Từng là hãng phim hoạt hình thành công nhất thế giới, đánh đâu thắng đó, ra phim nào hốt bạc phim đó, Pixar đang trong tình trạng tồi tệ nhất lịch sử của họ. Bộ phim “Elemental” mới đây nhất (ra mắt ngày 16 Tháng Sáu 2023), với kinh phí $200 triệu, đã được đón nhận kém đến mức Hollywood phải kinh ngạc và khiến giới phê bình phải nêu câu hỏi: Chuyện gì đang xảy ra với Pixar?
Giám đốc sáng tạo của Pixar, Pete Docter, gần đây nói với báo chí rằng ông không “nghĩ rằng Pixar đang làm chương trình cho trẻ em”. Nhìn vào doanh thu phòng vé, có vẻ như loạt phim gần đây của Pixar đều… không dành cho khán giả thiếu nhi lẫn người lớn! Ra mắt giữa Tháng Sáu 2023, quả bom khủng với ngân sách $200 triệu “Elemental” đã bị xì, với doanh thu phòng vé nội địa đạt vỏn vẹn $29,5 triệu, trở thành màn ra mắt tệ hại nhất lịch sử 28 năm của Pixar.
“Elemental” thua cả những tệ hại trước đây được xem là tệ hại đầy mùi chua chát, trong đó có “The Good Dinosaur” năm 2015 (39 triệu), “Onward” năm 2020 (39 triệu) và “Lightyear” năm 2022 (51 triệu). Trên thế giới, “Elemental” cũng không chinh phục thành công, với chỉ $15 triệu từ một số thị trường chọn lọc. Tổng doanh thu toàn cầu của “Elemental” cho đến nay là $44.5 triệu.
Pixar gặp khó khăn kể từ sau đại dịch COVID-19, khi các lãnh đạo tại công ty mẹ Disney sử dụng sức mạnh thương hiệu Pixar để hỗ trợ dịch vụ phát trực tuyến (streaming). Đó là thời gian mà các sản phẩm mới như “Soul”, “Luca” và “Turning Red” đều được tung trực tiếp lên dịch vụ streaming Disney+. Thế là khán giả gia đình từ đó bắt đầu quen với việc hóng phim mới tại nhà, thay vì tốn tiền “nhiều hơn đối với một gia đình bốn người đến rạp” – như thừa nhận của Giám đốc sáng tạo Pete Docter.
Vấn đề là bây giờ, khi Disney, công ty mẹ của Pixar, muốn nhắc bà con ghiền xi nê rằng, phải ra rạp coi mới đã, điển hình bằng việc cho ra mắt “Elemental” tại LHP Cannes, thì “một gia đình bốn người” nào đó vẫn không chịu ra rạp!
Trong quá khứ, Pixar thành công nhờ những câu chuyện đầy tính nhân bản như “Wall-E”, “Inside Out” hay “Ratatouille”… Đây là những tác phẩm được giới phê bình đánh giá cao và “gia đình bốn người” nào cũng khoái. Năm 1995, “Toy Story” đã trở thành một thành công đột phá, đưa Pixar trở nên nổi tiếng và từ đó tạo ra một thương hiệu vô địch trong thế giới phim hoạt hình. Cách đây 20 năm, năm 2003, Pixar từng dạy cho giới làm phim hoạt hình biết thế nào là làm một bộ phim hoạt hình xuất sắc, khi họ tung ra “Finding Nemo”. Bộ phim này đã thu vào gần $1 tỷ.
Những bộ phim xuất sắc của Pixar
Tính đến nay, Pixar đã sản xuất 27 phim, bắt đầu với “Toy Story” (1995), bộ phim hoạt hình đầu tiên được dựng hoàn toàn bằng máy tính. Các phim của Pixar đã kiếm được ít nhất $14 tỷ tại phòng vé toàn cầu, với tổng doanh thu trung bình trên toàn thế giới là $680 triệu mỗi phim.
“Toy Stoty 3” (2010), “Finding Dory” (2016), “The Incredibles 2” (2018) và “Toy Story 4” (2019) đều nằm trong 50 phim có doanh thu cao nhất mọi thời. “The Incredibles 2” là phim có doanh thu cao nhất của Pixar cũng như phim hoạt hình có doanh thu cao thứ tư mọi thời, với tổng doanh thu $1.2 tỷ… Pixar đã giành được 23 Oscar, 10 Quả cầu vàng và 11 Grammy. Phải nói Pixar là một huyền thoại thật sự.
Thế mà danh tiếng Pixar bây giờ đang tàn. Một trong những vấn đề chính mà đế chế Disney nói chung và Pixar nói riêng phải đối mặt là mức độ cạnh tranh khốc liệt hơn và lượng khán giả xem phim hoạt hình đang thay đổi. Cùng với nhóm đối tượng thiếu nhi, người lớn giữa độ tuổi 18 và 34 chính là nhóm khán giả quan trọng mang lại sự thành công lớn cho bộ phim bom tấn tỷ đô “The Super Mario Bros” của hãng Illumination (thuộc tập đoàn Universal).
Trong lịch sử mình, Pixar cũng nổi tiếng có tài dụ khán giả trưởng thành đi xem với các em thiếu nhi nhưng những phim gần đây của họ, đặc biệt “Elemental”, lại thất bại trong việc thu hút nhóm đối tượng truyền thống này. Để so sánh, “The Super Mario Bros” thu $146.3 triệu và “Spider-Man: Across The Spider-Verse” thu $120.6 triệu vào ngày ra mắt, trước “Elemental” không lâu.
Pixar trong thực tế đã tuột dốc từ trước đại dịch COVID-19. Một trong những lý do chính là kịch bản không tốt. Khán giả có khuynh hướng né những phim có kịch bản hoàn toàn mới (based on original stories), chứ không phải là kịch bản nối dài từ những phim ăn khách trước đó, đặc biệt vào thời điểm mà việc đi xem phim trở nên đắt đỏ hơn, nền kinh tế nói chung đang bất ổn và mọi người có xu hướng thắt lưng buộc bụng.
Người ta có khuynh hướng chọn phim nào “chắc ăn” hơn là liều lĩnh bỏ tiền mua vé cho những tác phẩm mới toanh mà không biết thế nào. Những bộ phim hoạt hình thành công gần đây đều dựa trên các nhân vật và thương hiệu đã có tên tuổi.
Có một chi tiết không thể không ảnh hưởng đến sự suy sụp của Pixar: Tia lửa sáng tạo chói lọi một thời của Pixar đã bắt đầu tắt dần. Pixar đã và tiếp tục chứng kiến tình trạng chảy máu chất xám. Năm 2018, John Lasseter – nhân vật khổng lồ đứng sau gần như tất cả xuất phẩm điện ảnh thành công nhất lịch sử Pixar – đã rời đi vì bất đồng với những người lãnh đạo Disney.
Tháng Năm 2023, Pixar cũng sa thải 75 vị trí trong chiến dịch tinh giảm nhân sự và cắt giảm chi phí (đạo diễn “Lightyear”, Angus MacLane, một cựu binh 26 năm của Pixar, nằm trong số những người nhận được giấy “cám ơn”). Trong khi đó, Pixar lại bị ép phải mở rộng sang lĩnh vực sản xuất truyền hình để giữ cho các “kệ hàng” của Disney+ luôn có sản phẩm. Terry Press, cựu Giám đốc điều hành của Disney, DreamWorks và CBS Films nói: “Số lượng càng nhiều thì chất lượng càng thấp.”
Từ nay đến năm sau (2024), Pixar không có phim nào ra rạp. “Elio”, kể về một cậu bé 11 tuổi lạc lối trong chuyến phiêu lưu giữa các thiên hà, sẽ ra rạp ngày 1 Tháng Ba 2024; và “Inside Out 2”, phần tiếp theo của tác phẩm ăn khách năm 2015, được ấn định ra mắt ngày 14 Tháng Sáu 2024. Từ nay đến lúc đó, Pixar còn rộng thời gian để suy nghĩ làm sao khôi phục lại di sản xuất sắc một thời từng đưa hãng trở thành nhà vô địch thống trị thế giới phim hoạt hình suốt gần ba thập niên.
