Đợt lạnh đầu tiên của mùa đông năm nay là lúc Âu châu thể hiện khả năng chống chọi với thời tiết khắc nghiệt khi thiếu khí đốt Nga.
Kaitlyn Robinson, 25 tuổi, sống ở ngoại ô Cambridge than: “Hóa đơn nhiệt sưởi của nhà tôi gần như tăng gấp đôi. Năm ngoái, tôi bật hệ thống sưởi hầu hết các ngày mùa đông, nhưng năm nay để tiết kiệm điện, tôi mua vớ ấm để mang khi làm việc ở nhà và mở chăn điện một chút trước khi ngủ, rồi tắt.”
Kho dự trữ đang giảm dần
Khi nhiệt độ trên khắp các quốc gia Bắc, Trung và Đông Âu đang giảm, nhu cầu khí đốt trong tuần này tăng tới 44% so với giữa tháng trước, theo dữ liệu từ cơ quan báo giá ICIS. Riêng tại Anh, Công ty National Grid PLC, nhà điều hành hệ thống năng lượng Anh cho biết họ dự kiến nhu cầu khí đốt ở nước này tăng lên 417 triệu mét khối mỗi ngày, tăng 65% so với giữa tháng trước. Theo WSJ, Cơ quan Khí tượng Vương quốc Anh vừa đưa ra cảnh báo thời tiết khắc nghiệt trên toàn quốc, khi nhiệt có thể giảm xuống 14 độ F (-10 độ C) ở một số khu vực trong những ngày tới. Nhiệt độ ở nhiều quốc gia  châu có thể giảm xuống ở mức đóng băng.
Mùa thu vừa qua, Âu châu trải qua một mùa ấm áp bất thường, khiến nhu cầu khí đốt giảm và cho phép các quốc gia có thêm thời gian lấp đầy các kho dự trữ. Theo Trung tâm Dự báo Thời tiết châu Âu (ECMWF), tháng trước là Tháng Mười Một ấm thứ năm trong lịch sử. Nhưng mùa đông tới rồi với nhiệt độ tụt giảm trong đợt lạnh đầu tiên. Đối với các nhà hoạch định chính sách, đợt lạnh này đặt ra thử thách khá lớn với các hệ thống năng lượng của châu Âu, cũng như cách người dân đáp lại lời kêu gọi tiết kiệm năng lượng trong mùa đông của các chính phủ.
Thay vì khí đốt Nga, Âu châu đang chuyển sang phụ thuộc vào khí tự nhiên hóa lỏng (liquefied natural gas – LNG) của Mỹ, theo Điện Kremlin. Reuters trích nguồn từ Hãng thông tấn Nga RIA Novosti hôm 11 Tháng Mười Hai dẫn lời Dmitry Peskov – phát ngôn viên Điện Kremlin, gọi mong muốn này của Âu châu là “ngớ ngẩn” và “khùng” (“absurd” and “frenzied”) và “không làm thay đổi bản chất vấn đề của Âu châu Âu”. Peskov nói thêm: “Hàng tỉ euro mà người Âu châu đang mất mỗi ngày đổ qua cho thì Washington.”
Nga là nhà cung cấp khoảng 40% lượng khí đốt mà Âu châu cần trong những mùa đông trước đây. Con số trên giờ giảm xuống khoảng 12%, theo dữ liệu của ICIS. Giới phân tích cảnh báo các kho dự trữ khí đốt của Âu châu Âu chỉ đủ đáp ứng nhu cầu cho hai tháng đỉnh điểm của mùa đông, trong khi nguồn cung LNG hiện nay chủ yếu chỉ mang tính tạm thời. Âu Châu có thể thiếu khoảng 70 tỉ mét khối khí đốt vào năm 2023 nếu nhu cầu không giảm, ngay cả khi tối đa hóa công suất nhập LNG.
Đầu năm nay, các quốc gia Âu châu bắt đầu cuộc đua tiết kiệm và nhập khẩu năng lượng để tăng lượng dự trữ, nhằm tránh tình trạng thiếu hụt và gián đoạn trong mùa đông. Những động thái này diễn ra sau khi họ quay lưng với nguồn cung năng lượng Nga nhằm phản đối cuộc chiến của Putin ở Ukraine. Nga đáp lại bằng cách cắt phần lớn lượng xuất khẩu sang châu Âu. Các chính phủ cũng thực thi hoặc thúc đẩy nhiều biện pháp để tiết kiệm nhiên liệu. Nhiều ngành công nghiệp Âu châu phải cắt giảm công suất để tránh lỗ vì giá khí đốt tăng vọt.
Siết chặt biện pháp hạn chế tiêu thụ khí đốt
Hồi Tháng Bảy, EU đặt mục tiêu cắt giảm 15% lượng tiêu thụ khí đốt. Nhu cầu khí đốt cho công nghiệp giảm khoảng 25% trong quý III năm nay so với cùng kỳ năm ngoái, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế. Theo hiệp hội cơ sở hạ tầng khí đốt Âu châu Âu (GIE), các kho dự trữ của EU đã được lấp đầy 91%, vượt mục tiêu 80% hồi Tháng Mười Một, giúp Âu châu giảm bớt nỗi lo mất điện trong mùa đông và làm giảm giá khí đốt. Nhưng ở thời điểm hiện tại, kho lưu trữ đang giảm dần khi nhu cầu khí đốt tăng.
Nhu cầu sưởi ấm chiếm khoảng 36-37% tổng nhu cầu khí đốt của lục địa, theo công ty môi giới hàng hóa Marex. Dữ liệu ban đầu cho thấy nhiều người đang cố gắng hạn chế sử dụng khí đốt, do giá cao và lo ngại về nguồn cung. Nhu cầu sưởi ấm cũng giảm 8% so với mức trung bình năm năm, theo nhóm nghiên cứu và tư vấn toàn cầu Wood Mackenzie có trụ sở tại Anh.
Ở Pháp, người dân tự cắt giảm mức tiêu thụ điện khoảng 8.3% so với năm ngoái, theo dữ liệu từ công ty điều hành lưới điện Pháp RTE. “Mọi người phải bật hệ thống sưởi rồi, nhưng không nhiều hoặc thường xuyên như trước,” Rosaline Hulse, nhà phân tích về nhu cầu khí đốt và năng lượng châu Âu tại Wood Mackenzie, nói.
Các nhà phân tích cảnh báo các kho dự trữ khí đốt của châu Âu chỉ đủ đáp ứng nhu cầu trong hai tháng đỉnh điểm của mùa đông, trong khi nguồn cung LNG hiện nay chủ yếu chỉ mang tính tạm thời. Châu Âu có thể thiếu khoảng 70 tỷ mét khối khí đốt trong năm 2023 nếu nhu cầu không giảm, “ngay cả khi tối đa hóa công suất nhập LNG”.
Raad Alkadiri, giám đốc phụ trách năng lượng, khí hậu và tính bền vững của Eurasia Group, cho biết châu Âu đã “chuẩn bị kỹ lưỡng” cho mùa đông, nhưng nguy cơ phải phân bổ khí đốt theo định mức vẫn hiện hữu. Nhà phân tích Hulse của Wood Mackenzie dẫn các dự báo cho thấy nhiệt độ ở Âu châu sẽ giảm hơn bình thường nhiều hơn nữa trong vài tuần tới của Tháng Mười Hai. “Nếu giai đoạn lạnh như vậy kéo dài, một số khu vực Âu châu Âu có thể phải hạn chế lượng tiêu thụ nhiều hơn nữa bằng phương án phân bổ theo định mức,” Alkadiri nói. Trong trường hợp cần siết chặt biện pháp hạn chế tiêu thụ khí đốt, các quốc gia Âu châu cần phải tìm cách bảo đảm cho ngành công nghiệp và nguồn cung cho các hộ gia đình.
Chính phủ Pháp tuần trước cảnh báo căng thẳng gia tăng trên thị trường năng lượng có thể dẫn tới tình trạng cắt điện luân phiên trong những tuần tới. Trong khi đó, cơ quan năng lượng Anh đã đề cập tới khả năng các hộ gia đình phải chịu cảnh cắt điện từ 4 giờ chiều đến 7 giờ tối các ngày “rất lạnh” trong Tháng Giêng và Tháng Hai, nếu lượng khí đốt nhập khẩu giảm.
