Bên cạnh cuộc chiến giữa Ukraine và Nga đang diễn ra, còn một cuộc chiến khác đang sôi động từng giờ tại… Việt Nam, từ những người ủng hộ chế độ độc tài Putin, và hậu thuẫn sau lưng là cả một bộ máy của Tuyên giáo Hà Nội được phát động liên tục với một chiến dịch cũng rầm rộ và ầm ĩ không kém bom đạn Nga nã vào Ukraine.
Từ ngày đầu của những đoàn xe tăng Nga tiến vào Ukraine, báo chí nhà nước đã mô tả hành động của Putin như là một biện pháp chẳng đặng đừng để cứu nguy cho hai vùng đất đang đòi ly khai là Donetsk và Luhansk, và nhân cớ đó muốn tiến chiếm cả thủ đô Kyiv của Ukraine. Lệnh của tuyên giáo cho báo chí Việt Nam là tránh nhắc đến chuyện hai vùng đất này, mà chỉ được đào sâu chuyện bất hòa giữa hai nhà lãnh đạo Putin và Zelensky.
“Đơn giản là khi nói về chuyện Nga mượn cớ tiến quân, Hà Nội cảm thấy nhột nhạt vì chuyện này có thể được liên hệ đến việc mượn cớ đánh quân Khmer Đỏ ở Tây Ninh rồi tiến sang chiếm cả Campuchia năm 1979, lập chính quyền thân Hà Nội trên đất nước này”, một nhà báo giấu tên nói.
Thái độ thiên vị cho hành động xâm lược của Nga là điều mà bất kỳ ai cũng nhìn thấy ở Việt Nam. Chỉ khoảng 12 tiếng đồng hồ trước hành động điên rồ của Putin, chỉ đạo cụ thể bắt đầu được truyền giới dư luận viên AK47, và các diễn đàn thông tin của nhà nước… lập tức mô tả chuyện “lịch sử” không thể tách rời Nga và Ukraine, sự “phản bội” với lãnh tụ cộng sản Lenin của Ukraine, và bao gồm chuyện Ukraine đang không biết thân biết phận với đàn anh, muốn dựa vào NATO để làm áp lực với Nga… Từ các server bí mật chỉ có các nhóm tuyên truyền viên mới có thể truy cập được, những câu chuyện nguồn cơn “lịch sử”, các kiểu giải thích mang tính bôi nhọ được phát đi, từ đó, giới tuyên truyền cứ sao chép và dán lại đầy trên các status và diễn đàn.
“Không có Lenin, làm gì có Ukraine, vậy mà hôm nay chúng nó lật tượng Lenin, đánh chúng nó là đúng”. Loại tuyên bố như vậy được thấy ở nhiều nơi, tương tự như kiểu “không có bác Hồ làm gì có Việt Nam hôm nay”. Hầu hết các kiểu nói ngớ ngẩn như vậy luôn được yểm trợ từ nhiều “loại” đồng chí, gửi bình luận tán thành hay ủng hộ, khiến cho nhiều người không biết lạc vào đều cảm thấy bối rối.
“Cần phải dẫn chứng phương Tây nằm sau cuộc xung đột này”, một tin nhắn từ ban Tuyên giáo gửi xuống các tòa soạn báo, và ngay sau đó, nhiều tờ báo như Zing, VOV, VTC, Quân đội Nhân dân, Công an Nhân dân… lập tức mô tả Tổng thống Nga Putin như một người hùng đơn độc trong việc chống lại âm mưu thôn tính và ảnh hưởng của phương Tây, nên việc buộc phải tấn công Ukraine là một biện pháp chẳng đặng đừng. Zing News, một tờ báo có khuynh hướng độc lập, so với nhiều tờ báo khác, cũng phải “cúng cụ” một bài lớn “Phương Tây sai lầm nhưng tai họa trút xuống đầu của Ukraine”.
Báo Tuổi Trẻ, một tờ báo lớn ở Sài Gòn đã phải triệu hồi một phóng viên từng học ở Nga về để góp ý và làm bài theo lệnh. Tuy nhiên phải nói rằng nhiều nhà báo, cây viết có tư duy “cuồng Nga” hay “cuồng Putin” nhân dịp này cũng bộc lộ quan điểm thoải mái, chứ không dè dặt như trước đây, như bài “Ukraine từ chối đàm phán, buộc Nga phải tiếp tục chiến dịch quân sự” trên báo Tuổi Trẻ. Ngay sau đó, nhà báo Võ Văn Tạo từ Nha Trang phản ứng và nói rằng đây là ngôn luận của truyền thông Nga, báo Tuổi Trẻ không thể đại diện Nga phát ngôn về chuyện “buộc” xâm lược vô lý như vậy. Sau đó vài giờ, tựa bài báo này được lẳng lặng đổi lại là “Nga nói: “Buộc tiếp tục chiến dịch quân sự vì Ukraine từ chối đàm phán”.
Ngày thứ hai của cuộc chiến, khi Ukraine trở thành tâm điểm chính nghĩa, Ban Tuyên giáo chính thức phát công văn đến từng tờ báo, căn dặn không được nói theo báo chí phương Tây, chỉ đưa tin theo tình hình và không bình luận. Mọi nhận định phải trích hay dựa theo phát ngôn của Bộ Ngoại giao Việt Nam. Thế nhưng ngay cả Bộ Ngoại giao cũng hoàn toàn chết cứng trước các diễn biến dồn dập và thất bại thuộc về ông Putin. Để đối phó, người ta lại ra lệnh không được đưa tin Ukraine thành tin chính trên các tờ báo.
“Chiến tranh lạnh đã kết thúc từ gần nửa thế kỷ nhưng có vẻ Ban Tuyên giáo rất hăm hở khi tìm lại được không khí đối đầu như thời Liên Xô cũ. Lệnh cứ nhắc đi nhắc lại là phải phân tích các thế khó của Ukraine khi chọn đứng với phương Tây chứ không phải là với đồng minh cộng sản cũ. Đồng thời cũng nhắc là phải viết gợi ý cho người đọc về những âm mưu muốn tiêu diệt Nga và Trung Quốc của phương Tây”, một nhà báo kỳ cựu ở Sài Gòn giấu tên, cho biết.
Hà Nội đang vào thế khó, muốn ra mặt bênh vực Nga thì lại sợ khó ăn nói về sau, nếu một khi Trung Quốc mượn cớ tương tự mà lấn chiếm biển đảo; ngược lại, bênh Nga lúc này thì cũng kẹt, khi mối quan hệ làm ăn Việt-Ukraine đang ngày càng lớn mạnh. Năm 2021, tổng kim ngạch của hai quốc gia đã đạt $478.33 triệu, và trên đà tăng gần 30%. Nhưng rõ ràng, tình cảm cho một đàn anh cộng sản cũ vẫn còn mặn nồng nên chỉ còn cách ủng hộ nửa kín nửa hở như hiện nay mà thôi.
Tiến sĩ, nguyên Viện trưởng Viện chiến lược Bộ Công an, ông Lê Văn Cương, ngay từ ngày đầu đã ra mặt, bán công khai thay cho nhà nước, trả lời trên đài VTC một cách ngớ ngẩn rằng “không có chuyện Nga xâm lược Ukraine, không có xâm lược đâu”, ông Cương nói và cười với vẻ thú vị mà không ai hiểu nổi, so với thực tế thì hoàn toàn khác biệt. Trong việc cung cấp thông tin về thời sự, vị tướng của nhà nước Việt Nam pha trộn vô số suy nghĩ thờ phụng Nga và Putin. Hơn thế, ông ta còn sỉ vả Tổng thống Ukraine là không có khả năng lãnh đạo, rằng thảm cảnh hôm nay mà 47 triệu dân Ukraine đối mặt là do sai lầm của Tổng thống Volodymyr Zelensky. Ông Cương khẳng định phương Tây sẽ làm ngơ và không giúp gì, vì ông ví Ukraine như một chiếc giỏ rách, không ai dại gì mà giúp, và chắn chắn Ukraine sẽ phải thất bại trước Nga.
Một ngày sau khi bản video này được phát đi trên YouTube, tin tức thế giới cho biết Ukraine đang được viện trợ vũ khí và tiền của cho cuộc chiến từ hơn 30 quốc gia trên thế giới. Và Nga sau hai ngày bị trừng phạt kinh tế, phong tỏa quốc tế, đã bước đầu thiệt hại hơn $250 tỷ.
