HONOLULU, Hawaii (NV) – Vụ cháy rừng bùng lên ở rừng nhiệt đới Hawaii xa xôi đang nhấn mạnh một thực tế mới cho hòn đảo tiểu bang vốn tươi đẹp này chỉ vài tháng sau khi thảm họa tàn khốc tại hòn đảo lân cận san bằng toàn bộ thị trấn và tước đi sinh mạng của ít nhất 99 người.
Không ai bị thương và không có ngôi nhà nào bị cháy trong trận hỏa hoạn mới nhất thiêu rụi các rặng núi ở Oahu, nhưng ngọn lửa quét sạch vùng đất rừng bản địa không thể tái sinh, nơi sinh sống của gần hai chục loài động vật yếu ớt. Và nhìn chung, nguyên nhân cũng giống như thị trấn lịch sử Lahaina ở Maui: hạn hán nghiêm trọng do biến đổi khí hậu làm cháy rừng Hawaii, nơi gần như chưa từng xảy ra thảm họa nào trước đây.
“Đó thực sự là một cánh rừng nguyên sinh tuyệt đẹp,” JC Watson, nhà quản lý Hiệp Hội Lưu Vực Dãy Núi Koolau, nơi giúp săn sóc vùng đất, cho biết. Ông kể lại rằng ở đó có loài dương xỉ uluhe, thường thống trị các khu rừng nhiệt đới Hawaii, và những cây koa theo truyền thống gỗ của chúng được dùng làm ca nô, ván lướt sóng và đàn ukulele.
Việc đám cháy này xảy ra ở vùng ẩm ướt hơn và có gió của Oahu là “báo động đỏ cho chúng ta biết đang có biến chuyển,” Sam ‘Ohu Gon III, khoa học gia cấp cao và cố vấn văn hóa tại Tổ Chức Bảo Tồn Thiên Nhiên Hawaii cho biết.
Ngọn lửa bùng cháy phần lớn bên trong Khu Bảo Tồn Động Vật Hoang Dã Quốc Gia Rừng Oahu, nơi trú ngụ của 22 loài được chính phủ Hoa Kỳ thống kê là có nguy cơ tuyệt chủng hoặc bị đe dọa. Chúng bao gồm các loài chim iiwi và elepaio, một loài ốc cây có tên là pupu kani oe và loài dơi hoary Hawaii, còn được gọi là opeapea. Cơ Quan Bảo Vệ Cá và Động Vật Hoang Dã Hoa Kỳ, quản lý bảo tồn động vật, vẫn chưa biết loài thực vật hoặc động vật hoang dã nào có thể đã chịu ảnh hưởng hoặc bị tổn thương do cháy rừng, phát ngôn viên Kristen Oleyte-Velasco cho biết.
Ngọn lửa đốt cháy 2.5 dặm vuông (6.5 kilometer vuông) kể từ lần đầu tiên được phát giác vào ngày 30 Tháng Mười và được dập tắt 90% tính tới Thứ Sáu, 10 Tháng Mười Một. Giới chức đang điều tra nguyên nhân vụ cháy cách Honolulu khoảng 20 dặm (32 kilometer) về phía Bắc.
Diện tích cháy rừng có vẻ tương đối nhỏ so với các vụ cháy khác trên lãnh địa Hoa Kỳ, có thể san bằng hàng trăm dặm vuông. Nhưng hệ sinh thái bản địa nguyên sơ của Hawaii ngay từ đầu cũng nhỏ bé, đặc biệt là trên các hòn đảo nhỏ hơn như Oahu, do đó, ngay cả những đám cháy không đáng kể cũng gây ra hậu quả sâu rộng.
Một mối quan tâm lớn là loại cây nào sẽ phát triển thay thế cho rừng nguyên sinh.
Thực vật bản địa Hawaii tiến hóa không gặp phải hỏa hoạn thường xuyên và lửa không phải là một phần trong vòng đời tự nhiên. Những cây không có nguồn gốc bản địa phát triển nhanh hơn, có nhiều hạt hơn có xu hướng nảy mầm thay cho các loài bản địa sau đó.
Watson cho biết rừng Oahu gần đám cháy mới nhất có loài dương xỉ uluhe, cây koa và cây ohia trước khi ngọn lửa đốt sạch chưa đầy một dặm vuông năm 2015. Hiện vùng đất này có các loại cỏ xâm lấn dễ bắt lửa hơn và một số loài koa phát triển chậm.
Trận hỏa hoạn lớn hơn nhiều năm 2016 tại vùng núi Waianae ở phía bên kia Oahu thiêu rụi một trong những quần thể cuối cùng còn sót lại của loài cây dành dành quý hiếm, Gon cho biết.
Có những mất mát về văn hóa khi rừng nguyên sinh bị cháy. Gon nhớ lại câu chuyện cổ ở miền Trung Oahu về một chiến binh bị ném xuống vách đá khi đang giao chiến với thủ lãnh của kẻ thù. Một ngọn cây ohia đã đỡ cú rơi của ông ấy, loại cây phổ biến ở khu vực bị thiêu rụi. Lông chim rừng Hawaii từng được dùng để làm áo choàng và nón cho các tù trưởng.
Ngọn lửa Mililani Mauka – đặt tên theo khu vực gần nơi đám cháy bùng lên – bén lửa ở vùng núi Koolau. Những ngọn núi này nằm ở phía ẩm ướt và đón gió nhiều hơn của Oahu vì chúng giữ hơi ẩm và mưa di chuyển khắp hòn đảo từ phía Đông Bắc.
Nhiều cánh đồng bỏ hoang hiện nay mọc lên những loại cỏ khô và xâm lấn. Những loại cỏ như vậy châm ngòi cho ngọn lửa lan khắp Lahaina hồi Tháng Tám, nêu bật mầm họa có thể xảy ra từ chúng. Nguyên nhân vụ cháy vẫn đang được điều tra, nhưng có thể là do đường dây điện rớt xuống làm cháy cỏ khô. Những cơn gió từ một cơn bão mạnh đi qua phía Nam giúp ngọn lửa bùng lên, phá hủy hơn 2,000 tòa nhà và nhà cửa của khoảng 8,000 dân.
Vụ hỏa hoạn kỳ này có thể ảnh hưởng tới nguồn nước ngọt của Oahu, mặc dù điều này rất khó đo lường. Một triệu cư dân và du khách của Oahu lấy nước uống từ các tầng ngậm nước, nhưng thường phải mất hàng thập niên mưa mới thấm qua mặt đất để nạp lại nước. Watson cho biết rừng nguyên sinh có khả năng hấp thụ mưa tốt nhất nên sự tiêu tan của rừng có phẩm chất tốt chắc chắn sẽ để lại ảnh hưởng.
