Người hướng nội có thể hướng ngoại chút ít theo thời gian nếu đổi gu âm nhạc, nhưng cuối cùng họ vẫn là người hướng nội. Âm nhạc không thể thay đổi tính cách của họ. Vì sao? Hãy nghe giới khoa học giải thích trên Washington Post.
Tính cách quyết định xu hướng nghe nhạc
Sở thích có thể thay đổi theo thời gian, nhưng nghiên cứu cho thấy mọi người có xu hướng đặc biệt yêu thích một thể loại âm nhạc nào đó từ lúc còn bé. Nhưng bạn có khi nào tự hỏi tại sao mình lại yêu thích một thể loại âm nhạc cụ thể không?
Một nghiên cứu mới cho thấy câu trả lời nằm trong tính cách của bạn, dù các yếu tố khác cũng đóng một vai trò nào đó. Nhiều người có xu hướng hình thành bản sắc âm nhạc ở tuổi vị thành niên, cùng với thời điểm họ bắt đầu khám phá bản sắc xã hội của mình. Sở thích có thể thay đổi theo thời gian, nhưng nghiên cứu cho thấy chúng ta yêu thích một thể loại âm nhạc ngay từ thời niên thiếu và ghi nhớ chúng vào đầu, từ năm lên 10 đến 30 tuổi, với đỉnh cao ghi nhớ là tuổi 14.
Các nhà nghiên cứu cho biết, sở thích âm nhạc thường được xác định theo thể loại nhạc ưa thích, nhưng để hiểu chính xác hơn về sở thích phải dựa vào “thuộc tính âm nhạc” (musical attribute).
Mô hình phác thảo ba chiều của thuộc tính âm nhạc là “sự kích thích, giá trị và chiều sâu”. Theo nhà nghiên cứu David M. Greenberg thuộc Đại học Bar-Ilan và Đại học Cambridge và các đồng nghiệp, sự kích thích có liên quan đến lượng năng lượng và cường độ trong âm nhạc. Những bài hát punk và heavy metal như ‘White Knuckles’ của Five Finger Death Punch có sự kích thích cao. Còn giá trị là một phổ, đi từ cảm xúc tiêu cực đến tích cực.
Các bài hát rock và pop sôi động như ‘Razzle Dazzle’ của Bill Haley & His Comets có giá trị cao. Độ sâu chỉ ra cả mức độ phức tạp về cảm xúc và trí tuệ. Các nhà nghiên cứu nhận thấy âm nhạc của rapper Pitbull có độ sâu thấp còn nhạc cổ điển và jazz thường có độ sâu cao”.
Greenberg nói thêm: “Các thuộc tính âm nhạc cũng có mối quan hệ thú vị với nhau. Độ sâu cao thường tương quan với giá trị thấp hơn, vì vậy nỗi buồn trong âm nhạc cũng gợi lên chiều sâu. Chúng ta thích âm nhạc của những nghệ sĩ có tính cách tương đồng với chúng ta. Khi nghe nhạc của họ, chúng ta bị thúc đẩy bởi sự giống nhau của nghệ sĩ đó với chính mình”.
Mô hình Big 5
Trong nghiên cứu năm 2021 của Greenberg, các tác giả nghiên cứu cùng đánh giá những đặc điểm tính cách của nghệ sĩ âm nhạc bằng cách sử dụng mô hình Big 5: OCEAN (Openness, Conscientiousness, Extraversion, Agreeableness and Neuroticism – Cởi mở, Tận tâm, Hướng ngoại, Dễ chịu và Thần kinh).
Những người được hỏi cho biết nhạc của David Bowie thể hiện “sự cởi mở và thần kinh cao” trong khi Marvin Gaye thể hiện “sự dễ chịu cao”. Greenberg nói: “Sự tương đồng giữa tính cách của người nghe và nghệ sĩ sẽ giúp dự đoán xu hướng thích âm nhạc của nghệ sĩ đó”.
Nhóm nghiên cứu của Greenberg kết luận: “Nói chung, biết tính cách của mỗi cá nhân sẽ dự đoán được gu âm nhạc của người đó”. Greenberg và các đồng nghiệp phát hiện một điều thú vị: Bất chấp sự khác biệt về văn hóa xã hội, những người được hỏi trên khắp thế giới thể hiện sự nhất quán về tính cách trong mối tương quan với thể loại âm nhạc phương Tây họ thích. Ví dụ, người hướng ngoại thích âm nhạc đương đại lạc quan; người cởi mở thích âm nhạc phức tạp hoặc tinh tế. Kiểu nhận thức cá nhân và cách chúng ta suy nghĩ cũng có thể dự đoán loại nhạc chúng ta thích.
Nghiên cứu hồi năm 2015 của Greenberg và các đồng nghiệp phân biệt giữa những người hay quan tâm đến các quy tắc và hệ thống (systemizer) và những người hiểu thế giới thông qua suy nghĩ và cảm xúc (empathizer). Ông phát hiện: “Systemizer có xu hướng thích âm nhạc buồn hơn, trong khi empathizer thích âm nhạc mãnh liệt hơn. Ví dụ nhiều chuyên gia công nghệ thông tin và khoa học dữ liệu yêu thích hệ thống hóa cũng thích âm nhạc mãnh liệt.
Các yếu tố tương tác âm nhạc
Trong khi tính cách là yếu tố quyết định sở thích âm nhạc của chúng ta, còn một yếu tố ít quan trọng hơn là bối cảnh (context). Minsu Park, trợ lý giáo sư nghiên cứu xã hội và chính sách công tại Đại học New York, Abu Dhabi và các đồng nghiệp khi xác định các mốc thời gian của hành vi nghe nhạc, phát hiện chúng ta có xu hướng nghe nhạc thư giãn vào buổi tối và nhạc tràn đầy năng lượng vào ban ngày.
Park nhận định: “Sự phân chia rạch ròi thời gian nghe nhạc này gần như không thay đổi bất kể vị trí văn hóa của bạn và các khác biệt nhân khẩu học. Tuy nhiên, có một sự khác biệt cơ bản giữa những người đến từ các nền văn hóa khác nhau. Ở Mỹ Latinh, nhiều người thích thích nghe ‘âm nhạc kích thích’ hơn so với người ở các khu vực địa lý khác; trong khi ở châu Á, nhiều người thích nghe ‘âm nhạc thư giãn’ hơn so với người ở các khu vực khác”.
Tuổi và giới tính cũng có mối liên hệ với một số thể loại âm nhạc. Nghiên cứu của Greenberg cho thấy những người trẻ tuổi thường thích âm nhạc cường độ cao, còn những người lớn tuổi không thích lắm. Người nghe nhạc êm dịu có nhiều khả năng là phụ nữ và người nghe nhạc cường độ cao thường là nam giới và đến từ Tây bán cầu.
Cũng có yếu tố tuổi tác trong việc tương tác với âm nhạc. Một nghiên cứu năm 2013 sau khi kiểm tra dữ liệu từ hai nghiên cứu của hơn 1/4 triệu cá nhân, cho thấy “Thanh niên nghe nhạc thường xuyên hơn đáng kể so với người lớn tuổi trung niên. Trong khi thanh niên nghe nhạc ở nhiều bối cảnh khác nhau, người lớn nghe nhạc chủ yếu trong bối cảnh riêng tư”.
Cuối cùng điều cần biết, là tính cách có thể ảnh hưởng đến sở thích âm nhạc của chúng ta, nhưng những thay đổi về sở thích âm nhạc không thể tạo ra sự thay đổi về tính cách. Ngay cả khi chúng ta cố tình thay đổi thể loại nhạc nghe thường xuyên, tính cách vẫn “mặc định”. Greenberg nói: “Một người hướng nội có thể hướng ngoại chút ít theo thời gian, nhưng cuối cùng bản chất của họ vẫn là hướng nội. Âm nhạc không thể thay đổi tính cách của họ.”
Đọc thêm:
