Một viên chức ngoại giao giấu tên tại Việt Nam cho biết là Hà Nội đã đề nghị nhiều lần việc trả tự do cho một người khác thay vì anh Hồ Đức Hòa, thế nhưng phía Đại Sứ Mỹ vẫn một mực yêu cầu tên anh Hòa, với lý do là hồ sơ tỵ nạn của anh Hồ Đức Hòa đã chờ từ nhiều năm nay.
Việc phải trả tự do cho Hồ Đức Hòa (án 13 năm tù) và bà Trần Thị Thúy (án 8 năm tù) là chuyện hết sức khó khăn về mặt sĩ diện của Chính quyền Việt Nam, vì trong hồ sơ và trên báo chí của nhà nước, cả hai người này đều là đảng viên của đảng Việt Tân. Mà về lý, chính quyền Việt Nam coi Việt Tân là một tổ chức khủng bố, thì không có chuyện ân xá hay khoan hồng gì cho khủng bố cả.
Nhưng rồi cuối cùng, vì để chứng minh “lòng thành” của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính, nên hai tù nhân này cũng đã được lên đường tỵ nạn – dù miễn cưỡng – vào đúng ngày Chính đến Mỹ.
Tuy nhiên theo tin từ gia đình anh Hồ Đức Hòa cho biết, Tòa Đại sứ Mỹ ở Hà Nội cũng không dám tin chắc rằng Chính quyền Việt Nam giữ lời, nên luôn ở tư thế đối phó ở cả vào giờ phút chót. Một viên chức của Đại sứ Mỹ đã đến gặp gia đình của anh Hồ Đức Hòa và cho biết anh Hòa sẽ được đi tỵ nạn. Tuy nhiên người này không dám nói trước ngày tháng và giờ bay. “Chúng tôi sẽ thông báo khi mọi chuyện êm xuôi”, viên chức này nói.
“Chỉ khi máy bay rời khỏi Việt Nam, bên phía Mỹ mới gọi cho gia đình biết rằng anh Hòa bây giờ chính thức đã rời Việt Nam để đến Mỹ. Từ lúc có tin đi Mỹ cho đến khi ra khỏi Việt Nam, gia đình cũng không có dịp nào để gặp anh Hòa, hỏi về chuyện này”, anh Lực, em trai của anh Hòa cho biết.
Trang Asia News cũng đưa tin về chuyện tù nhân chính trị Hồ Đức Hòa được trả tự do sớm. Asia News cũng trích dẫn cho biết Hòa bị kết án 13 năm tù vào năm 2013 vì tham gia vào các hoạt động bị coi là “nhằm lật đổ chính quyền của nhân dân”. Nhưng thực tế, tất cả những gì anh làm đều chỉ là thành viên tích cực của Giáo phận Vinh và làm việc với một hãng thông tấn do các Cha Dòng Chúa Cứu Thế điều hành.
Trong một cuộc phỏng vấn với Đài Á Châu Tự Do, nhà hoạt động nói về thời gian ở tù, bày tỏ sự tiếc nuối vì không thể ở bên gia đình trong vài năm gần đây, nhưng cũng cảm thấy nhẹ nhõm khi cuối cùng đã đến Hoa Kỳ sau nhiều lần kêu gọi của Bộ Ngoại giao.
Anh nói, “Tâm tư đầu tiên của tôi là tôi nhớ mẹ tôi, và người cha đã mất của tôi, người đã qua đời khi tôi ở trong tù; và em trai tôi, người cũng đã chết khi tôi ở trong tù”.
Đối với nhà hoạt động, người bị giam giữ ở bốn nơi khác nhau, đi qua ba trại giam khắc nghiệt, và tưởng rằng đời mình sẽ nằm lại vĩnh viễn ở trại giam Nghệ An, nơi được coi là tồi tệ nhất về điều kiện sống. Những điều kiện ấy tồi tệ đến nỗi, “chúng tôi phải sống trong những phòng giam nóng và nhỏ xíu và nằm cạnh nhà vệ sinh. Nước bị ô nhiễm đến nỗi chúng tôi thường bị đau mắt và ngứa sau khi tắm xong”. Hòa tìm thấy niềm an ủi khi đọc Kinh thánh và các sách tôn giáo, mà ban đầu, anh có thể tham khảo mỗi ngày. Trong thời gian ở “trại tạm giam, tôi được phép nhận sách thánh và đọc chúng hàng ngày”, nhưng “mọi thứ đã thay đổi kể từ năm 2020, khi tôi ở Trại giam Nam Hà. Họ thắt chặt chính sách và chỉ cho phép tôi đọc sách thánh mỗi tuần một lần – vào Chúa nhật hàng tuần”.
Anh Hòa kể “Tôi mạnh mẽ đòi hỏi quyền được đọc sách thánh hàng ngày, họ đã ban hành một văn bản cáo buộc tôi vi phạm nội quy của trung tâm giam giữ. Sau đó tôi tuyệt thực 10 ngày để đấu tranh giành quyền đọc sách thánh”. Theo quan điểm của anh, “thực hành tôn giáo là một quyền lợi, không phải là một ân huệ. Tuy nhiên, họ không thay đổi chính sách hà khắc của mình đối với các tù nhân tôn giáo. Tôi đã rất yếu trong thời gian tuyệt thực và sức khỏe của tôi đã xấu đi đáng kể kể từ đó”.
Hiện Hòa đang sắp xếp mọi thứ cho cuộc sống tự do ở Hoa Kỳ, nơi anh đến vào ngày 11 Tháng Năm, trước chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính đến Washington dự hội nghị thượng đỉnh với các nước Đông Nam Á.
Tuy nhiên, anh vẫn chưa quên nỗi đau khổ của những tù nhân khác, những người mà anh hy vọng sẽ chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần của họ nhiều nhất có thể. Anh nói, “Chúng tôi sẽ ở với các bạn, cầu nguyện cho các bạn và tiếp tục nỗ lực vận động giúp các bạn được trả tự do, cũng như được chăm sóc tốt hơn, đặc biệt là cho những người có vấn đề sức khỏe trầm trọng”.
Kể từ năm 2016, các nhà hoạt động và blogger Việt Nam đã trở thành mục tiêu của một chiến dịch chống bất đồng chính kiến của chính phủ Việt Nam. Những người chỉ trích phải đối mặt với sự quấy nhiễu, đe dọa, giám sát và thẩm vấn của công an, và thường bị giam giữ trước khi xét xử trong thời gian dài mà không được tiếp cận với luật sư.
