Theo Sở Xây dựng TPHCM cho biết, để nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm (từ kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè đến sông Vàm Thuật) qua địa bàn các quận Bình Thạnh, Gò Vấp, người ta phải di dời 2,196 căn nhà với tổng mức đầu tư dự kiến 9,350 tỷ đồng, tương đương $406.5 triệu. Tuy nhiên, nguồn vốn ngân sách cho dự án này chỉ vài tỷ đồng, tức khoảng $100,000 nên không thể thực hiện được.
Ngoài dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm thì còn có hai dự án khác cũng được cấp kinh phí ít ỏi như vậy. Hai dự án đó là rạch Văn Thánh và kênh Hy Vọng. Dự án cải tạo kênh Hy Vọng (Quận Tân Bình) giải quyết thoát nước mưa, giảm ngập cho khu vực Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, di dời 190 căn nhà, tổng mức đầu tư dự kiến 1,980 tỷ đồng tương đương $86 triệu. Dự án nạo vét, cải tạo rạch Văn Thánh (Quận Bình Thạnh) di dời 834 căn nhà, tổng mức đầu tư dự kiến 1,200 tỷ đồng tương đương $52 triệu.
Trong khi đó, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TPHCM, nói rằng chính quyền đang “rất quyết tâm” để thực hiện chương trình chỉnh trang đô thị và chính quyền đang tính các giải pháp thực hiện dự án thay vì ngồi chờ ngân sách. Thành phố đang chuẩn bị khởi động dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm, trong đó tính toán điều chỉnh quy hoạch để khai thác quỹ đất ven sông, đấu giá lấy kinh phí thực hiện. Theo ông, thành phố phấn đấu đến đầu Tháng Năm 2025 sẽ hoàn thành và khởi công 50% trong tổng số 20,000 căn nhà ven và trên kênh rạch.
Vấn đề di dời nhà dân là liên quan đến đất đai. Nhiều năm qua, vấn đề giải tỏa thu hồi đất luôn gây ra nỗi oan ức cho người dân. Vấn đề Thủ Thiêm còn đó, vấn đề Vườn Rau Lộc Hưng còn đó. Nguyên nhân là luật đất đai của Nhà nước Cộng sản có vấn đề. Khung giá đền bù thì quá thấp làm người dân gần như bị mất trắng mảnh đất.
Đấy là những hộ dân đang cư ngụ hợp pháp, đất có sổ đỏ. Tuy nhiên, hầu hết nhà ở trên các kênh rạch là nhà lấn chiếm không có giấy tờ, nếu theo luật là không đền bù. Có nhiều hộ gia đình với nhiều thế hệ sống tại các căn nhà tạm bợ như vậy, nếu đuổi họ đi mà không đền bù thì họ trở thành vô gia cư.
