Các nhà tâm lý học nói rằng hầu hết mọi người đều có cách tốt để nuôi dạy những đứa trẻ thành công, kể cả cách giáo dục độc tài như Arnold Schwarzenegger.
Arnold Schwarzenegger: nam tài tử, vận động viên thể hình và chính trị gia, người đang quảng cáo cho cuốn sách mới có tên “Be Useful: Seven Tools for Life” gần đây nói với People về những thăng trầm trong việc nuôi dạy những đứa con giờ đã trưởng thành của mình và những chiến thuật mà ông áp dụng trong việc giáo dục con mình.
Một trong những “chiến thuật” ấy có vẻ hơi cực đoan. Ví dụ, có lần Schwarzenegger đốt đôi giày của con gái ông là Katherine khi cô còn nhỏ, chỉ vì cô không cất giày đúng như cách ông chỉ cho rất nhiều lần.
Một lần khác, Schwarzenegger kể, ông ném tấm nệm của cậu con trai 9 tuổi Patrick từ ban công xuống hồ bơi của gia đình “cùng với ga trải giường, gối, mọi thứ,” vì cậu bé dọn giường qua loa, bê bối.
“Siêu sao” người Mỹ gốc Áo từng là thống đốc thứ 38 của California, khẳng định các con của ông phải “tự dọn giường, tự cọ rửa phòng tắm, tự dọn nhà vệ sinh và phải tự giặt quần áo”, bởi vì ông sinh ra trong một gia đình nghèo khó và sống với người cha nghiêm khắc, ông muốn các con mình biết tự lập và có trách nhiệm với cuộc đời.
Schwarzenegger cho biết hiện nay ông “rất gắn bó với các con” và những đứa con trưởng thành của ông thường cười khi nghĩ lại những hình phạt của ông bố độc tài, nói: “Không có gì qua mắt được bố tôi. Ông không bao giờ để tụi tôi thoát đâu nhá.”
Thật vậy, chiến lược dạy con một cách cực đoan, “độc tài phát xít” có thể là một lựa chọn hoàn hảo cho những người như Schwarzenegger. Nhà tâm lý học trẻ em Francyne Zeltser có trụ sở tại New York nói với CNBC Make It: Nhà giàu mà, nên dù có đốt hay ném thì Patrick vẫn còn chỗ để ngủ, và Katherine vẫn còn những đôi giày khác để mang, nhưng bị phạt như vậy, những đứa trẻ sẽ biết phải sửa sai thế nào.
“Tuy nhiên, đối với hầu hết các bậc cha mẹ khác, đó không phải là cách tốt nhất hoặc an toàn nhất để dạy con đi vào khuôn phép,” Zeltser nói.
Dạy con cái theo kiểu độc tài, độc đoán có những ưu và nhược điểm.
Theo Zeltser, những hành động mà Schwarzenegger mô tả là một trong bốn cách nuôi dạy con cái được các nhà tâm lý học vạch ra.
Cha mẹ độc đoán thường cứng nhắc và nghiêm khắc, thường biện minh cho những hình phạt khắc nghiệt là “yêu cho roi cho vọt”. Các nhà tâm lý học cho biết, cách này có thể có hiệu quả trong việc nuôi dạy những đứa trẻ biết vâng lời, và ở mức cực đoan nhất, nó có thể gây ra những hậu quả như lòng tự trọng thấp, kém độc lập hoặc ít khả năng tự suy nghĩ.
Zeltser cho biết thêm, không có cách nuôi dạy con hoàn hảo nào cả mà phải tùy theo tình huống khác nhau, có cách dạy khác nhau thì mới thành công. Đôi khi, bạn cũng cần cho con mình có tiếng nói trong việc thiết lập ranh giới của riêng chúng.
“Không thành vấn đề nếu đó là việc dọn giường hoặc cất giày dép. Nếu bạn thấy cần làm như thế, bạn cứ làm. Và khi đặt ra những kỳ vọng cho con mình, bạn cần cho con thấy rằng sẽ xảy ra hậu quả khi những kỳ vọng đó không được đáp ứng,” Zeltser cho biết.
“Lời nói không phải lúc nào cũng liên quan đến thông điệp giống như hành động. Vì vậy, có lẽ tấm nệm bị ném ra ngoài cửa sổ, hay đôi giày bị đốt cháy trong lò sưởi là cách [Schwarzenegger] chứng tỏ ông ấy nghiêm túc với những gì mình nói.”
Theo Zeltser, điều đó có nghĩa là vẫn có nhiều cách tốt hơn và hiệu quả hơn nếu muốn “cho con một bài học”. Cô nói, dạy con như thế có thể “có hiệu quả tức thời”, miễn là con cái thấy sợ và vâng lời, áp dụng các quy tắc mà cha mẹ đặt ra. Nhưng về lâu dài, chẳng ai hở cái gì là đem đốt, đem vứt.
Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy sự giáo dục tích cực, như khen ngợi con cái khi chúng tự dọn giường, xếp giày dép gọn gàng đúng ý mình, thì con sẽ không làm khác, để được bố khen.
Zeltser đề nghị, các bậc cha mẹ hãy tìm sự cân bằng phù hợp trong các cách nuôi dạy con cái để có thể thực hành mọi thứ một cách điều độ, thay vì mắc kẹt vào những kiểu dạy dỗ độc tài, độc đoán. Cô nói, chìa khóa để khám phá ra cách tiếp cận phù hợp thường bao gồm việc “kiểm tra con cái” và tìm ra điều gì hiệu quả và điều gì không.
Bạn có ủng hộ cách dạy con của Arnold Schwarzenegger không?
