Wall Street Journal ngày 19 Tháng Chín 2023 cho biết, nguyên nhân khiến Tần Cương (Qin Gang) bị Bắc Kinh cách chức ngoại trưởng là vì đương sự có quan hệ tình cảm bất chính kéo dài suốt nhiệm kỳ của ông với tư cách là đặc phái viên hàng đầu của Bắc Kinh tại Washington.
Tần Cương, từng được coi là một trong những cánh tay phải đắc lực đáng tin cậy của Tập Cận Bình, đã bị tước chức ngoại trưởng vào Tháng Bảy sau khi biến mất trước công chúng một tháng trước đó. Vào một thời điểm trước khi Tần Cương 57 tuổi bị sa thải, Bộ Ngoại giao cho biết sự vắng mặt đương sự là vì lý do sức khỏe.
Theo bài báo của Wall Street Journal, giới chức cấp cao Trung Quốc – trong đó có các bộ trưởng và lãnh đạo tỉnh – đã được thông báo vào tháng trước về cuộc điều tra của đảng đối với Tần Cương, người từng giữ chức đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ từ Tháng Bảy 2021 đến Tháng Giêng năm nay. Các quan chức cấp cao được cho biết lý do chính dẫn đến việc sa thải Tần Cương là “các vấn đề về lối sống”, một cách nói phổ biến của truyền thông cộng sản Trung Quốc khi đề cập đến hành vi suy đồi đạo đức. Cuộc điều tra phát hiện rằng Tần Cương đã ngoại tình và có một đứa con sinh ở Mỹ.
Tên của người phụ nữ và đứa trẻ không được tiết lộ cho các quan chức đảng khi họ được thông báo về cuộc điều tra Tần Cương. Hiện cuộc điều tra vẫn tiếp tục với sự hợp tác của Tần Cương, tập trung vào việc liệu vụ việc hoặc hành vi khác của Tần Cương có gây tổn hại đến an ninh quốc gia Trung Quốc hay không. Hội đồng Nhà nước hiện vẫn liệt kê Tần là một trong năm ủy viên hội đồng nhà nước. Đầu tháng này, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc (Li Shangfu), người chịu trách nhiệm chính về quan hệ quân sự với nước ngoài, cũng bị bắt vì tội tham nhũng. Vào Tháng Bảy, chỉ huy và chính ủy Lực lượng tên lửa, cũng bị cách chức với lý do không được công bố.
Dù tên người phụ nữ không được loan bố chính thức nhưng truyền thông phương Tây cho biết người phụ nữ mà Tần Cương dan díu và có một con trai có thể là người dẫn chương trình nổi tiếng xinh đẹp của kênh truyền hình Phượng Hoàng (Phoenix). Đó là ký giả Phó Hiểu Điền (Fu Xiaotian), vốn cũng là một nhân vật “trâm anh thế phiệt”, xuất thân từ một gia tộc cách mạng. Phó Hiểu Điền từng du học ở Đại học Cambridge (Anh).
Giới phân tích chính trị cho rằng, những rắc rối ở hàng ngũ nội bộ chóp bu liên quan các quan chức ngoại giao và quân sự, những người được đích thân Tập phê chuẩn bổ nhiệm, đang giáng một đòn mạnh vào nỗ lực của Tập nhằm duy trì nền cai trị kiểu Trung Quốc như một sự thay thế được tin là ổn định và hiệu quả hơn mô hình phương Tây. Trong khi đó, nền kinh tế Trung Quốc đang chịu một cuộc khủng hoảng niềm tin chưa từng thấy kể từ khi nước này mở cửa vào cuối những năm 1970.
Yun Sun, Giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson, một tổ chức nghiên cứu ở Washington, cho biết, tình trạng hỗn loạn ở cấp cao như vậy trong chính phủ và quân đội “cho thấy sự bất ổn chính trị ở Trung Quốc vào thời điểm mà sự ổn định là điều mong muốn do suy thoái kinh tế. Nó cũng đặt ra câu hỏi rằng liệu Tập có thực sự kiểm soát được tình hình chung hay không.”
Việc sa thải Tần diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh và Washington đã làm việc trong nhiều tháng để mở đường cho việc Tập Cận Bình dự kiến dự hội nghị thượng đỉnh với các nhà lãnh đạo châu Á-Thái Bình Dương tổ chức tại San Francisco vào Tháng Mười Một 2023. Washington và Bắc Kinh coi cuộc gặp này là một động lực cho những nỗ lực nhằm tái ổn định quan hệ. Tập đã thay Tần Cương bằng Vương Nghị, một thành viên trong Bộ Chính trị và là quan chức đối ngoại hàng đầu của Trung Quốc. Vương Nghị đã gặp cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan ở Malta vào cuối tuần qua.
Với phong thái lịch sự, Tần Cương được coi là một nhà ngoại giao có chừng mực trong thời gian làm Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ. Tập Cận Bình đã chọn Tần Cương làm Ngoại trưởng chưa đầy hai năm sau khi ông được bổ nhiệm làm đặc phái viên hàng đầu của Bắc Kinh tại Washington – một sự thăng tiến nhanh chóng bất thường trong một hệ thống theo truyền thống coi trọng kinh nghiệm bên cạnh các mối quan hệ chính trị. Trước khi được bổ nhiệm đại sứ Trung Quốc tại Mỹ, Tần Cương giữ chức Thứ trưởng ngoại giao chịu trách nhiệm lên kế hoạch cho các sự kiện của Tập và tháp tùng nhà lãnh đạo Trung Quốc trong các chuyến công du nước ngoài.
Trong hệ thống không minh bạch của Trung Quốc, hành vi sai trái về tình dục thường được sử dụng như một cách để làm mất uy tín những quan chức bị coi là không trung thành với sự lãnh đạo của đảng. Trong trường hợp của Tần Cương, việc ông có một đứa con sinh ở Mỹ là một chuyện nghiêm trọng vì có thể ảnh hưởng ít nhiều đến lợi ích quốc gia của Trung Quốc khi Tần Cương làm việc với người Mỹ. Những năm gần đây, Tập Cận Bình đã đưa ra nhiều hạn chế nghiêm ngặt đối với các quan chức cấp cao có quan hệ tài chính hoặc các mối quan hệ khác ở nước ngoài, chẳng hạn sở hữu số lớn tài sản ở nước ngoài.
Những quy định này nhằm giảm thiểu rủi ro địa chính trị cho Bắc Kinh trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại rằng các quan chức có mối quan hệ đáng kể ở nước ngoài có thể trường hợp con mồi chính trị pháp lý nếu Mỹ và phương Tây áp đặt biện pháp trừng phạt nhằm vào họ, tương tự những gì Washington đã làm với Moscow sau khi Nga xâm lược Ukraine. Hơn nữa, với Tập Cận Bình, tham nhũng là nguyên nhân lớn nhất làm suy yếu hệ thống đảng và điều đó ảnh hưởng đến sự tồn tại cũng những sức mạnh của đảng. Suốt hơn một thập niên cai trị Trung Quốc, Tập Cận Bình đã nhiều lần chỉ trích nạn tham nhũng cũng như lối sống xa hoa của các viên chức cấp cao và “phong trào” nuôi bồ nhí của đám viên chức từ trung ương xuống địa phương.
