Vậy là những ngày đầu tiên của Xuân Ất Tỵ đã đến với các cộng đồng người Việt tự do. Ngoài những món ăn truyền thống, thăm hỏi, lời chúc nhau đón mùa xuân mới, ắt chúng ta không thể thiếu tờ báo xuân như một nét văn hóa độc đáo rất riêng của người Việt.
Báo xuân có tự bao giờ? Mùa xuân là thời điểm nhã hứng của những người làm báo khi dùng văn phong, trình bày, đề tài để tạo ra một tuyển tập thưởng văn riêng ngày xuân cho thỏa chí tay nghề.
Nhóm Tự Lực Văn Đoàn cũng góp sức để tạo ra ấn bản tập hợp ngày xuân, tờ Phụ Nữ Tân Văn, Đông Pháp Thời Báo, Thần Chúng… cũng có ấn bản ngày xuân đầu tiên vào năm đầu những năm 1930. Nhưng công phú, khai phá và ghi dấu trong lịch sử là là Nam Phong Tạp Chí, ấn bản xuân riêng ra mắt số Tết năm 1918. Số Tết này nằm giữa số 8 (tháng 2/1918) và số 9 (tháng 3-1918). Trong cuốn “Thú chơi sách” của tác giả Vương Hồng Sển có viết: “Nam Phong có cả thảy hai trăm mười một cuốn vì tết 1918 có cho ra một tập riêng, toàn thơ văn có giá trị và nếu không lầm, tập ấy là thủy tổ các số báo xuân, báo tân niên, báo đặc biệt vậy“. Các tác giả sách “Báo chí Việt Nam – những sự kiện đầu tiên và nhất” dựa vào ý kiến trên để khẳng định rằng Nam Phong Tạp Chí “được xem là tờ xuân đầu tiên của làng báo Việt Nam”. Bên cạnh đó, các tác giả sách còn kể thêm tờ báo xuân thứ hai là Đông Pháp thời báo năm 1928, Thần Chung xuân Kỷ Tỵ 1929, Phụ Nữ Tân Văn xuân Canh Ngọ 1930, Công Luận xuân Tân Mùi 1931…
Bài viết đầu trên số báo xuân trên “Số Tết của báo Nam Phong”, là tác giả Phạm Quỳnh, cũng là chủ bút tờ báo, người luôn trăn trở phát triển Việt ngữ, nổi tiếng với câu nói “Tiếng Việt còn, người Việt còn”. Qua nội dung bài viết giới thiệu về thể loại báo xuân, có thể khẳng định rằng, Nam Phong Tạp Chí đúng là tờ báo đầu tiên làm báo Tết và đó là số báo Tết đầu tiên. Tiếc thay, nhân vật kỳ tài của đất Việt đã bị Hồ Chí Minh ra mật lệnh giết chết vào Tháng Chín, 1945, chỉ vì sợ người Pháp quay lại và chọn ông cho một chính phủ mới.
Tác giả Phạm Xuân Đài trong một nghiên cứu khẳng định rằng: “Nam Phong Tạp Chí ra đời giữa năm 1917 (Đinh Tỵ), và ngay cái Tết đầu tiên của tờ báo, ông Phạm Quỳnh đã nghĩ đến việc làm một “số Tết” – một điều mà những tờ báo đi trước như Lục Tỉnh Tân Văn, Đông Dương Tạp Chí… chưa ai nghĩ ra”. Đúng là tinh thần tiền phong của nghề làm báo, nghề viết, mà trăm năm sau, không thể xóa mờ.
Xuân Ất Tỵ 2025, Sài Gòn Nhỏ thừa hưởng chút tinh thần của người đi trước, cố gắng gìn giữ phong hóa ở đất người, mời gọi và tổ chức một cuốn báo xuân trên tinh thần của ngôn luận tự do, nối tiếp di sản văn hóa của một thời Việt Nam Cộng Hòa.
Xin trân trọng gửi đến quý vị bản báo xuân tóm tắt với hơn 10 bài (gọi là tóm tắt nhưng cũng đã hơn 80 MB) để quý vị thưởng xuân đủ đầy ý nghĩa. Quý vị bấm vào ảnh ở dưới để tải về. Những bài xuân khác trong nguyên bản, Sài Gòn Nhỏ sẽ tuyển chọn và phát hành trên mạng dần, gửi đến quý vị.
Sài Gòn Nhỏ kính chúc quý độc giả một mùa xuân mới đến trăm điều như ý – Ngày mới sang vạn sự thành công. Mong được là người bạn đồng hành cùng cộng đồng người Việt tự do trên khắp nẻo đường.
