáu hành khách bí ẩn trên một chiếc du thuyền được thuê ở Đức.
Sáu nghi can và một chiếc du thuyền
Bến du thuyền nhỏ ở rìa thành phố Rostock phía Bắc nước Đức này là địa điểm giải trí nổi tiếng vào mùa hè của các thủy thủ. Tình báo Đức tin đây cũng là điểm khởi đầu cho vụ phá hoại đường ống dẫn khí đốt Nord Stream, một cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng dân sự của châu Âu chưa từng có kể từ Đại chiến Thế giới lần thứ II.
Wall Street Journal thuật, ngày 6 Tháng Chín, một nhóm nhỏ khởi hành từ Rostock trên chiếc du thuyền thuê Andromeda có cột buồm đơn dài 50 foot với danh nghĩa đi du ngoạn quanh các cảng Biển Baltic. Trong vòng hai tuần, nhóm trả lại thuyền rồi biến mất! Không lâu sau, vào ngày 26 Tháng Chín, một loạt vụ nổ dưới nước (đủ mạnh để các trạm đo địa chấn ghi được), đã xé toạc ba trong số bốn đường ống chính của Nord Stream.
Hàng trăm nhà điều tra từ Đức, Thụy Điển và Đan Mạch với sự giúp sức của Mỹ và một số đồng minh phương Tây khác đã tham gia cuộc săn tìm ra kẻ đứng sau vụ tấn công. Tàu ngầm được huy động khảo sát hiện trường vụ nổ và các cơ quan tình báo điều tra các thông tin liên lạc bị chặn. Cảnh sát lấy lời khai của các nhân chứng.
Nhưng sáu tháng trôi qua, bí ẩn vẫn còn đó. Các nhà điều tra và nhà phân tích không biết tổ chức nào có đủ phương tiện, động cơ và thời cơ để phạm tội. Những nghi ngờ ban đầu ở châu Âu tập trung vào Nga, nhưng Nga luôn phủ nhận mọi liên quan. Các nhà phân tích suy đoán chỉ một quốc gia có quân đội hiện đại mới có thể thực hiện cuộc tấn công dưới nước phức tạp như thế. Tuy nhiên, nay họ chuyển hướng sang tập trung vào Andromeda và sáu người thuê nó.
Các quan chức Đức cho biết họ được nhóm điều tra thông báo một số nghi can là người Ukraine. Những người khác có hộ chiếu Bungari giả mạo. Ngày 17 Tháng Ba, các nhà lập pháp Đức giám sát các cơ quan tình báo của nước này đã được thông báo về những phát hiện mới nhất và khuyên nên giữ bí mật. Ralf Stegner, một trong những nhà lập pháp, nhận định: “Luận điểm cho rằng đây phải là một hành động do nhà nước bảo trợ dường như đã sụp đổ. Bây giờ chúng tôi biết thêm rằng đó có thể là một nhóm người hành động tự phát, không nhân danh nhà nước nào”.
Tháng Mười Hai 2022, sau khi xem xét các hồ sơ cho thuê thuyền dọc bờ biển Baltic, các nhà điều tra mới bắt đầu tập trung vào Andromeda. Tuần trước, tổng công tố Đức tiết lộ rằng vào cuối Tháng Một, các nhà điều tra đã khám xét một chiếc du thuyền khả nghi. Dấu vết chất nổ được tìm thấy bên trong khiến họ tin con tàu đã chở chúng đến hiện trường. Đại diện của Mola Yachting GmbH, chủ sở hữu du thuyền này cho biết chiếc thuyền nằm trong tầm ngắm có tên Andromeda nhưng các nhân viên của công ty không bị nghi có hành vi sai trái.
Các nhà điều tra xác định phí thuê Andromeda được trả bởi một công ty đăng ký ở Ba Lan có các chủ sở hữu là người Ukraine. Ít nhất một số trong sáu nghi can đã lên tàu Andromeda ở cảng Hohe Düne của Rostock, nơi phục vụ khách du lịch cao cấp và tổ chức các sự kiện du thuyền quốc tế. Khách sạn Yachthafenresidenz Hohe Düne ở đó có các phòng và quầy bar sang trọng với cửa sổ hình ảnh nhìn ra bờ sông. Từ Rostock, Andromeda đi đến Yachthafen Hafendorf ở Wiek trên đảo Rügen, một bến cảng kín đáo không có camera giám sát ban đêm.
Như trong phim… James Bond
Theo chủ bến cảng René Redmann, nhân viên của ông đã kiểm tra du thuyền và đã bàn giao các bản ghi bến cảng cho các nhà điều tra. Việc các nhân viên cảng không buộc đăng ký quốc tịch của thuỷ thủ đoàn và việc khách du lịch Đông Âu đi qua Wiek không phải là điều bất thường. “Tôi chỉ bắt đầu nghi ngờ về những người thuê thuyền khi các nhà điều tra liên hệ với tôi vào tháng Một” – ông nói. Các nhà điều tra Đức tin chất nổ được chở đến cảng Wiek trên một chiếc xe tải màu trắng và đưa lên tàu Andromeda.
Rời Wiek, Andromeda đến cảng Christiansø xa hơn về phía Bắc là khu định cư ở cực Đông Đan Mạch, nằm cách đảo lớn Bornholm một giờ đi thuyền. Christiansø là nơi có một pháo đài từ thế kỷ 17, một cơ sở sản xuất cá trích nhỏ và 98 cư dân, hầu hết sống dọc bến tàu với rất nhiều thuyền bè cập bến vào mùa hè. Søren Thiim Andersen, quản trị viên của Christiansø cho biết ông đã nhận được yêu cầu từ cảnh sát Đan Mạch vào Tháng Mười Hai đề nghị cung cấp mọi hồ sơ về những chiếc thuyền đã vào bến cảng chính trong khoảng thời gian từ 16-18 Tháng Chín, tức hơn một tuần trước khi đường ống bị nổ tung.
Cảnh sát quay lại vào Tháng Một để xem dữ liệu từ một chiếc máy tính trên bến cảng nơi du khách đăng ký thuyền của họ và phỏng vấn một số cư dân địa phương. Theo yêu cầu cảnh sát, Andersen đã viết một bài đăng trên trang Facebook nhờ các cư dân đảo cung cấp ảnh hoặc video quay cảnh cảng trong ba ngày đó nhưng chỉ có ba người gửi ảnh đến.
Trưởng cảng John Anker Nielsen có mặt tại cảng trong những ngày Andromeda cập cảng nhưng ông không nhận thấy bất cứ điều gì hoặc bất kỳ ai khả nghi. Trong số các câu hỏi mà các nhà điều tra phải trả lời là liệu sáu người và một chiếc thuyền cỡ Andromeda có thể thực hiện một hành động phá hoại lớn như vậy khi họ phải di chuyển một lượng lớn chất nổ, thiết bị lặn và cần đến chuyên môn của các chuyên gia phá hoại dưới nước. Và liệu đây có thể chỉ là một phần của một hoạt động phá hoại rộng lớn hơn không.
Achim Schlöffel, một thợ lặn người Đức điều hành một trường dạy lặn chuyên giúp các công ty bảo vệ tàu và các cơ sở lắp đặt dưới nước khỏi bị phá hoại, phân tích: “Chất nổ có thể đã được cài đặt bởi một nhóm thợ lặn được đào tạo bài bản, quen làm việc ở độ sâu trên dưới 80 mét và họ có vài ngày để thao tác. Sáu thợ lặn phải hạ chất nổ xuống vài lần bằng cách sử dụng các thiết bị có sẵn trên thị trường như xe tay ga dưới nước hoặc phương tiện đẩy, túi khí, phao, và một sonar di động. Tôi biết hàng chục thợ lặn chuyên nghiệp có thể hoàn thành nhiệm vụ này”.
Đô đốc Jens Wenzel Kristoffersen của Hải quân Đan Mạch không đồng ý. Ông bác bỏ ý tưởng về một nhóm nhỏ làm việc từ một chiếc thuyền buồm và gọi đây là “kịch bản của James Bond”. Ông nói: “Dù các thợ lặn có thể tiếp cận đường ống nếu được huấn luyện tốt, nhưng việc ở dưới nước một thời gian dài để phân tán chất nổ sẽ rất khó khăn. Theo tôi, một đơn vị quân đội chuyên nghiệp có kỹ năng phá hủy dưới nước có thể là thủ phạm”.
Câu chuyện sẽ rất khác nếu có một chính phủ đứng sau
Câu hỏi lớn hơn và nhạy cảm hơn mang tính chính trị là ai đã ra lệnh. Hiện các nhà chức trách chưa không tiết lộ công khai bất kỳ thông tin nào về danh tính của sáu nghi phạm trên tàu Andromeda.
Từ Tháng Sáu đến Tháng Bảy 2022, vài tháng trước cuộc tấn công Nord Stream, Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã gửi cảnh báo tới tình báo Đức (BND) và các cơ quan châu Âu khác, cho biết có thể có một tổ chức đang chuẩn bị tấn công đường ống. Cảnh báo gồm thông tin về ba công dân Ukraine đang cố gắng thuê tàu ở các quốc gia giáp Biển Baltic, kể cả Thụy Điển.
Vào Tháng Mười, ngay sau vụ nổ, các quan chức an ninh cấp cao của Mỹ đã đến Berlin và đề cập đến khả năng Ukraine có thể đứng sau vụ tấn công, nhưng việc tổ chức và tài trợ vụ tấn công không phải từ chính phủ Ukraine. Tổng thống Volodomyr Zelensky và các quan chức nước này cũng phủ nhận mọi liên quan đến vụ phá hoại Nord Stream và xem cáo buộc này chỉ có lợi cho Nga.
Bất kỳ sự tham gia trực tiếp nào của Kyiv sẽ gây tổn hại cho sự thống nhất của liên minh phương Tây đang ủng hộ Ukraine. Nếu chính phủ Ukraine đứng phía sau sẽ có tác động đặc biệt tiêu cực đến chính phủ của Thủ tướng Đức Olaf Scholz, người đã từ bỏ lập trường hòa bình của quốc gia mình để trở thành nhà cung cấp vũ khí lớn thứ ba thế giới cho Ukraine và là một trong những người ủng hộ tài chính lớn nhất cho Ukraine, bất chấp phản đối của nhiều cử tri Đức.
Nhận thức được nguy cơ này, tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Vladimir Pistorius nhấn mạnh rằng “Hiện vẫn không xác định được ai đứng sau vụ tấn công, thậm chí có khả năng có một chiến dịch giả mạo được thiết kế để đổ lỗi cho Ukraine!”. Tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng bác bỏ bất kỳ ý kiến nào cho rằng Ukraine, hoặc bất kỳ nhóm thân Ukraine là thủ phạm và đổ lỗi cho Mỹ! Putin cho biết một cuộc điều tra của Nga đã phát hiện, có thể có một số thiết bị chưa phát nổ sau khi được gắn vào đường ống. “Rõ ràng, dù được cài đặt thành công nhưng một số không phát nổ. Chẳng rõ tại sao!” – Putin nói với đài truyền hình nhà nước.
