Việc các diễn viên bản địa đóng vai chính ở Hollywood là cực hiếm, và tất nhiên còn hiếm hơn khi đề cập những giải lớn mà họ có thể được đề cử (huống hồ được trao). Lily Gladstone đã làm nên lịch sử khi cô trở thành diễn viên da đỏ bản địa đầu tiên giành được giải nữ diễn viên xuất sắc nhất trong lịch sử 81 năm của Quả cầu vàng (Golden Globes), với vai diễn trong “Killers of the Flower Moon” của đạo diễn Martin Scorsese.
Lily Gladstone (thuộc sắc tộc Blackfeet/Nimíipuu) đã làm nên lịch sử khi là người bản địa duy nhất mang về Quả cầu vàng. Có rất ít diễn viên/nghệ sĩ da đỏ bản địa được tôn vinh trong lịch sử Hollywood. Irene Bedard là diễn viên duy nhất trước đó được đề cử nữ diễn viên chính xuất sắc nhất trong phim truyền hình “Lakota Woman: Siege at Wounded Knee” năm 1994; Taika Waititi được đề cử giải đạo diễn cho phim “Jojo Rabbit” năm 2020 và phim “Reserve Dogs” được đề cử ở hạng mục nhạc kịch/hài thuộc thể loại phim truyền hình nhiều tập (musical/comedy series) năm 2022.
Nghiên cứu gần đây của Annenberg Inclusion Initiative thuộc USC (University of Southern California) cho thấy trong 1,600 phim có doanh thu cao nhất 16 năm qua, chỉ có một phim có nhân vật chính là người Mỹ da đỏ bản địa. Và trong 62,224 nhân vật sử dụng lời thoại ngôn ngữ da đỏ bản địa, chỉ có 133 nhân vật là người bản địa (34 trong số đó do các diễn viên không phải người bản địa đảm nhận). Điều đó cho thấy cú đột phá mở đường của Lily Gladstone quan trọng như thế nào.
Lily Gladstone trong thực tế là gương mặt diễn viên da đỏ bản địa đáng chú ý nhất hiện nay. Năm 2016, Lily Gladstone xuất hiện trong “Some Women”, do Kelly Reichardt viết kịch bản và đạo diễn, đóng cùng với những tên tuổi bảo chứng phòng vé như Michelle Williams, Laura Dern và Kristen Stewart. Tháng Mười 2023, “Some Women” giành được giải Phim hay nhất tại Liên hoan phim London và diễn xuất của Gladstone đã được giới bình luận khen hết lời, trong đó có tờ Rolling Stone. Bộ phim dựa trên truyện ngắn của Maile Meloy, kể về những người phụ nữ có thật có cuộc sống thường ngày phức tạp. “Some Women” mang nhiều sắc thái, gây xúc động và kích thích sự gợi mở suy nghĩ.
Sinh năm 1986, Lily Gladstone trưởng thành tại Khu bảo tồn bộ lạc da đỏ Blackfeet (Blackfeet Reservation) ở Tây Bắc Montana, với những liên kết cộng đồng da đỏ bản địa như Kainai, Amskapi Piikani và Nimi’ipuu. Lily Gladstone sống ở khu bảo tồn cho đến năm 11 tuổi và sau đó dời đi vì cuộc sống trầy trật khó khăn. Lily Gladstone mô tả mẹ mình, một chuyên gia giáo dục mầm non, là “nền tảng của gia đình chúng tôi”. Cha cô là “một trong những người đàn ông tài giỏi nhất mà tôi biết – một tượng đài lịch lãm. Ông ấy có tâm hồn sâu sắc và trí tuệ sắc bén.”
Vào thập niên 1970, cha của Lily Gladstone theo học tại Đại học Washington nhưng nghỉ ngang vì “đó không phải là thời gian dễ dàng đối với một người Mỹ bản địa thẳng tính bộc trực”. Sau đó ông làm báo. Về tổ tiên mình, Lily Gladstone nói rằng ông cố ngoại là anh họ của William Gladstone, Thủ tướng Anh; và ông cố nội là tù trưởng lừng danh Red Crow – một nhân vật nổi tiếng nhất nhì lịch sử người Mỹ da đỏ (có tên bản địa là Mi’k ai’stoowa; viết theo chữ Roman là Mékaisto hay Mi’kasto).
Trước phim “Some Women”, Lily Gladstone từng có ý định bỏ nghề. Từ năm 2009 đến 2013, cô làm việc với Living Voices, một công ty kịch nghệ với các vở diễn trong học đường về những đề tài chẳng hạn “lịch sử bị gạt ra ngoài lề và chỉ được nhắc đến trong sách giáo khoa”. Lily Gladstone luôn tự hỏi: Tại sao người Mỹ da đỏ bản địa rất khó khăn trong tìm việc? Gladstone thừa nhận cô đã phải chịu đựng những nỗi kinh hoàng có thể đoán trước của việc tuyển diễn viên, lần nào cũng giống lần nào: “Sau mỗi lần thử vai, tôi nhận được một email được trình bày bằng ngôn ngữ điện toán hoa mỹ, rồi người ta nêu lý do để khước từ: Bạn phát âm nghe không ra chất da đỏ”.
Với “Killers of the Flower Moon”, Lily Gladstone đã giành được giải nữ diễn viên chính xuất sắc nhất từ Hội phê bình phim New York và bây giờ là Quả cầu vàng. Tại một sự kiện Elle vào Tháng Mười Hai 2023 nhằm tôn vinh những nhân vật nữ ở Hollywood, Gladstone đã được vinh danh cùng với những diễn viên tên tuổi như Jennifer Lopez, America Ferrera và Jodie Foster. Nếu được đề cử Oscar hạng mục nữ diễn viên chính xuất sắc nhất vào ngày 23 Tháng Giêng 2024, Lily Gladstone sẽ là người Mỹ bản địa đầu tiên có mặt ở hạng mục này.
Giờ đây, với Quả cầu vàng 2024 hạng mục nữ diễn viên xuất sắc nhất, có thể Lily Gladstone đang nhớ lại những ngày học diễn xuất tại Đại học Montana (tốt nghiệp hạng ưu năm 2008). Ngay trong những ngày vừa khai giảng, có một vị giáo viên đã thẳng thừng nói với cô và các bạn trong lớp: “Sẽ không ai trong các em nổi tiếng cả. Và nếu bất kỳ người nào trong số các em nổi tiếng, hãy gọi cho tôi vào lúc bốn giờ sáng và cười vào mặt tôi”.
