Cuộc điều tra công phu của hãng thông tấn AP và PBS (công bố ngày 3 Tháng Mười 2022) đã phát hiện đường dây bán ngũ cốc Ukraine mà Nga vơ vét được sau khi xâm lược nước này, với trị giá ít nhất $530 triệu!
AP đã sử dụng ảnh vệ tinh và dữ liệu vô tuyến hàng hải để theo dõi hơn 30 con tàu thực hiện hơn 50 chuyến chở ngũ cốc từ các khu vực do Nga chiếm đóng ở Ukraine đến các cảng ở Thổ Nhĩ Kỳ, Syria, Lebanon và các quốc gia khác. Dĩ nhiên Moscow gọi cáo buộc này là “sai lầm và vô căn cứ”. Màn vừa ăn cắp vừa la làng này, mà các chuyên gia pháp lý cho rằng nó có thể được xếp vào loại tội ác chiến tranh, đang được thực hiện bởi những doanh nhân giàu có và các công ty nhà nước ở Nga và Syria (vài trong số đang đối mặt với các lệnh trừng phạt tài chính từ Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu).
Chiến dịch vơ vét được thực hiện cùng lúc với những cuộc đốt phá các trang trại, hầm chứa ngũ cốc và những cơ sở vận chuyển còn nằm trong quyền kiểm soát của Ukraine, dẫn đến tình trạng tăng giá ngũ cốc tại nhiều nước thế giới.
Một phần cuộc điều tra cho thấy hạt ngũ cốc và bột được vận chuyển bởi con tàu Laodicea dài 138 mét (453 feet) có thể bắt đầu cuộc hành trình tại thành phố Melitopol, miền Nam Ukraine, nơi bị Nga chiếm giữ trong những ngày đầu của cuộc chiến. Video được đăng lên mạng xã hội ngày 9 Tháng Bảy cho thấy một xe lửa xuất hiện tại một cơ sở lưu trữ ngũ cốc khổng lồ ở Melitopol, với các toa màu xanh lá cây được đánh dấu tên của công ty Nga Agro-Fregat LLC. Một tuần sau, viên chức Nga Andrey Siguta cai quản khu vực chiếm đóng tổ chức cuộc họp báo tại kho hàng, nói rằng ngũ cốc sẽ “cung cấp an ninh lương thực” cho các vùng do Nga kiểm soát ở Ukraine. Ba tuần sau, tuy nhiên, hàng được tàu Laodicea chuyển đến Lebanon.
Loạt video xuất hiện trên mạng vài tháng gần đây cũng cho thấy những đoàn xe tải vận chuyển ngũ cốc liên tục di chuyển về phía Nam qua các khu vực bị chiếm đóng của Ukraine, với chữ “Z” được sơn bên hông xe. Trong khi đó, những toa tàu Agro-Fregat thì lăn bánh qua thị trấn cảng Feodosia của Crimea. Ảnh vệ tinh cho thấy những chiếc xe tải và toa tàu hỏa nối nhau chờ ngũ cốc được chất lên. Kremlin luôn phủ nhận việc “hốt hàng” của Ukraine nhưng chính hãng thông tấn nhà nước TASS của Nga, vào ngày 16 Tháng Sáu, đưa tin rằng ngũ cốc của Ukraine được vận chuyển đến Crimea, rồi từ đó được chuyển đến các khách hàng ở Trung Đông và châu Phi.
Trở lại với con tàu Laodicea. Một ảnh vệ tinh ngày 11 Tháng Bảy cho thấy tàu Laodicea neo tại cảng Feodosia, Hắc Hải. Hai tuần sau, nó đến cảng Tripoli của Lebanon. Trên tàu là 10,000 tấn “Lúa mạch Nga và bột Nga”. Người gửi hàng được liệt kê là công ty Agro-Fregat của Nga và người mua là Loyal Agro Co Ltd., nhà phân phối tạp hóa có trụ sở tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Laodicea là một trong ba tàu hàng thuộc Syriamar Shipping Ltd., một công ty do chính phủ Syria điều hành vốn chịu lệnh trừng phạt của Mỹ kể từ năm 2015 vì có quan hệ với chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Một công ty khác tham gia chiến dịch buôn lậu ngũ cốc là United Shipbuilding Corp., nhà thầu quốc phòng thuộc sở hữu nhà nước Nga chuyên đóng tàu chiến và tàu ngầm cho hải quân Nga. Tháng Tư 2022, United Shipbuilding Corp và các giám đốc điều hành cấp cao của họ đã bị Hoa Kỳ trừng phạt vì cung cấp vũ khí cho quân đội Nga.
Kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự xâm lược Ukraine, giá ngũ cốc thế giới đã tăng vọt, mang lại lợi nhuận khổng lồ cho bọn buôn lậu Nga trong khi khiến nhiều người ở các nước nghèo chết đói. Ngày 15 Tháng Chín, Giám đốc Chương trình Lương thực Thế giới của Liên hợp quốc David Beasley nói rằng việc nguồn cung Ukraine bị gián đoạn đã mang lại “cơn sóng thần tạo ra nạn đói” ảnh hưởng đến ít nhất 345 triệu người. Năm 2021, Ukraine đã xuất khẩu lượng lúa mì, ngô và dầu thực vật trị giá $5 tỷ – chủ yếu đến thị trường Trung Đông, châu Phi và châu Á.
Công ty cổ phần nông nghiệp Ukraine, HarvEast, cho biết Nga đã cướp khoảng 200,000 tấn ngũ cốc, gây thiệt hại riêng đối với công ty mình khoảng $50 triệu. Yayla Agro, công ty sản xuất đồ khô đóng gói chuyên cung cấp cho các siêu thị Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết họ đã mua 8,800 tấn ngô do tàu Fedor của Nga chuyển đến cảng Bandirma của Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 17 Tháng Sáu. Số hàng này trị giá khoảng $2.7 triệu!
Yayla Agro phủ nhận họ mua ngũ cốc từ các khu vực do Nga chiếm đóng ở Ukraine, và cho biết vận đơn, giấy chứng nhận xuất xứ và các tài liệu chính thức khác cho thấy tàu Fedor nhập hàng tại cảng Kavkaz của Nga. Trong thực tế, ảnh vệ tinh ngày 12 Tháng Sáu cho thấy thật ra Fedor bốc hàng lên từ cảng Sevastopol, Crimea…
Tất cả cho thấy Nga đang kiếm bộn bạc nhờ việc vơ vét ngũ cốc Ukraine và bán khắp nơi. Để tránh tai mắt, thủ thuật được Nga thực hiện là chở hàng về các hải cảng của Nga, trộn chung với ngũ cốc Nga, rồi đóng bao bì công ty Nga. Giám đốc điều hành HarvEast, Dmitry Skornyakov, cho biết, “để đánh cắp và tiêu thụ ngũ cốc Ukraine, họ chỉ việc lấy hàng rồi chở đến Rostov và Taganrog, những cảng nhỏ của Nga, sau đó trộn với ngũ cốc Nga và nói rằng đó là ngũ cốc Nga”.
