5 điểm quan trọng từ báo cáo của Ủy ban 6/1

Ủy ban điều tra cuộc tấn công Điện Capitol ngày 6 tháng Giêng năm 2021 (Uỷ ban 6/1) của Hạ viện Hoa Kỳ đã công bố bản báo cáo cuối cùng cho công chúng vào tuần trước, vài ngày sau khi ủy ban đề nghị Bộ Tư Pháp nên truy tố hình sự đối với Donald Trump.

Bản báo cáo dài 814 trang, là kết quả sau nhiều tháng điều trần công khai. Trong đó, Uỷ ban 6/1 gọi cuộc tấn công là “không thể tưởng tượng nổi”, đã làm rung chuyển không chỉ riêng Hoa Kỳ, mà còn khắp thế giới. Đây gần như là bản cáo trạng hình sự, cung cấp nhiều chi tiết đáng ngại về hàng loạt nỗ lực của Trump nhằm lật ngược kết quả bầu cử tổng thống 2020.

Sau đây là 5 điểm quan trọng trong báo cáo của Uỷ ban 6/1, làm rõ vai trò then chốt của Trump trong việc kích động cuộc tấn công Điện Capitol, ngăn cản Quốc Hội chứng nhận chiến thắng của Tổng thống đắc cử (lúc đó) Joe Biden.

1. Tuyên bố gian lận bầu cử được Trump tính toán từ trước

Bản báo cáo cho biết: “Quyết định của Tổng thống Trump tuyên bố sai sự thật về chiến thắng trong đêm bầu cử và kêu gọi ngừng kiểm phiếu một cách bất hợp pháp không phải là một quyết định tự phát. Nó đã ĐƯỢC TÍNH TOÁN TỪ TRƯỚC.” Thực tế phản ánh kết luận này.

Trước khi cuộc bầu cử tổng thống 2020 diễn ra vào ngày 3 Tháng Mười Một, hai thân hữu của Trump là Steve Bannon và Roger Stone, đã ‘hiến kế’ đề nghị cựu tổng tống cứ tuyên bố chiến thắng trong đêm bầu cử, mặc kệ kết quả ra sao.

Bản báo cáo đã trích dẫn các đoạn ghi âm, bao gồm đoạn thu âm buổi nói chuyện của chiến lược gia thân cận của Trump, là Steve Bannon, vào tối ngày 31 Tháng Mười năm 2020. Ông Steve Bannon vừa cười, vừa nói với nhóm cộng sự: “Những gì ông Trump sẽ làm là tuyên bố chiến thắng. Ông Trump sẽ tuyên bố chiến thắng. Nhưng điều đó không có nghĩa là ông Trump là người chiến thắng.”

Ông Bannon nói thêm rằng ông Trump biết rõ việc kiểm các lá phiếu bằng thư có khuynh hướng bầu cho đảng Dân Chủ sẽ mất nhiều thời gian và ông Trump sẽ lợi dụng thực tế này để tuyên bố thắng cử.

2. Donald Trump nhận được trợ giúp

Người vạch ra chiến lược nhằm giúp Trump thay đổi kết quả bầu cử 2020 là ông John Eastman, cựu luật sư riêng cho Trump và là giáo sư của trường Đại Học Luật Chapman, bang California. Trước khi cuộc bầu cử 2020 diễn ra, ông Eastman đã thừa nhận rằng cựu phó tổng thống Mike Pence sẽ không thể “từ chối việc kiểm phiếu đại cử tri chính thức một cách hợp pháp”, nhưng ông vẫn nung nấu một kế hoạch để yêu cầu ông Pence phải làm như vậy.

Theo ông Greg Jacob, cựu cố vấn của ông Pence, ông Eastman đã thừa nhận hai ngày trước ngày 6 tháng Giêng rằng kế hoạch của ông ta sẽ không thành công trước tòa ,nếu Pence làm theo và sẽ vi phạm đạo luật kiểm phiếu đại cử tri (Electoral Count Act). Bản thân ông Pence cũng công khai khẳng định ông ấy không có bất kỳ thẩm quyền nào như vậy. Ngoài ra, theo ủy ban điều tra, ông Eastman cũng bị cáo buộc ủng hộ việc chọn một danh sách đại cử tri giả nhằm giúp Trump tại vị.

Sau khi nhận được kế sách từ ông Eastman, cựu tổng thống tìm kiếm sự trợ giúp từ Đảng Cộng hòa để thực hiện kế hoạch. Trump đã đích thân gọi điện cho bà Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng Hòa (RNC) vài ngày trước ngày 14 Tháng MườiHai để tranh thủ sự hỗ trợ của RNC trong kế hoạch này.

Theo báo cáo, “Tổng thống Trump đã mở đầu cuộc gọi bằng cách giới thiệu cho bà chủ tịch ông John Eastman, người đã mô tả “tầm quan trọng của RNC” trong việc giúp tập hợp những đại cử tri giả. Sau đó, bà chủ tịch RNC đã gọi lại cho Trump, nói rằng bà đồng ý với kế sách và thành viên của RNC sẽ sẵn sàng hỗ trợ nỗ lực này.

Cựu Lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Hạ viện, ông Newt Gingrich, cũng đã gửi cho trợ lý của ông Trump một tin nhắn vào ngày 10 tháng Mười Một, đề nghị Trump thúc giục “các cơ quan lập pháp Cộng hòa không gửi chứng nhận đại cử tri” để trì hoãn việc chứng nhận kết quả ở Hạ viện.

Lịch sử thế giới cho thấy các nhà độc tài chuyên chế không thể tự mình đưa bản thân lên nắm quyền. Nói cách khác, họ không thể lên cầm quyền và bám chặt quyền lực nếu không có sự trợ giúp đắc lực, bất chấp của thành phần trí thức.

3. Trump biết mình đã thua trong cuộc bầu cử 2020

Bản báo cáo nhấn mạnh rằng hầu hết các cố vấn cấp cao của ông Trump đã nhiều lần giải thích với ông ấy rằng không có bằng chứng về gian lận bầu cử, nhưng ông vẫn tiếp tục lan truyền ‘Big Lie’. Cụ thể, Trump vẫn tiếp tục gieo rắc dối trá với sự trợ giúp của nhóm pháp lý, đứng đầu là Rudy Giuliani. Nhóm này đã tiến hành hơn 60 vụ kiện nhằm lật đổ chiến thắng của ông Joe Biden. Tuy nhiên, tất cả các vụ kiện này đều thất bại tại tòa án tiểu bang và liên bang.

Báo cáo cũng cho biết đội ngũ chiến dịch tái tranh cử tổng thống 2020 của Trump đã tìm cách vận động hành lang để thuyết phục các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa ở các bang Michigan, Arizona, Georgia – nơi ông Biden thắng cử, nhằm lật ngược phiếu đại cử tri cho Trump bất chấp thất bại của cựu tổng thống. Trong một thư thoại gửi tới một nhà lập pháp bang Michigan đã bị lộ, một nhân viên chiến dịch tranh cử của Trump đã thúc giục thông qua một nghị quyết “cho phép bang Michigan gửi các đại cử tri ủng hộ Trump tới Đại cử tri đoàn” nhằm lật ngược kết quả bầu cử.

Bản báo cáo còn đưa ra 18 trường hợp cụ thể về việc các cố vấn của Donald Trump trình bày các bằng chứng vạch trần các cáo buộc gian lận bầu cử trong các cuộc họp riêng với ông ta. Cụ thể, cố vấn hàng đầu của Trump, bà Hope Hicks, đã trả lời Uỷ ban 6/1 rằng Trump đã cười nhạo đội ngũ pháp lý của mình với tuyên bố các quốc gia đã giúp Joe Biden thắng cử bằng cách thao túng hệ thống bỏ phiếu của Dominion.

Nhân chứng kể lại, trong cuộc gọi, cựu tổng thống đã bấm nút tắt tiếng chỉ để cười nhạo luật sư của ông và nói với những người trong phòng rằng “điều này nghe thật điên khùng.” Nghĩa là, ông Trump hiểu rất rõ thất bại của mình, nhưng vẫn cố ý và ác ý khuếch đại thông tin sai lệch trên mạng xã hội và trong các email gây quỹ sau đó.

4. Trump đã ‘làm giàu’ từ việc tuyên truyền ‘Big Lie’

Ủy ban đưa ra bằng chứng việc Trump đã thu hơn $250 triệu từ tuyên truyền thông tin sai lệch về cuộc bầu cử 2020 bằng cách gây quỹ kéo dài.

“Tổng thống Trump và chiến dịch tranh cử của ông đã lừa gạt những người ủng hộ khi thu hơn $250 triệu bằng cách tuyên bố rằng họ muốn chống gian lận bầu cử mà họ biết không tồn tại và lật ngược kết quả cuộc bầu cử mà họ biết rằng ông ấy đã thua,” báo cáo của ủy ban cho biết.

Chiến dịch tranh cử của Trump và Ủy ban Quốc gia của Đảng Cộng hòa đã gửi hàng triệu email tới những người ủng hộ, kêu gọi quyên góp tiền để ngăn đảng Dân chủ trong “nỗ lực đánh cắp cuộc bầu cử.”

Ủy ban điều tra cáo buộc rằng số tiền gây quỹ thực sự là “lừa đảo” vì phần lớn số tiền đã được chuyển hướng cho các mục đích khác. Một phần lớn trong số $250 triệu được đã được chuyển đến tổ chức ‘Save America’ do Trump thành lập. Khoản chi lớn nhất mà Save America đã thực hiện là $40 triệu vào một tổ chức khác trợ giúp ông Trump trong cuộc tranh cử tổng thống năm 2024.

ĐỌC THÊM:

• Nền Dân Chủ Hoa Kỳ, ‘ngàn cân treo sợi tóc’

• Trump có thoát khỏi bánh xe công lý?

5. Dân Chủ không thể tự bảo vệ

 Ở những quốc gia độc tài chuyên chế, việc chuyển giao quyền lực thường diễn ra trong bạo lực. Ngược lại, ở các quốc gia dân chủ, việc “chấp nhận đối thủ” bằng cách chuyển giao quyền lực trong hòa bình sau các cuộc bầu cử là một thành tố quan trọng.

Nghĩa là các đối thủ chính trị không nhất thiết phải ưa nhau, nhưng cần hiểu rằng họ phải tuân theo các nguyên tắc dân chủ. Khi các cuộc bầu cử đã xong, nếu đảng cầm quyền thất bại, đảng đó phải phải chấp nhận nguyện vọng của cử tri và chuyển giao quyền lực trong hòa bình. Phe đối lập tiếp tục tham gia đóng góp vào tiến trình dân chủ, vì “các cuộc bầu cử dân chủ không phải là một cuộc đấu tranh sinh tồn, mà là một cuộc cạnh tranh để phục vụ” lợi ích cử tri.

Tuy nhiên, thành tố cốt lõi này đã bị Trump và đội ngũ cố ý dẫm đạp để bám víu quyền lực. Lo sợ điều tương tự sẽ xảy ra trong tương lai, ủy ban đã đưa ra 11 khuyến nghị yêu cầu Quốc Hội xem xét nhằm chống lại các nỗ lực kích động bạo lực và bảo vệ truyền thống chuyển giao quyền lực trong hòa bình. Hai khuyến khị nổi bật bao gồm yêu cầu Quốc hội thực hiện Tu Chính Án 14 để ngăn cấm những người tham gia cuộc bạo loạn giữ chức vụ công trong tương lai, và phải có những hình nghiêm khắc hơn đối với bất kỳ ai phá hoại tiến trình chuyển giao quyền lực.

Báo cáo còn cho thấy những khiếm khuyết của nền dân chủ Hoa Kỳ, khi chi tiết một âm mưu đảo chính có kế hoạch gần như đã thành công. Nếu như Bộ trưởng Bộ Tư Pháp hoặc Bộ Quốc Phòng của chính quyền Trump chấp nhận hợp tác với ông Trump trong việc thay đổi kết quả bầu cử, thì kế hoạch của ông Trump có thể đã thành công. Hãy tưởng tượng viễn cảnh dân chủ Hoa Kỳ ra sao, nếu như một tổng thống tương lai thành công lật đổ kết quả bầu cử?

Sẽ không có cuộc bạo loạn tấn công Điện Capitol nếu như ông Trump bị quốc hội truất phế sau hai lần luận tội trước đó. Hiến pháp Hoa Kỳ có giải pháp truất phế nhằm kiểm soát các tổng thống bất tài, phạm pháp, và phản quốc. Tuy nhiên, giải pháp này của các nhà Lập quốc Hoa Kỳ chưa từng xảy ra trong lịch sử, vì chính đảng của tổng thống nắm quyền tại Hạ viện hoặc Thượng viện đã chọn bao che tổng thống bằng mọi giá.

“Tam quyền phân lập” chỉ có giá trị khi ba nhánh Lập pháp, Hành pháp, và Tư pháp hoạt động độc lập và công bằng. Nếu Lập pháp hoặc Tư pháp bao che để tổng thống ngang nhiên đứng trên pháp luật, điều này dễ dẫn tới sự lạm quyền và thâu tóm quyền lực của tổng thống. Chẳng hạn như Putin (Russia), Erdoğan (Turkey), Maduro (Venezuela), Morales (Bolivia)… là các tổng thống đã thành công kéo dài thời hạn nắm quyền, nhờ vào sự bao che của chính đảng ở cả lập pháp và tư pháp.

Nền dân chủ Hoa Kỳ không thể nào tự bảo vệ nó trước các lãnh đạo độc tài, lạm quyền, và vô đạo đức. Sự tồn tại khỏe mạnh của nền dân chủ phụ thuộc vào các nhà lập pháp biết đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích đảng phái, cũng như vào sự tham gia có hiểu biết của cử tri vào tiến trình dân chủ. Như Tổng thống thứ 39 của Hoa Kỳ (1977-1981), Jimmy Carter, đã cảnh báo: