Chương trình âm nhạc “40 năm Tình ca Trúc Hồ” sẽ diễn ra ở California vào ngày 25 Tháng Chín. Được sự đồng ý của nhạc sĩ Trúc Hồ, Saigon Nhỏ thực hiện một cuộc phỏng vấn về quãng đường 40 năm sáng tác tình ca của ông.
Gia tài âm nhạc của Trúc Hồ đa dạng với những bản tình ca và ca khúc đấu tranh – đấu tranh cho dân tộc, cho phận người, cho tự do. Đêm 25 Tháng Chín sẽ là đêm nhạc chuyên về những bản tình ca – đêm lần giở trang nhật ký của người nhạc sĩ từ bản tình ca đầu tiên – “Dòng sông kỷ niệm.”
https://www.facebook.com/nhacsitrucho/videos/605126114410268
__________________
Chưa bao giờ Trúc Hồ nghĩ rằng mình sẽ trở thành một nhạc sĩ sáng tác, nhưng tự nhiên, theo lời ông, đó là có một cái gì đó, như ơn trên đã an bài, cho ông một năng khiếu sáng tác. “Rồi tôi có được một người vợ, một người bạn đời mà không bao giờ hỏi tôi bài này viết cho ai, đã cho tôi một góc riêng, một cách sống riêng để tôi được viết lên trang nhật ký bằng âm nhạc. Những bài tôi viết là chuyện có thật, của cá nhân tôi hoặc những người tôi biết, ghi lại như ghi nhật ký” – Trúc Hồ bắt đầu câu chuyện 40 năm viết tình ca của mình như thế.
Âm nhạc
Năm 1968, cha của Trúc Hồ là nhạc sĩ Trúc Giang mở lớp dạy nhạc. Năm đó ông bốn tuổi. Nhà ông từ sáng tới chiều toàn là tiếng trống, tiếng đàn. Trúc Hồ có thể chơi trống mà không cần ai dạy, tự nhiên nó thấm vào người mình, thế là mình chơi. Ba của ông thấy con trai có khiếu nên dạy đàn guitar, tìm thầy cho học piano.
Trúc Hồ tự nhận mình như “Quách Tĩnh” – có rất nhiều thầy trong cuộc đời. Một trong những người ông nhớ ơn nhiều nhất, quan trọng nhất trong cuộc đời học nhạc cổ điển (classical) là đại tá Trần Văn Tín, nhạc trưởng ban Quân Nhạc Việt Nam Cộng Hoà. Năm đó, Trúc Hồ khoảng bảy, tám tuổi. Cha của ông chở đến nhà riêng của Đại tá Trần Văn Tín xin được nhận làm thầy cho con trai của mình. Đến năm 1975, khi miền Nam bị cưỡng chiếm, Trúc Hồ có thêm người thầy nữa là nhạc sĩ Nghiêm Phú Phi; thầy Dung, người dạy hoà âm cho những nhạc sĩ nổi tiếng trước 1975.
Đó là những người thầy đã cho Trúc Hồ “nội công” cần thiết để ông sử dụng khi đặt chân đến Hoa Kỳ. Người thầy đầu tiên của Trúc Hồ khi học trường Golden West College, California là giáo sư Allen Giles. Cảm mến tài năng âm nhạc của cậu thanh niên trẻ, ngoài giờ học ở trường, giáo sư Giles nhận dạy cho Trúc Hồ mỗi tuần một ngày tại nhà riêng của ông ở Long Beach. Những người thầy sau đó đều có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc đời hoà âm và sáng tác của nhạc sĩ Trúc Hồ.
Để trở thành một nhạc sĩ sáng tác, ngoài kỹ năng hoà âm đã được rèn luyện qua nhiều năm, Trúc Hồ tự đi tìm cách mài dũa về ngữ âm. Miền Nam sụp đổ khi ông 11 tuổi, cơ hội tiếp cận với các giá trị văn hoá nghệ thuật trước 1975 bị dập tắt hoàn toàn. Khi đã vượt thoát đến bến bờ tự do, Trúc Hồ tìm đọc các tác phẩm văn thơ miền Nam, từ thời tiền chiến đến thời cận đại. Đọc để có vốn từ. Đọc để nghiên cứu chữ nghĩa của các nhà thơ, nhà văn, nhạc sĩ – những tinh hoa văn hoá miền Nam. Trong đó, nhạc sĩ Phạm Duy là người mà Trúc Hồ gọi là “phù thuỷ viết lời nhạc.”
Trong suốt buổi nói chuyện, cũng như trong Thư Ngỏ giới thiệu về chương trình âm nhạc “40 năm Tình ca” trên trang Facebook-Trúc Hồ, ông nhiều lần nhắc đến một sự may mắn có được trong đời, đó là có người vợ tào khang luôn tôn trọng, không bao giờ chạm tới góc khuất rất riêng của ông. Người phụ nữ ấy cho phép ông tự do “hoà âm” cảm xúc cá nhân, để từ đó cho ra đời những bản tình ca được khán giả đón nhận trong suốt 40 năm qua. Theo một cách hiểu, vô-hình mà hiển-nhiên, rất nhiều cuộc tình đã đi qua cuộc đời Trúc Hồ.
Nhưng tất cả đều là một khung hình, mở đầu là cảm xúc và kết thúc là một bản tình ca.
Cuộc gặp định mệnh
Trúc Hồ tự nhận, ngay từ nhỏ, ông đã biết mình là một người không được “đàng hoàng lắm trong tình cảm trai và gái.” Ông có thể yêu và thích cô gái này và cũng có thể yêu và thích cô gái kia, cùng một lúc. Nhưng, “tình yêu không có lỗi”? Bản năng nghệ sĩ trong một trái tim giàu cảm xúc làm cho Trúc Hồ thốt lên: “Tôi trung thành với người tôi yêu nhưng tôi không trung thành chỉ với một người tôi yêu.”
Người đó là người ông đã gặp ở thư viện Huntington Beach năm 1981. Cô gái có mái tóc dài, cao, mang đôi kính cận đã “đi vào tầm ngắm” của Trúc Hồ ngay cái nhìn đầu tiên. Lúc đó, chàng thiếu niên Trúc Hồ (chưa 18 tuổi) đã thầm nói: “Người này sẽ trở thành vợ của mình.”
Một năm sau, khi được mời vào đệm đàn cho ca đoàn trong nhà thờ ở Huntington Beach, Trúc Hồ đã gặp lại cô gái đó, cũng đang chơi nhạc cho nhà thờ. Vì lúc đó Trúc Hồ chưa có xe riêng, nên mỗi ngày, cô gái chạy xe từ Huntington Beach lên Westminster để đón ông đến nhà thờ chơi nhạc. Từ đó, tình cảm nảy sinh. Cô gái ấy là Diệu Quyên, người vợ, người bạn, người cộng sự, người mẹ của các con của ông trong hơn 40 năm qua. Người “đi hỏi vợ” cho Trúc Hồ năm đó là nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng và nhạc sĩ Nhật Ngân.
“Tôi biết tánh của mình, tôi không thể hứa sẽ chỉ yêu mình cô ấy suốt đời, nhưng tôi hứa sẽ sống bên cạnh cô ấy suốt đời, cho đến chết,” Trúc Hồ kể lại lời ông đã hứa với Diệu Quyên. Đó cũng là điều mà Trúc Hồ đã thực hiện đúng cho đến ngày hôm nay.
Kể lại chuyện xưa, Trúc Hồ thốt lên: “đúng là định mệnh an bài, mình đã từng nói chỉ có cô này mới là vợ mình thôi.”
Ghi nhật ký bằng tình ca
“Dòng sông kỷ niệm” là tình ca đầu tiên của ông viết năm 1981, cho một người ở lại. Đó là bài hát viết về người yêu cũ, mà theo lời ông, đó là tâm sự của cậu thiếu niên trẻ không có nhiều hiểu biết về văn hoá của trước năm 1975. Nhưng đó cũng là tình yêu dành cho một Sài Gòn mà ông đã bỏ đi, là trang nhật ký của một người ra đi bỏ lại người yêu đầu đời, bỏ lại gia đình, bỏ lại những con đường cuối tuần đạp xe đi học nhạc, hai bên đường là hàng lá me xanh.
Sau “Dòng sông kỷ niệm”, mãi cho đến khi Trúc Hồ hợp tác với Trung tâm Asia, bản tình ca thứ hai mới ra đời. Đó là ca khúc “Cơn mưa hạ” – ca khúc chính trong cuốn phim cùng tên, do nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng viết lời nhạc. Sau đó là các ca khúc như “Bên em đang có ta”; “Trái tim mùa Đông”… lần lượt ra đời.
Trúc Hồ không phải là người giỏi tưởng tượng. Do đó, tất cả những bản tình ca ông viết ra đều là “nhân vật thật, câu chuyện thật.” Là một nghệ sĩ, Trúc Hồ hiểu được cái khó nhất của người nhạc sĩ là khi họ sáng tác mà người bạn đời của họ cứ hỏi “bài này sáng tác cho ai? Chữ này có ý gì?” thì người nhạc sĩ sẽ không có niềm cảm hứng để viết. “Nhờ người bạn đời của tôi không những thông cảm mà còn hy sinh nữa. Do đó, tôi có được đâu đó hơn 100 bài nhạc tình ca, được khán giả yêu mến,” ông nói.
Trúc Hồ và vợ ông có cách gọi nhau rất đặc biệt, khó có sự trùng lắp. Ông xưng mình là “Hùng” – tên thật của Trúc Hồ (Trương Anh Hùng) và gọi vợ mình là “madam”. Đây là thói quen của hai người từ thời mới quen nhau. Ông kể, “chưa bao giờ tôi tìm hiểu suy nghĩ của bà xã về các sáng tác của tôi. Có một lần gần đây, bà xã vừa đứng rửa chén vừa nghe mấy bài tình ca của tôi trên YouTube. Tôi hỏi “Madam nghe gì vậy? Madam như vậy madam có ghen không?”, thì cô ấy trả lời “không. Hay mà.”
“Một kiếp đã đủ rồi”
Vậy thì có khó lắm không cho một nhạc sĩ để vừa giữ hạnh phúc gia đình, vừa giữ ngọn lửa sáng tác? Một lần nữa trong buổi trò chuyện, Trúc Hồ nhắc về cố nhạc sĩ Phạm Duy. Ông nói, “cố nhạc sĩ Phạm Duy rất may mắn khi có một người vợ là ca sĩ Thái Hằng” vì sự hy sinh, tình yêu và đồng cảm to lớn của bà dành cho sự nghiệp sáng tác của Phạm Duy.
“Tôi cũng là một trường hợp may mắn như thế. Tôi là người thành thật khi ngay từ đầu về bản thân mình, và vợ tôi thông cảm. Thông cảm không có nghĩa là không hy sinh. Thông cảm không có nghĩa là không biết. Cô ấy biết hết. Người vợ này… không thể tìm được người thứ hai” – Có một nốt lặng từ người nhạc sĩ sau câu nói đó.
Gắng kềm sự xúc động, ông nói tiếp: “Tôi là người may mắn. Nếu người vợ cứ ghen khi nghe những bản tình ca da diết thì làm sao người nhạc sĩ sáng tác?”
Cứ thế, Trúc Hồ cứ yêu, cứ sáng tác, và cứ chung thuỷ theo cách của riêng ông. Suốt 40 năm qua, phương cách ấy có thể đã đúng với lời hứa trăm năm của Trúc Hồ nói với người vợ trong ngày cưới. Nhưng, rồi cũng chính ông, ngày hôm nay, nhận ra một sự thật: “Tôi đã sống quá ích kỷ.”
Đại dịch Covid-19 “giam lỏng” con người trong tư gia một thời gian dài, để ai cũng có quyền chiêm nghiệm những điều họ “vô tình” không nhìn thấy trong quá khứ. Trong số đó, có nhạc sĩ Trúc Hồ.
Có một ngày, ông nhìn thấy vợ mình ngồi chấm bài. Nhìn gương mặt vợ mình hiền, trong sáng, ông nói: “Madam, nếu có kiếp sau, Hùng sẽ lấy madam làm vợ nữa.” Người vợ ngước nhìn lên với gương mặt vô cùng bình thản, không chút giận hờn, nhẹ nhàng nói với ông: “Một kiếp đủ rồi!”
| Người vợ ngước nhìn lên với gương mặt vô cùng bình thản, không chút giận hờn, nhẹ nhàng nói với ông: “Một kiếp đủ rồi!” |
“Lúc đó, tôi bị sốc. Tôi nghĩ khi mình nói xong, cô ấy sẽ vui mừng, yeah lên chẳng hạn. Nhưng khi cô ấy trả lời như thế, tôi đã nhìn thấy ngay những gì mình đã sống, vợ mình hy sinh nhiều quá.” Có tiếng nấc nhỏ, nghẹn lời từ phía người nhạc sĩ sau điều vừa kể. “Nhưng mấy ngày sau, chắc thấy tôi buồn quá, nên nói thôi nếu có kiếp sau, vẫn lấy tôi làm chồng, an ủi tôi,” ông nói tiếp, nhanh chóng lấy lại được nụ cười.
Sau câu trả lời nhẹ nhàng, nhưng rất “nặng lòng” của vợ mình, Trúc Hồ nói ông nhìn thấy sự ích kỷ của mình. “Tôi không dành thời gian cho gia đình, con cái. Rất nhiều năm, tôi luôn về nhà lúc 3,4 giờ sáng. Tôi bên cạnh các ca sĩ của trung tâm nhiều hơn với vợ con của mình, đến nỗi con tôi hỏi sinh nhật của con ngày mấy, tôi cũng không nhớ. Tôi chấm điểm cho tôi là một người cha C-.”
Chương trình âm nhạc “40 năm Tình ca Trúc Hồ” cũng là ý tưởng của vợ ông, bà Nguyễn Khoa Diệu Quyên, “vì cũng 40 năm rồi, cũng cần giữ lại để làm tài liệu.” Như đã nói, mỗi một bản tình ca của nhạc sĩ Trúc Hồ là một nhân vật, một câu chuyện của chính ông hoặc cũng có thể của một người quen nào đó.
Nhưng trên tất cả, có lẽ bản tình ca lớn nhất và ý nghĩa nhất ông đã viết được, chính là cuộc đồng hành hơn 40 năm của chàng thanh niên Trương Anh Hùng và cô gái mang kính cận trong thư viện Huntington Beach ngày nào. Câu hát “Vì mặt trời không thể chia đôi/Và mặt trăng muôn đời lẻ loi” (Ca khúc Khi ta rời xa nhau) – theo lời ông nói, muốn gửi đến những tâm hồn đi qua đời mình, là Trúc Hồ có một cuộc đời, và đã chọn đi cùng với vợ mình đến ngày nhắm mắt.
Ảnh trong bài: Trúc Hồ
***
ĐỌC THÊM
