Mùa Trung thu năm nay lại đến, những hình ảnh quen thuộc như bánh trung thu, lồng đèn… cũng bắt đầu xuất hiện, nhưng mọi thứ đang khác lạ hơn xưa rất nhiều. Đặc biệt là với làng nghề làm lồng đèn ở Sài Gòn và bánh Trung thu.
Mùa Tết Trung thu bây giờ đã không còn không khí nhộn nhịp làm lồng đèn truyền thống, không còn không khí đốt đèn của những chiếc đèn ông sao, mặt nạ, đèn kéo quân mà thay vào đó là các loại đèn Trung thu từ Trung Quốc làm bằng nhựa, sử dụng pin để thắp sáng đèn và phát nhạc. Đó cũng là nỗi lo lắng của những người làm nghề lồng đèn truyền thống. Tuy vậy, đến mùa, thì họ vẫn nối việc, giữ nghề trong cố gắng.
Những người làm lồng đèn từ thời còn rộn rịp trước năm 1975 kể vào lúc đó, mỗi gia đình làm lồng đền đều có đơn hàng lên tới mấy chục ngàn cái. Xe chạy tới lấy đèn, người đến giao hàng, đặt hàng rất tấp nập. Còn bây giờ thì đìu hiu.
Xóm làm lồng đèn ở Phú Bình, Quận 11 có chung một tình trạng là con cái không còn muốn nối nghiệp nữa. Nên mùa Trung thu xóm thì mới nhận một ít lồng đèn về dán cho có thêm đồng ra đồng vô. Nghề làm lồng đèn truyền thống này bấp bênh vì hàng nhựa chơi pin của Trtung Quốc tràn vô, các bậc cha mẹ giờ cũng không có chỗ cho con cái chơi đèn trong đô thị, nên cũng qua loa với cái đèn nhựa xài pin Trung Quốc rẻ tiền cho xong.
Cả một khu làm lồng đèn lừng danh ở Sài Gòn giờ chỉ còn lác đác vài gia đình cố bám trụ, hầu hết là những người già và trung niên. Còn sống được, là do những nơi còn đặt mua đèn Trung thu, truyền thống chủ yếu là các hội nhóm đi làm thiện nguyện, mua tặng cho các em thiếu nhi khó khăn vùng núi hay thôn quê… Còn các chợ, các cửa hàng chỉ mua với số lượng rất ít.
Bên cạnh đó, bánh Trung Thu, trước năm 1975 là niềm vui gia đình và trẻ em, thì giờ trở thành cơ hội và mùa biếu tặng cho cấp trên, cho những nơi cần cậy nhờ. Chính vì vậy tiền một hộp bánh ở Sài Gòn năm nay, lên mức kỷ lục là 5 triệu đồng một hộp, tương đương khoảng 420 Mỹ kim. Giá cả thật đáng giật mình vì ngay cả những gia đình có mức thu nhập trung bình ở Việt Nam cũng không ai dám mua những hộp bánh giá ngất ngưỡng như vậy để gọi là thưởng thức trong mùa Trung Thu.
Nói một cách nào đó, mùa vui hưởng Trăng tròn Tháng Tám giờ đây đã mất ý nghĩa của nó. Năm nay là năm mà giới kinh doanh đánh giá là dù kinh tế khó khăn nhưng giá bánh Trung Thu lại tăng vùn vụt. Một cái bánh có giá từ 130.000 VNĐ cho đến 250.000 VNĐ là rẻ bình thường của năm 2022. Nói một cách nào đó, nếu quý vị dạo chơi và muốn ăn thử vị của 1,2 cái bánh với thương hiệu quen thuộc ở Sài Gòn như Kinh Đô, Như Lan, Đồng Khánh… thì không thể lận túi dưới 20 Mỹ kim. Thị phần quà tặng đăt giá và dành riêng cho giới làm ăn tặng nhau, làm quen nhờ cậy… cũng thu hút đến hãng cafe Starbuck phải nhảy vào ra bánh mang tên và logo của mình.
Không chỉ bánh Trung Thu, Lồng đèn… Những ngày tháng giản dị và gần gũi với tuổi thơ của nhiều thế hệ mỗi dịp rằm Trung thu tháng Tám đang đi qua và mất dần ý nghĩa của nó tại Việt Nam. Ngay cả ở Quận 5, phố Lương Nhữ Học được gọi là phố Lồng đèn lừng danh hàng năm, cũng chỉ còn những dòng người dạo qua ít ỏi, hay vãn cảnh và chụp ảnh… vậy thôi.
