Nhân chuyện hai ông ở Hà Nội bị xử tù vì đánh chết kẻ vào nhà trộm chó, hôm 14 Tháng Hai 2023, báo Lao Động bàn chuyện làm sao để người dân không vướng vòng lao lý khi thấy trộm đột nhập vào nhà?
Ngày 10 Tháng Hai 2023, tòa án Hà Nội đã tuyên án 7 năm tù cho ông Ngô Văn Cường (51 tuổi) và 5 năm tù cho Phan Văn Hải (47 tuổi, cả hai cùng ngụ quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) về tội giết người. Hai ông này đã đánh chết kẻ vào nhà trộm chó rạng sáng 30 Tháng Mười Hai 2021. Khi thấy người đàn ông đột nhập vào sân để lấy hai con chó đã chết (vì ăn phải bả độc do người này ném vào), ông Cường đã hô hoán và cầm gậy gỗ đánh kẻ trộm liên tiếp. Hải đã giúp Cường đóng cổng không cho kẻ trộm bỏ chạy. Sau đó, kẻ trộm chó – người đàn ông 53 tuổi – đã chết tại chỗ.
Tại phiên toà, ông Cường thừa nhận hành vi song ông Hải phủ nhận, nói không giúp sức. Chủ toạ phiên tòa trích camera an ninh ghi lại việc ông Hải đóng cổng nhà ông Cường, sau đó còn mang chiếc gậy tang vật đi cất giấu. Do kẻ trộm đã chết, tòa không xem xét xử lý hành vi trộm cắp tài sản.
Ngoài án tù, tòa còn buộc ông Cường và Hải chu cấp tiền nuôi con của kẻ trộm đến năm 18 tuổi. Tình tiết giảm nhẹ là cả hai ông Cường và Hải đã bồi thường cho mẹ kẻ trộm 190 triệu đồng ($8,047).
Bản án này của tòa xét ra còn nhẹ, vì dù là chủ nhà bị thiệt hại do có hai con chó bị chết, thì không thể nhân lý do đó mà cố ý đánh chết người như vậy.
Ngày 21 Tháng Sáu 2021, Tuổi Trẻ đưa tin một chủ nhà lãnh án 12 năm tù vì chém tên trộm suýt chết. Chủ nhà là Lê Văn Anh (32 tuổi, ngụ Thanh Trì, Hà Nội) đã bị tòa án Hà Nội tuyên 12 năm tù về tội giết người. Lý do là khi ông Lê Văn Anh phát giác nhóm của Nguyễn Bá Dũng trộm chiếc xe ba gác của mình, đã cầm kiếm đuổi theo và chém Dũng trọng thương.
Tòa xử các kẻ trộm là Nguyễn Bá Dũng (35 tuổi, ngụ Thanh Oai, Hà Nội) 15 tháng tù, Quyền Văn Ước (50 tuổi, ngụ Thanh Xuân, Hà Nội) 12 tháng tù, Nguyễn Văn Long (33 tuổi, ngụ Thanh Oai, Hà Nội) 10 tháng tù nhưng cho hưởng án treo cùng về tội trộm cắp tài sản.
Vụ trộm xảy ra đêm 24 Tháng Hai 2020, khi nhóm Dũng – Long – Ước đến thôn Quỳnh Đô, xã Vĩnh Quỳnh, huyện Thanh Trì, Hà Nội để trộm chiếc xe ba gác (trị giá 8 triệu đồng, khoảng $338) của Lê Văn Anh để ở trước cửa hàng. Khi cả ba mang chiếc xe ba gác đi thì bị ông Lê Văn Anh phát giác, ông này đã cầm kiếm đuổi theo chém một nhát vào đầu làm Dũng ngã xuống đường. Tiếp đó, Dũng đã van xin nhưng Lê Văn Anh tiếp tục dùng kiếm chém liên tiếp khiến Dũng bất tỉnh. Người dân đã đưa Dũng đi cấp cứu, kết quả Dũng bị thương tích tỷ lệ 67%. Lê Văn Anh sau đó đã ra đầu thú và thừa nhận tội, với lý do bị Dũng xịt hơi cay vào mặt nên mất bình tĩnh.
Tuy nhiên, dù mất bình tĩnh, thì hành vi cầm kiếm chém liên tiếp vào người kẻ trộm dù kẻ đó đã van xin cũng thể hiện Lê Văn Anh là kẻ “máu lạnh”, phải bị trừng phạt.
Cũng bị xử tội giết người khi đánh kẻ trộm đột nhập vào nhà là ông Lê Minh Phương (sinh năm 1967, ngụ tại phường Tây Tựu, Bắc Từ Liêm, Hà Nội), bị tòa Hà Nội tuyên án 9 năm tù ngày 1 Tháng Mười Một 2018, sau đó giảm còn 7 năm tù vào phiên phúc thẩm ngày 25 Tháng Hai 2019. Ông Phương đã dùng kiếm chém gần chết (tỷ lệ thương tích 95%) một kẻ trộm lúc đó mới 15 tuổi, hàng xóm gần nhà, vì hành vi đột nhập vào nhà ông Phương lấy đồ ăn.
Theo cáo trạng, bị hại trong vụ án là cháu Nguyễn Đăng T (sinh năm 2002). Do không được người cha cho ăn cơm, nên khoảng 0:15 sáng 23 Tháng Mười Một 2017, T trèo qua ô gió, đột nhập vào cửa hàng tạp hóa của gia đình ông Phương để tìm đồ ăn. Thấy tiếng động bất thường, bà Liên (vợ Phương) nhìn thấy cháu T đang lục lọi đồ đạc nên đã đánh thức chồng dậy. Ông Phương đi xuống tầng 1, lấy thanh kiếm chém liên tiếp hai nhát vào đầu, tay của thiếu niên này. Bị chém, cháu T chạy ra phía cửa và cầu xin ông Phương không đánh nữa. Thấy T chảy nhiều máu, bà vợ ông Phương gọi xe cấp cứu cháu T và trình báo công an. Sau khi điều trị ở bệnh viện về, T bị liệt nửa người bên trái.
Báo Lao Động trong bản tin ngày 3 Tháng Mười Một 2018 đã bênh rằng: “Theo đánh giá của trung tá, nghiên cứu sinh Đào Trung Hiếu (chuyên gia tội phạm học, Bộ Công an), bản án này không thỏa đáng, bởi yếu tố phòng vệ của chủ nhà khi bị trộm đêm đột nhập đã không được xem xét đến”. Lao Động cho rằng hành vi của ông Phương là bảo vệ gia đình và bản án là nặng.
Tuy nhiên với hành vi cố ý đánh chết kẻ trộm còn là thiếu niên chỉ có ý định tìm đồ ăn thì bản án ấy dành cho ông Phương là đúng. Hình ảnh tên trộm thiếu niên bị ông Phương đánh suýt chết tại nhà của ông xuất hiện trên báo Lao Động trông quá thảm thương, thấy rõ sự tàn nhẫn của chủ nhà này!
Từ ba vụ án cụ thể trên, chủ nhà cần ứng xử ra sao để bản thân được an toàn, cũng như tránh vướng lao lý? Lao Động ngày 14 Tháng Hai 2023 đặt câu hỏi với tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư Hà Nội) và ông Cường trả lời: Khi phát giác người lạ đột nhập thì đơn giản nhất là nên hô hoán và giữ khoảng cách, vì pháp luật không cho phép công dân sử dụng một hành vi vi phạm pháp luật để đáp trả lại một hành vi vi phạm pháp luật.
Việc xử lý tội phạm, áp dụng các chế tài hành chính hoặc hình sự là trách nhiệm, thẩm quyền của cơ quan chức năng, nghiêm cấm người dân “tự xử”, gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác dù người đó đang vi phạm pháp luật. Nói cách khác, pháp luật không cho phép người dân được tự xử, việc xử lý đối tượng vi phạm pháp luật phải do cơ quan có thẩm quyền tiến hành.
Trên trang Luật Minh Khuê, trả lời câu hỏi “Trộm vào nhà có được đánh không? Giết trộm vào nhà có đi tù không?” nói rõ rằng: Chủ nhà sẽ được chống trả kẻ trộm nếu hành vi trộm xâm hại đến lợi ích của chủ nhà, nhưng việc chống trả đó phải là hành động phòng vệ chính đáng chứ không phải phát xuất từ việc trả thù hay giận dữ quá mức. Hành vi đánh (giết) kẻ trộm sẽ không được phép nếu đó không phải là hành động phòng vệ chính đáng hay vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.
Cả ba trường hợp chủ nhà đánh kẻ trộm bị xử tù với tội giết người như trên là đúng vì cả ba trường hợp trên, có hai kẻ trộm chưa tấn công chủ nhà, còn một kẻ trộm đã bỏ chạy, đều không phải là hành động phòng vệ chính đáng.
