Đạo diễn Pháp Jean-Luc Godard đã có một định nghĩa kinh điển về kỹ thuật làm phim thương mại: “Tất cả những gì bạn cần làm để tạo ra một bộ phim là một cô gái và một khẩu súng”! Điều này đặc biệt đúng với dòng phim thương mại Hollywood. Thử điểm lại danh sách những phim đình đám ăn khách 10 năm trở lại đây, thể nào cũng thấy “gái” và “súng”.
Hollywood dường như không thay đổi công thức kiếm tiền truyền thống này. Thập niên 1990, màn bạc bắn ầm ầm với sự góp mặt của các vai nữ hành động, từ Terminator 3: Rise of the machines; X2: X-men United; Charlie’s Angels: Full Throttle; Lara Croft Tomb Raider: The Cradle of Life; Kill Bill Vol.1 đến Once Upon A Time In Mexico… Trong Terminator 3: Rise of the Machines (T3), bạn có thể thấy Arnold Schwarzenegger quyết đấu với “người máy” Kristanna Loken như thế nào. Bạn cũng thấy người đẹp Hawaii Kelly Hu trong X2: X-Men United hoặc Michelle Rodriguez trong SWAT… Bây giờ, màn ảnh vẫn thế, với Charlize Theron trong The Old Guard vãi đạn mệt nghỉ; hoặc Bethany Anne Lind trong Blood on Her Name trình chiếu vào năm 2020…
Hollywood nói chung luôn khai thác mạnh thể loại phim giải trí hành động với sự góp mặt của phái đẹp. Thể loại này gần như hiếm khi thất bại vì dễ thu hút khán giả thanh thiếu niên, thành phần chiếm đông nhất thị trường giải trí. Tung “thiên thần” lên màn bạc còn là sự đổi món, với sự lăngxê các gương mặt mới. Đó là lý do người ta thấy diễn viên nữ da màu Gabrielle Union trong Bad Boys II hoặc cô đào Keira Knightley trong Pirates of the Caribbean.
Quan trọng hơn, việc sử dụng gương mặt nữ mới không chỉ thu hút thị trường mà còn tiết kiệm ngân sách, trong khi diễn viên mới sẵn sàng thủ vai thuần túy đấm đá mà không cần diễn xuất nội tâm. Xem lại một số phim “một cô gái và một khẩu súng”, không thể không bật cười, vì có không ít phim, sự có mặt của diễn viên nữ chỉ có giá trị như bình hoa di động. Trong Terminator 3: Rise of the Machines chẳng hạn, Kristanna Loken (vai người máy TX, vốn là siêu người mẫu của hãng thời trang Elite) gần như “câm như hến” suốt phim và người ta chỉ thấy cô lầm lì rượt Arnold Schwarzenegger chạy có cờ hết cảnh này đến cảnh khác…
Nhìn chung, việc đưa diễn viên nữ đóng chính trong những vai gai góc, hành động, tình tiết căng thẳng là nghề ruột của Hollywood. Tính hấp dẫn từ các phim loại này là yếu tố hàng đầu. Khán giả sẽ chứng kiến các cuộc đấu súng lẫn đấu trí của những cô gái lì lợm, thông minh, can đảm… Kịch bản phim loại này thường đẩy tình huống khó khăn, éo le và hồi hộp (mà nhân vật nữ chính đối mặt) lên đến mức căng thẳng tuyệt đối. Rồi họ luôn chiến thắng (dĩ nhiên!).
Trong dòng phim nữ thể loại hành động, có năm kịch bản phổ biến:
1/ Vai nữ là người bình thường nhưng bất ngờ gặp tình huống hoặc hoàn cảnh éo le và buộc phải dùng bạo lực để chống lại bạo lực. Jodie Foster trong Panic Room là một ví dụ. Trong vai người mẹ bất ngờ đối mặt bọn trộm sẵn sàng giết người, Jodie Foster không còn cách nào khác là cầm khẩu súng để bảo vệ sinh mạng mình lẫn đứa con gái.
2/ Vai nữ là người thi hành công lý và như vậy đương nhiên được trao súng để nã bọn tội phạm. Michelle Rodriguez trong SWAT là một ví dụ (hoặc Sandra Bullock trong Murder by numbers hay Julianne Moore trong Hannibal).
3/ Nhân vật nữ xuất hiện cạnh vai nam hành động trong kịch bản có nội dung đa dạng. Salma Hayek trong Once Upon A Time In Mexico là phim điển hình.
4/ Phim có “nhiều cô gái và nhiều khẩu súng”, như Bad Girls (phim cao bồi) với bốn gương mặt nữ Madeleine Stowe, Mary Stuart Masterson, Andie McDowell và Drew Barrymore hoặc một bộ phim có thể được xem “kinh điển của kinh điển” thuộc thể loại này là Charlie’s Angels: Full Throttle với ba người đẹp sexy Drew Barrymore, Lucy Liu và Cameron Diaz. Loại này không chỉ hành động gây cấn với những pha đấm đá kịch liệt và đấu súng tay đôi một sống một chết mà nội dung phim thường được xây dựng với yếu tố hài hước. Tính giải trí là ưu tiên một của công thức này.
5/ Cuối cùng, loại phim nữ hành động rất ăn khách nữa là nữ anh hùng đối mặt nữ tà gian, như cặp Lucy Liu và Uma Thurman trong Kill Bill Vol. 1; hoặc mới đây là Wonder Woman 1984 với người đẹp Israel Gal Gadot thủ vai người hùng…
Cần nói thêm, công thức “gái và súng” cũng được tận dụng trong những phim hành động với cặp diễn viên nam-nữ. Các phim James Bond 007 là điển hình. Không phim James Bond 007 nào không có một “Bond girl”. Các “Bond girl” xinh như thiên thần đều là hồng có gai nhọn. Không riêng James Bond, còn vô số phim hành động trong đó nhân vật nữ (chính diện) đóng chung một người hùng, như Eraser với Vanessa Williams đóng cạnh Arnold Schwarzenegger; Assasins với Julianne Moore đóng cạnh Sylvester Stallone; Desperado với Antonio Banderas đóng cạnh người đẹp Mexico Salma Hayek; The shadow với Alec Baldwin đóng cạnh Penelope Ann Miller; Money train với Wesley Snipes đóng chung người đẹp Latin Jennifer Lopez; Body language với Tom Berenger đóng chung Nancy Travis, Speed với Sandra Bullock đóng chung Keanu Reeves…
Tất nhiên không phải lúc nào trao súng vào tay cô gái cũng đem lại thành công, và ngoại hình bốc lửa chưa hẳn là yếu tố bảo đảm cho việc thu hút khán giả. Có vô số diễn viên nữ phim hành động mãi mãi chỉ được xếp hạng bét, chẳng hạn những người đẹp ngực bơm Anna Nicole Smith, Shannon Tweed hoặc Pamela Anderson một thời từng tung hoành thập niên 1990. Tất cả phim mà ba ngôi sao này đóng đều thuộc loại mì ăn liền, kịch bản cực kỳ lôm côm và liên tục xuất hiện các xen “ngủ”, “thay đồ” hoặc “tắm”. Phim hành động nữ dạng này hơi “bình dân”, được thực hiện với kinh phí thấp (vài triệu đôla) từ những lò phim nhỏ, không thể so với những ngôi sao đẳng cấp cỡ Charlize Theron cùng sự đầu tư dàn dựng của các hãng tên tuổi như Universal hoặc Columbia Pictures, nơi người ta thậm chí có thể tính trước doanh thu trước khi bỏ tiền đầu tư cho sản xuất phim.
Bất luận thế nào, kịch bản – nói chung – vẫn là yếu tố quan trọng hàng đầu. Với những phim dựng từ truyện tranh Marvel, sự có mặt của diễn viên nữ trong vai hành động đã bắt đầu trở nên nhàm. Scarlett Johansson trong Black Widow (vừa được công chiếu từ ngày 9 Tháng Bảy 2021) đã bị chê tả tơi.
