Đức Thánh Cha Francis đang phải đối mặt với sự bất đồng ngày càng tăng giữa các thành viên Giáo hội Công giáo về những quyết định gần đây – điều này thực sự là cơn bão dữ ập tới gây xào xáo nội bộ – mà những người phản đối cho là ý của Đức Thánh Cha trái ngược với giáo lý truyền thống của Giáo hội.
Điều gây tranh cãi nhất là việc xuất bản một tài liệu vào tháng 12 của một giám mục Vatican, với sự chấp thuận của Đức Thánh Cha, đề cập đến “khả năng chúc phúc cho các cặp vợ chồng trong những hoàn cảnh bất hợp lệ và các cặp đồng giới”. Mặc dù tài liệu nhấn mạnh rằng không có chuyện thay đổi lập trường của giáo hội về vấn đề đồng tính luyến ái, nhưng lập tức đã có những phản ứng dữ dội từ các giáo sĩ Công giáo và các học giả.
Trước đây, trong nhiệm kỳ 11 năm, Giáo hoàng đã khiến nhiều người phải ngạc nhiên khi cho rằng ngay cả những người vô thần cũng có thể lên thiên đàng, và nói rằng ngài không phán xét người đồng tính, cũng như có quan điểm nhẹ nhàng hơn về việc phá thai và tái hôn.
Nói với Newsweek tuần qua, các chuyên gia về tín ngưỡng coi những căng thẳng này là một cuộc xung đột ý thức hệ giữa những người trong giáo hội muốn cải cách thông điệp của mình và những người muốn bảo tồn những giáo lý truyền thống của giáo hội, phản ánh một cuộc chiến văn hóa rộng lớn hơn giữa các lý tưởng tự do và bảo thủ.
Họ nói rằng thay vì rời xa các nguyên tắc cốt lõi của đức tin, Đức Thánh Cha đang cố gắng tiếp cận những người không tuân theo quan điểm truyền thống về đời sống gia đình để mang đến cho họ sự hướng dẫn tâm linh tốt hơn mà không tìm cách thay đổi giáo lý của nhà thờ.
Tuy nhiên, chuyên gia cho biết, trong khi những bất đồng chính kiến sẽ tiếp tục, ít có khả năng xuất hiện những lời kêu gọi loại bỏ ngài, và sự chia rẽ thật sự trong Giáo hội là rất khó xảy ra, do cấu trúc lịch sử của Giáo hội.
Michele Dillon, một nhà xã hội học và trưởng khoa Nghệ thuật Tự chuyên về Giáo hội Công giáo, nói rằng: “Thật sự, ông ấy nói rằng nhà thờ cần phải hành động và đồng hành với mọi người ở nơi mà họ đang ở, và nhà thờ cần phải mang tính mục vụ”. Bà Dillon cho biết cách tiếp cận này được thiết kế để “nhận ra sự phức tạp trong thực tế sống của mọi người” trong thế giới hiện đại, cho phép các giáo sĩ tiếp tục “làm việc với họ để giữ họ ở gần Chúa, gần với nhà thờ”.
Trong bức thư ngỏ phản đối khả năng ban phước lành cho người đồng giới, xuất hiện vào Tháng Hai vừa rồi, hơn một trăm nhà lãnh đạo tư tưởng Công giáo đã kêu gọi Đức Thánh Cha “khẩn trương rút lại tài liệu đáng tiếc này, vốn mâu thuẫn với cả Kinh thánh lẫn truyền thống phổ quát và không gián đoạn của nhà thờ”. Họ lập luận rằng điều này tương đương với việc dung túng các mối quan hệ “tội lỗi khách quan”.
Giáo hoàng đã không ngại gọi những cáo buộc từ nhóm phản đối là “đạo đức giả “, cho rằng họ sẵn sàng để ngài ban phước cho những kẻ bóc lột người dân, mặc dù điều đó cũng bị coi là một tội lỗi.
Gần đây, Giáo hoàng cũng gây ra những lời chỉ trích vì cho rằng Ukraine nên sẵn sàng đàm phán một giải pháp hòa bình với Nga, nhưng bà Dillon nói, thật ra đây là một cuộc tranh cãi chính trị hơn là vấn đề tôn giáo. Bà giải thích quan điểm của Đức Thánh Cha về cuộc xâm lược là xuất phát từ “cam kết của ngài đối với sự thánh thiện của cuộc sống, về cơ bản rằng chiến tranh không phải là một điều tốt và, thực tế, những nỗ lực dũng cảm của người Ukraina có thể đến mức nào trước sai lầm của Nga”.
Bà Dillon mô tả tình cảm đó xuất phát từ sự thấu hiểu “người Ukraine đã phải chịu đựng và tiếp tục chịu đựng đến mức nào”.
Những tranh cãi khác xung quanh Đức Thánh Cha chủ yếu liên quan đến những lời của những người rao giảng, có thể được coi là một nỗ lực nhằm giữ cho nhà thờ phù hợp trong một thế giới đang thay đổi. Trong khi số người Công giáo trên toàn thế giới đã tăng hơn gấp ba lần trong thế kỷ qua, tỷ lệ người Công giáo so với tổng dân số toàn cầu đã giảm nhẹ trong thời gian đó.
Vào Tháng Tám năm ngoái, Giáo hoàng đã chỉ trích sự “lạc hậu” của một số người Công giáo bảo thủ ở Hoa Kỳ, cho rằng họ đã thay thế đức tin bằng hệ tư tưởng chính trị.
Giám mục Joseph Strickland của Tyler, Texas đã phản bác cáo buộc của Giáo Hoàng, nói những gì ông đang giảng cho con chiên là những giá trị “đánh thức” và chỉ trích Giáo hoàng—là một trong những tiếng nói gây ảnh hưởng nhất, phản đối ý tưởng về ban phước lành đồng giới.
Strickland đã bị loại khỏi giáo phận của mình vào Tháng Mười Một năm ngoái, sau một cuộc điều tra. Vatican chưa tiết lộ lý do tại sao lại chọn cách loại bỏ ông. Còn Strickland cho biết ông đã “đe dọa một số quyền lực đi kèm với lẽ thật của phúc âm”.
Darrell Bock, giáo sư nghiên cứu cấp cao về nghiên cứu Tân Ước tại Chủng viện Thần học Dallas, nói rằng Đức Phanxicô “đại diện cho một khuynh hướng của Giáo hội Công giáo có xu hướng tự do hơn và ít truyền thống hơn, và vì vậy một số trở ngại đến từ quan điểm truyền thống hơn”. – đang cố định hướng người Công giáo”.
Bà Dillon nói rằng giáo hoàng muốn “tìm ra một con đường tiến tới, có thể bao hàm những vấn đề hiện thực của con người hơn là chỉ lên án”. Tuy nhiên, có “một phân khúc hẹp—nhưng đó là một phân khúc ồn ào—của những người Công giáo rất bảo thủ, kể cả ở Hoa Kỳ…”, bà nói.
Bà Dillon mô tả giáo lý Công giáo như một “truyền thống sống động” và nói rằng Đức Phanxicô đang tìm kiếm một cuộc thảo luận về cách giải thích những lời dạy của tôn giáo “dựa trên thực tế của thời đại”. Nhưng những người khác lập luận rằng ông đã tỏ ra không khoan dung trước những bất đồng. “thực tế, cho đến nay, không có học thuyết Công giáo nào bị thay đổi”, bà Dillon nói.
Nếu Giáo hoàng John Paul II – được coi là một Giáo hoàng bảo thủ hơn – đã phải chịu một hình thức bất đồng chính kiến công khai tương tự bởi các giám mục cấp tiến, điều này đang diễn ra ngược lại với Giáo hoàng Francis, những người phản đối đang phóng đại những gì ông ấy đang làm”.
Trong khi giáo sư Darrell Bock coi việc Đức Phanxicô làm dịu giọng điệu của giáo hội về các vấn đề quan trọng như một nỗ lực để duy trì sự phù hợp Công giáo với thời đại, ít nhất là sẽ thu hút những người Công giáo có thể đã bị giáo hội bỏ qua trong quá khứ.
Rất nhiều công trình xã hội học trong những năm 1990 đã điều tra lý do tại sao những người đồng tính muốn theo Công giáo, mặc dù bị nhà thờ kỳ thị và nhận thấy rằng họ coi thần học và các nghi lễ của nhà thờ là “một phần rất quan trọng trong cuộc đời của họ”.
Nhưng những nhà quan quát nhận thấy, nếu sự bất đồng quan điểm về sự lãnh đạo của Đức Thánh Cha tiếp tục gia tăng, những tiếng nói bảo thủ hơn có thể phát động phong trào kêu gọi thay thế ngài.
Mặc dù chính trị nội bộ có thể ảnh hưởng đến cuộc bầu cử của Đức Thánh Cha, nhưng mật nghị hồng y nhằm lựa chọn một nhà lãnh đạo Công giáo mới được cho tiếng nói quyết định trong sự lựa chọn của họ.
Nếu sự bất đồng quan điểm trở nên đủ rõ ràng, quan điểm của Giáo hoàng có thể được coi là không thể đứng vững được. Chắc chắn sẽ xuất hiện các câu hỏi về sức khỏe của ngài, và khả năng thoái vị vì những lý do như vậy, như người tiền nhiệm của ông đã làm.
Phần lớn những người bảo thủ bất đồng quan điểm chống lại các quyết định của giáo hoàng dường như đến từ Hoa Kỳ. Nhiều người trong số những người ký bức thư ngỏ phản đối là người Mỹ. Trong khi chưa có sự chia rẽ đáng kể nào trong Giáo hội Công giáo trong hàng trăm năm qua, nhưng người ta tự hỏi, liệu có một sự chia rẽ nào khác sắp xảy ra không?
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu lạc quan nhận định “Chính xác thì Giáo hội Công giáo không phải là một giáo hội ly giáo”, Bà Dillon nói và nhấn mạnh rằng nó luôn có sự đa dạng. “Đối với tôi, cuộc nói chuyện về ly giáo thực sự thu hút sự chú ý, và theo đánh giá của tôi, nó có thể trở thành suy nghĩ rất phi Công giáo”.
Giáo sư Darrell Bock cũng đồng ý “Giáo hội Công giáo được cấu trúc theo một cách rất truyền thống và lịch sử, và tôi không thấy nó đi đến điểm tuyệt đối phá vỡ bất kỳ hình thức nào. Những gì bạn sẽ nhận được chỉ là âm thanh phản đối, lên tiếng trong cuộc đối thoại nội bộ trong Giáo hội. Những những việc này đã diễn ra từ lâu rồi”.
