Oleksandr Kamyshin, 37 tuổi, Giám đốc hệ thống đường sắt thời chiến của Ukraine cho biết các nhân viên của ông đã giúp đưa hơn 2.5 triệu người đến nơi an toàn. Bây giờ ông có lẽ là một trong những người mà Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn… giết nhất.
Oleksandr Kamyshin thường thay đổi kế hoạch đi lại vào phút cuối, và luôn có vệ sĩ đi cùng những lúc ông phải đi nhanh qua những con phố yên tĩnh để vào ga xe lửa. “Đừng bao giờ ở một nơi quá lâu. Đừng bao giờ lập lại một thói quen để người Nga có thể phát hiện. Chúng tôi luôn di chuyển nhanh hơn những kẻ theo dõi mình!” – ông Giám đốc đường sắt nói với các phóng viên nước ngoài. Đường sắt là công ty có đông nhân viên nhất của Ukraine, với hơn 231,000 nhân viên trước chiến tranh và hoạt động trên 603,470 km vuông lãnh thổ (Ukraine là quốc gia rộng thứ hai châu Âu).
Để đưa 2.5 triệu người đến nơi an toàn, họ đã phải trả giá. 33 nhân viên đường sắt bị thiệt mạng kể từ ngày Nga xâm lược. Thời điểm xuất bến được thay đổi liên tục vì các cuộc tấn công của Nga. Kamyshin nói: “Họ tấn công các nhà ga và đường ray hàng ngày. Nhưng người dân chúng tôi vẫn can đảm trước tên lửa và đạn pháo để cứu đồng bào mình và duy trì hoạt động kinh tế” – ông nói. Kamyshin dành nhiều thời gian ngồi tại chiếc bàn dài cùng với các cố vấn thân cận để nghiên cứu bản đồ thực địa hệ thống đường sắt quốc gia và đề xuất phương án.
Lính bảo vệ cầm súng đứng ở lối vào. Có những cuộc điện thoại liên tục. Trả lời cuộc gọi của Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Ba Lan, Kamyshin nói với nụ cười thân thiện: “Cảm ơn bạn đã hỗ trợ. Chúng tôi chỉ có một yêu cầu nữa. Hãy giúp chúng tôi xây dựng thương mại đường sắt hai chiều giữa Ukraine và Ba Lan”. Kamyshin muốn thành lập một liên doanh với Ba Lan để đưa hàng hóa xuất khẩu của Ukraine, chủ yếu là nông sản về phía Tây.
Từng là kế toán và doanh nhân, Kamyshin hiện là một trong những nhân vật quan trọng nhất của Ukraine. Chỉ trong một tuần, ông đã chuyển từ người chịu trách nhiệm cải tổ ngành đường sắt thành giám đốc điều hành các hoạt động thời chiến của hỏa xa Ukraine. Ông khiêm tối nói: “Tất cả người dân Ukraine đều là doanh nhân, nông dân và làm các ngành nghề khác trước khi chiến tranh bắt đầu. Bây giờ tất cả đều tham gia chiến tranh vệ quốc như một tân binh!”.
Cuộc sống Kamyshin luôn bận rộn với các chuyến đi, dừng lại nơi này để nói chuyện với nhân viên địa phương, dừng tại nơi khác để gặp gỡ quan chức chính quyền và liên tục liên lạc điện thoại với các lãnh đạo cấp cao ở thủ đô Kyiv. Có lúc ông và cận vệ đi dọc theo đường ray trong bóng tối ở một vùng ngoại ô cho đến khi ánh đèn của đoàn tàu đến gần chiếu vào mặt họ và các tiếp viên vẫy tay chào. Mỗi đêm Kamyshin chỉ ngủ có vài giờ. “Chúng tôi sửa chữa các đường ray mỗi khi ngưng tiếng súng để giữ cho mạng lưới luôn hoạt động ở mức cao nhất. Không có lựa chọn nào khác” – ông nói. Trong ba tuần Nga xâm lược, ông chưa gặp vợ và hai con trai nhỏ lần nào.
Hệ thống đường sắt không chỉ đưa đón người tị nạn mà còn cung cấp hàng viện trợ cho các khu vực bị phong tỏa, vận chuyển quân lính và khí tài đến các thành phố tiền tuyến và tiếp tục xuất khẩu bất cứ thứ gì Ukraine có thể sản xuất được trong tình trạng chiến tranh. Cuộc phong tỏa của các tàu chiến Nga ngoài khơi đã làm tê liệt các cảng quan trọng ở phía Nam Ukraine, khiến Kamyshin gánh thêm trách nhiệm nặng nề trong kế hoạch lưu thông hàng hóa và ngoại thương của đất nước. Thay vì xuất khẩu qua các cảng biển phía Nam như Odessa hay Mariupol, bây giờ hàng hóa chuyển về phía Tây bằng xe lửa.
Các nhà máy quan trọng cũng được di dời. Cho đến nay chiến dịch tối cần thiết cho sự tồn tại kinh tế của đất nước đã khởi động khá suôn sẻ. Tuy nhiên, Oleksandr Kamyshin cho rằng phương Tây cần phải làm nhiều hơn thay vì chỉ cung cấp vũ khí và viện trợ nhân đạo. Ví dụ NATO hãy thực thi vùng cấm bay. Đó cũng là lời khẩn khoản được các quan chức chính phủ Ukraine lặp đi lặp lại mỗi khi có cơ hội, dù khả năng xảy ra là rất thấp.
Một trong những khó khăn là thông tin liên lạc, khi vùng phủ sóng của điện thoại di động bị che khuất hoặc hoàn toàn không có. Hệ thống internet vệ tinh Starlink do Elon Musk chỉ sử dụng trong những tình huống khẩn cấp vì quân Nga có thể dựa vào đó để xác định vị trí mục tiêu. Công việc không bao giờ kết thúc, Kamyshin kể. Khó có thể ngủ được, và không ai trong số viên chức điều hành hỏa xa được nhìn thấy gia đình của họ kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào ngày 24 Tháng Hai. Sáng hôm đó, Kamyshin chụp bức ảnh cuối cùng với hai đứa con của mình, một đứa vẫn đang ngủ. Gia đình Kamyshin đã đi tỵ nạn. Đôi mắt Kamyshin đỏ lên và giọng nói như nghẹn lại khi nhắc đến vợ con…
Tổng hợp từ CNN, BBC và Politico
____________
