Cú sốc chưa từng có đang bao trùm Israel sau cuộc tấn công bất ngờ của Hamas, không chỉ vì thiệt hại nhân mạng mà còn vì thất bại đáng xấu hổ của một đất nước được xem là có cơ quan tình báo Mossad lừng danh thế giới. Không chỉ Israel mà chính tình báo Mỹ cũng bị bất ngờ.
Bất ngờ lập lại cuộc chiến 1973
Khoảng rạng sáng thứ Bảy, 7 Tháng Mười, khi hầu hết mọi người Israel đang ngủ say, hàng ngàn hoả tiễn dồn dập trút xuống một đất nước vốn được xem là có hệ thống bảo vệ vững chắc nhất trước các cuộc xâm nhập. Hoả tiễn bay đến tận phía Bắc, tới thủ đô Tel Aviv và tận phía Đông, tới Jerusalem. Sau đó, những kẻ xâm nhập xuất hiện, xông vào các thị trấn hoàn toàn mất cảnh giác ở phía Nam, giết hại dân thường và bắt giữ con tin, gồm cả binh lính.
Cuộc tấn công kết hợp trên bộ, trên biển và trên không, được dẫn đầu bởi Hamas, nhóm chiến binh Hồi giáo cai trị Dải Gaza và được hỗ trợ bởi Palestinian Islamic Jihad (PIJ), một nhóm nhỏ hơn có trụ sở tại Gaza từng chiến đấu với Israel trong quá khứ. Người Israel đã quá quen với chiến tranh và những vụ tập kích hoả tiễn nhưng họ chưa bao giờ trải qua một ngày tồi tệ như bây giờ.
Cơ quan khẩn cấp của đất nước cho biết có hơn 250 người chết và hơn 1,000 người bị thương sau một ngày giao tranh. Cuộc tấn công bất ngờ khiến các cơ quan quân sự và tình báo nổi tiếng của Israel bị lộ ra những điểm yếu, đồng thời dẫn đến những cáo buộc gay gắt là họ vẫn xem nhẹ nhiều tháng cảnh báo từ một số quan chức an ninh về khả năng răn đe ngày càng suy giảm của đất nước.
Có một “điểm mù” tình báo đang được cả Mỹ và Israel điều tra đồng thời rà soát lại các thông tin tình báo cũ xem có bỏ sót gì không. Yossi Verter, một nhà báo của tờ báo thiên tả Haaretz viết: “Israel đã bị sỉ nhục và bị đánh bại trong ngày hôm nay. Ngay cả khi Gaza bị phá hủy, chính phủ cũng sẽ không chuộc được lỗi lầm an ninh nghiêm trọng nhất kể từ cuộc chiến Yom Kippur (đề cập đến cuộc chiến năm 1973 của Israel với các nước láng giềng Ả-rập, cũng bắt đầu bằng một sự bất ngờ. Ngày 6 Tháng Mười, người Israel vừa kỷ niệm 50 năm sự kiện này).
Tối 7 Tháng Chín, khi còi báo động không kích vang lên không ngừng, Israel vội vã mở các hầm tránh bom, triệu tập hàng ngàn quân dự bị và chuyển hàng chục đơn vị tới biên giới phía Nam. Tất cả các dấu hiệu đều chỉ ra một chiến dịch quân sự kéo dài và phức tạp sẽ diễn ra ở Dải Gaza, một trong những khu vực đông dân nhất thế giới. Trong khi Hamas và Hồi giáo Jihad thường xuyên sử dụng một loạt tên lửa thô sơ và tinh vi để nhắm vào Israel, thì quy mô và phạm vi của cuộc tấn công lần này lại khác.
Hơn 3,000 quả rocket được bắn vào hàng chục cộng đồng nằm rải rác ở miền Nam Israel, tại các thị trấn ở miền Trung và sa mạc Negev, thậm chí vươn xa tới tận Tel Aviv và Jerusalem. Kinh hoàng hơn, quân đội cho biết, các chiến binh Palestine tràn vào 22 cộng đồng Israel ở phía Nam và một số bị tạm chiếm nhiều giờ. Người dân khắp miền Nam và miền Trung được kêu gọi ở trong nhà.
Biên giới của Israel với Gaza là một trong những biên giới được củng cố nghiêm ngặt nhất trong khu vực, được bao bọc bởi hàng rào công nghệ cao và được có các tiền đồn quân sự cảnh giới. Tuy nhiên, đoạn phim lan truyền trên mạng xã hội cho thấy các chiến binh dùng máy ủi đánh sập một đoạn bức tường để tràn qua biên giới mà không gặp phải sự kháng cự nào từ lực lượng Israel. Nhiều chiến binh Palestine thậm chí đi dù lượn vào Israel. Một người khác được nhìn thấy vào Israel bằng xuồng máy theo đường biển. Số khác nữa lái xe máy, xe tải lao thẳng sang các thị trấn giáp biên giới và bắn vào dân thường.
Israel chia rẽ và Hamas nhìn thấy cơ hội
Quân đội Israel khẳng định: “Mục tiêu của chúng tôi là tiêu diệt toàn bộ những kẻ khủng bố để tất cả cộng đồng không còn chịu sự đe dọa của chúng. Lực lượng Quốc phòng Israel (IDF) đang tấn công tất cả các mục tiêu của Hamas và PIJ ở Dải Gaza. Bất cứ nơi nào có những kẻ khủng bố Hamas, chúng sẽ bị phát hiện và tiêu diệt. Chúng không được quyền miễn trừ”.
Giống như cuôc tấn công mới này, cuộc chiến năm 1973 được nhiều nhà phân tích xem là thất bại tình báo lớn nhất trong lịch sử Israel, khi lực lượng Ai Cập và Syria tiêu diệt hàng ngàn binh sĩ Israel trong một cuộc tấn công bất ngờ. Cuộc tấn công mới đã làm sống lại những ký ức đen tối đó và khiến người Israel thuộc các phe phái chính trị tự hỏi: làm thế nào nền quốc phòng được đánh giá là tuyệt hảo về phòng thủ của chúng ta lại có thể bị bất ngờ đến thế?
Thực ra, trong nhiều tháng, một số quan chức quân sự đã cảnh báo, việc chính phủ cực hữu của Thủ tướng Netanyahu tìm cách làm suy yếu cơ quan tư pháp dẫn đến nhiều tháng biểu tình chưa từng có (với sự tham gia của cả binh lính) đã làm xói mòn khả năng tự vệ của Israel.
“Kẻ thù đang chờ đợi chúng ta tự làm yếu mình. Trong khi các lãnh đạo quân đội bận giải quyết mối bất hòa nội bộ, chúng đã lợi dụng tình hình để chuẩn bị tấn công – phóng viên quân sự Lilach Shoval viết trên tờ Israel Hayom, một nhật báo ủng hộ Netanyahu – Nay, các lãnh đạo chính trị và quân sự sẽ phải tự hỏi, làm thế nào mà họ lại cho phép tranh chấp nội bộ làm giảm khả năng răn đe của Israel đến mức Hamas dám liều lĩnh tiến hành cuộc tấn công tàn khốc nhất từ Dải Gaza”.
Rõ ràng, Hamas đã nhìn thấy sự chia rẽ nội tình tại Israel là cơ hội hiếm có. Một mũi tên hạ hai mục tiêu, không chỉ Israel mà còn răn đe các quốc gia Trung Đông nào dự định ký hiệp định hoà bình với Israel. Dĩ nhiên, một mình Hamas không đủ để chơi lá bài “năm ăn năm thua” mà còn có sự trợ giúp mạnh mẽ của Iran.
Hiện Netanyahu đã triệu tập các lãnh đạo an ninh Israel, ra lệnh cho quân đội “làm sạch” các cộng đồng dân quân Palestine ở Israel và huy động lực lượng dự bị. Tuy nhiên, ông vẫn chưa chỉ thị cho nội các an ninh chính thức tuyên chiến, khiến các bước tiếp theo của chiến dịch dù phát triển nhanh chóng nhưng vẫn chưa rõ ràng.
Uzi Dayan, cựu phó tổng tham mưu quân đội Israel và là cố vấn an ninh quốc gia cho hai chính phủ tiền nhiệm, nhận định: “Cuộc tấn công của Hamas phản ánh sự thất bại ở mọi cấp lãnh đạo của đất nước trong một nhiệm vụ cơ bản: bảo vệ biên giới quốc gia, củng cố hàng rào an ninh và làm phá sản những âm mưu xâm nhập vào các cộng đồng Israel ở đó”.
Vào tối 7 Tháng Mười, khi các chiến binh Hamas bắt và giam giữ thường dân Israel trong các ngôi nhà và không gian công cộng, trên khắp đất nước, nhiều gia đình tìm kiếm người thân mất tích trong tuyệt vọng. Yoni Asher nói với đài phát thanh rằng vợ ông và hai cô con gái nhỏ, 3 và 5 tuổi lái xe về phía Nam để về nhà mẹ vợ nghỉ cuối tuần. Cả bốn đều mất tích. Tín hiệu vị trí cuối cùng từ điện thoại của Doron, vợ ông đến từ Khan Yunis ở Dải Gaza.
Adele Raemer, một công dân Mỹ gốc Israel sống ở Kibbutz Nirim, gần biên giới với Gaza, được quân đội Israel sơ tán khỏi nhà sau khi bà trốn ở đó hơn bảy giờ. Bà kể lại: “Tôi sống trong kinh hoàng suốt thời gian ẩn náu, tắt máy điều hòa và hy vọng những chiến binh lang thang trên đường phố sẽ không nhận ra tôi có trong nhà”. Bà cho biết các cháu gái của bà ngủ ở trong một căn phòng an toàn thì có hai người đàn ông Palestine tìm cách đột nhập vào nhà nhưng người cha đã kịp giết chết chúng. Raemer nói: “Khi có hoả tiễn, chúng tôi biết cách đến phòng an toàn và được an toàn. Nhưng lần này thì khác, và nó chưa từng xảy ra” – dẫn lại từ The Washington Post.
