Một “cuộc chiến trong lòng cuộc chiến” đang thực sự xuất hiện. Hơn một tháng sau khi quân đội Nga xâm lược Ukraine, ngày càng có nhiều công dân Nga chiến đấu cùng với người Ukraine. Một cơn đau đầu mới cho Putin.
Những người Nga tham chiến với Ukraine bắt đầu lên đến hàng trăm người. Họ gọi đích danh Putin là kẻ thù, cho dù kẻ thù hiện nay của họ chính là các… đồng hương! Đó những người lính Nga bị bắt, người Nga sống ở Ukraine hay những người bất đồng chính kiến. Yan (tên giả vì sợ cho sự an toàn của gia đình còn ở Nga) 30 tuổi, chuyên viên công nghệ thông tin hiện dành tất cả thời gian để trinh sát, xác định các mục tiêu tiềm ẩn để chỉ điểm cho trọng pháo tấn công.
Yan cũng đưa vật tư y tế đến các binh sĩ Ukraine ngoài mặt trận. Yan (có hộ chiếu hợp lệ của Nga) nói với phóng viên tạp chí TIME từ một nơi gần thủ đô Kyiv, nơi anh phục vụ trong lực lượng bảo vệ lãnh thổ kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào cuối Tháng Hai: “Người Nga không nên vượt qua biên giới với vũ khí trong tay. Tôi ở đây để phản đối sự xâm lược của Nga và cũng để bảo vệ Ukraine”.
Yan cho biết anh chuyển đến Kyiv từ vùng núi Ural của Nga cách nay ba năm để tránh vào tù khi văn phòng của anh bị an ninh Nga đột kích. Tự cho mình là một người theo chủ nghĩa vô chính phủ, Yan có mặt trong các cuộc biểu tình chống lại ách cai trị của Putin. Đứng bên cạnh Yan, một sinh viên khoa học chính trị 25 tuổi biệt danh Vitya đóng quân ở Kyiv nói: “Những năm đầu tuổi thiếu niên tôi rất yêu nước Nga của mình. Nay tình cảm không còn như trước. Tôi hy vọng cuộc chiến này sẽ làm thay đổi chế độ chính trị để có thể trở về nhà vào một ngày không xa”. Vitya cho biết cha mẹ anh sống tại thủ đô Moscow, biết con trai đang ở Ukraine nhưng tưởng anh chỉ giúp Ukraine theo cách an toàn hơn.
Số người Nga chiến đấu bên cạnh người Ukraine chưa nhiều, nhưng khi cuộc chiến kéo dài họ sẽ có thêm những người chán ghét cuộc chiến phi lý, dẫn đến việc khoét thêm những rạn nứt đã có trong xã hội Nga và khiến quân đội Nga mất tinh thần hơn nữa – một quân đội không chỉ có hiệu suất chiến trường quá kém mà khi rút lui còn để lại bằng chứng sát hại dân thường và phạm tội ác chiến tranh.
Chính phủ Ukraine, xem cuộc chiến hiện nay là “Cuộc đối đầu giữa thế lực bóng tối và ánh sáng”, đã tận dụng sự mất đoàn kết của Nga. Ngày 5 Tháng Tư, ba người đàn ông mặc quân phục, áo ghi lê đen đứng trước các phóng viên ở Kyiv để ra mắt một tiểu đoàn tự vệ mới có tên “Tự do cho nước Nga” (Freedom for Russia) gồm toàn công dân Nga kể cả các cựu tù binh chiến tranh (POW) mới được thả.
Phát biểu trước những người đồng hương Nga, họ cho biết bị xúc phạm về mặt đạo đức vì sự thiếu kỷ luật và xem thường mạng sống con người của Moscow. Một người giấu tên cho biết chính phủ Nga đã lừa họ đến một quốc gia có chủ quyền để thực hiện điều mà ông mô tả là “tội ác diệt chủng”. Sau khi bị bắt làm tù binh và được Ukraine phóng thích, ông quyết định chuyển phe để chiến đấu cho Ukraine. “Chúng tôi được nghe tuyên truyền. Nhưng không có phát xít, mà chỉ có dân thường! Tôi muốn chống lại chế độ Putin vô pháp để mọi người có thể tự do nói và thở” – ông tuyên bố. Bằng giọng phẫn nộ, ông cho biết đã tận mắt chứng kiến hành động tàn bạo của quân đội Nga ở Bucha, Irpin và Kharkiv.
| Những người Nga chuyển phe rất được chào đón ở Kyiv. Ngày 2 Tháng Tư, Quốc hội Ukraine thông qua luật mới cho biết bất kỳ quân nhân Nga nào mang tàu chiến hoặc máy bay phản lực đầu hàng sẽ được thưởng $1 triệu. Một chiếc xe tăng giao nộp được thưởng $100,000 và $10,000 cho các thiết bị quân sự nhỏ hơn. Phó chủ tịch thứ nhất Quốc hội Ukraine, Oleksandr Kornienko, cho biết phần thưởng sẽ kích thích “đội quân chiếm đóng mất tinh thần”. Luật đưa ra sau một đề nghị trước đó của Kyiv hứa trả $10,000 cho bất kỳ quân nhân Nga nào đầu hàng. |
Chính những hình ảnh và tin tức về những ngôi mộ tập thể tại Bucha và đường phố rải rác xác thường dân đã khiến nhiều người còn do dự lên tiếng chống Putin. Một nhân vật thứ hai tự mô tả là một cựu trung sĩ trong lực lượng đặc biệt Nga. Lên án việc cướp phá nhà cửa thường dân Ukraine trên diện rộng bởi những kẻ nhân danh giải phóng, ông kêu gọi các lực lượng khác của Nga “hãy hạ vũ khí và chiến đấu vì tương lai của chính bạn”.
Khi những người đàn ông bịt mặt nói chuyện, một tấm biển đặt trên bàn hướng dẫn cách đóng góp cho tiểu đoàn bằng tiền điện tử. Tiểu đoàn “Tự do cho nước Nga” có một kênh Telegram kêu gọi người Hồi giáo tham gia các cuộc biểu tình chống chiến tranh và hướng dẫn cho những người Nga nào muốn gia nhập đơn vị của họ (“Hãy đăng ký tại đại sứ quán Ukraine ở một quốc gia châu Âu gần đó”).
Trên tay áo rằn ri của ba diễn giả là lá cờ trắng-xanh-trắng biểu tượng cho phong trào phản chiến của Nga. Các thành viên “Tự do cho nước Nga” từ chối cho biết có bao nhiêu thành viên trong tiểu đoàn của họ, chỉ nói bóng gió là “lớn” và đã “nhận được hơn 300 đơn đăng ký tham gia chỉ trong một ngày”. Theo Yan, trung đội của ông có khoảng 40 người. Ông nói: “Chúng tôi có mặt trên khắp Ukraine”.
Cuối Tháng Ba, chính quyền Ukraine cho biết hàng trăm binh sĩ Nga đã bỏ ngũ. Mặc dù các cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy hơn 80% người Nga ủng hộ Putin, nhưng nhiều người có thể sợ bày tỏ quan điểm thực sự của mình khi luật kiểm duyệt mới có thể khiến họ phải ngồi tù tới 15 năm. Kể từ khi Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố thành lập “Binh đoàn quốc tế” để bảo vệ Ukraine khi quân Nga tràn qua biên giới đã có khoảng 20,000 người từ 52 quốc gia đăng ký.
