Theo báo chí nhà nước, chính quyền Việt Nam vừa ra lệnh cấm bộ phim Uncharted, vì lý do trong phim có hình ảnh của đường chín đoạn – hay còn gọi là đường lưỡi bò trên Biển Đông trong phim.
Phía kiểm duyệt điện ảnh nói đây là yêu sách lãnh thổ và lãnh hải đang gây tranh cãi của Trung Quốc. Trong cùng ngày, theo lịch chiếu dự định phim này phát hành ở Việt Nam và bị hủy bỏ, bộ phim hành động của Tom Holland đã khởi chiếu tại Trung Quốc và dự báo sẽ thu về khoảng $15 triệu đầu tiên.
Bản đồ hiển thị trong trong cuộc phiêu lưu, lại có hình ảnh của “đường chín đoạn”, vốn thường được sử dụng trên các bản đồ chính thức của Trung Quốc để minh họa các tuyên bố chủ quyền rộng lớn của nước này đối với Biển Đông quan trọng về mặt chiến lược, bao gồm các khu vực giàu tài nguyên thiên nhiên, mà Việt Nam vẫn tuyên bố là lãnh thổ riêng.
“Bộ phim đã bị cấm phát hành sau khi chúng tôi xem và phát hiện nó có hình ảnh bất hợp pháp về đường chín đoạn quá quen thuộc này”, Thông tấn xã Việt Nam đưa tin, dẫn lời ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Điện ảnh, nơi chuyên kiểm duyệt và chịu trách nhiệm nhập khẩu phim nước ngoài.
Đây không phải là lần đầu tiên. Trước đây Việt Nam đã chặn nội dung các sản phẩm của Hollywood trên màn ảnh trong nước với cùng một vấn đề. Vào năm 2019, bộ phim hoạt hình Abominable của DreamWorks đã bị chặn không được ra mắt ở rạp chiếu cũng vì đường chín đoạn. Năm ngoái, đại diện của Netflix cũng bị triệu tập và bị yêu cầu bỏ một số tập của loạt phim Pine Gap vì vi phạm tương tự.
Cách chủ ý đưa những hình ảnh mang tính khẳng định quyền lãnh thổ của Trung Quốc trong Uncharted – và những bộ phim trước đây của Hollywood – chắc chắn không phải là ngẫu nhiên. Chúng luôn là yêu cầu quan trọng trong các kịch bản và hình ảnh, nếu nhà sản xuất muốn mang đến kiếm lợi ở Trung Quốc. Nếu sử dụng phiên bản bản đồ mà Việt Nam gọi là hợp pháp, có thể sẽ dẫn đến phản ứng dữ dội ở Trung Quốc, và một viễn cảnh phải nghĩ tới là quốc gia này có phòng vé rạp chiếu lớn hơn Việt Nam gần 50 lần.
Uncharted đã khởi chiếu tại Trung Quốc vào Thứ Hai 14 Tháng Ba, và hiện được ứng dụng bán vé Maoyan dự báo sẽ thu về khoảng $15 triệu tại nước này – nhiều hơn bất kỳ bộ phim Hollywood nào từng kiếm được ở Việt Nam. Dĩ nhiên, đây là điều các nhà sản xuất phải tính tới, dù có có ít nhiều mỉa mai.
Được xây dựng bởi đạo diễn Ruben Fleischer (cũng là đạo diễn phim Venom), Uncharted đang thu về hơn $300 triệu trên toàn thế giới. Bộ phim được hình thành như một câu chuyện chuyển thể từ loạt trò chơi điện tử với nhân vật tên Nathan Drake (Hà Lan). Trong phim, Nathan là một người pha chế rượu, trước khi anh được thợ săn kho báu dày dạn kinh nghiệm Victor “Sully” Sullivan (Mark Wahlberg) tuyển dụng để đi lấy lại một tài sản do Ferdinand Magellan tích lũy được và đã mất 500 năm trước.
Kịch bản được viết bởi Rafe Lee Judkins, Art Marcum và Matt Holloway, phim do Charles Roven, Avi Arad, Alex Gartner và Ari Arad sản xuất. Rõ ràng, hình ảnh đường lưỡi bò là một yêu cầu riêng và cụ thể của Bắc Kinh, như là loại giấy phép chính trị để phim được thu tiền ở Trung Quốc.
Năm 2019, Việt Nam cũng đã cấm chiếu bộ phim Abominable của DreamWorks tại các rạp chiếu phim vì có cảnh liên quan đến bản đồ minh họa các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Nội dung phim cũng không liên quan gì đến các ý đồ chính trị của Trung Quốc, mà đường chín đoạn được gắn vào như một loại giấy phép không chính thức. Abominable kể về một cô gái Trung Quốc phát hiện ra một yeti-người tuyết trên mái nhà của mình. Phim do Pearl Studio và DreamWorks Animation có trụ sở tại Thượng Hải hợp tác sản xuất, công chiếu lần đầu tại các rạp Việt Nam vào ngày 4 Tháng Mười.
Người xem Việt Nam nhanh chóng phát hiện bản đồ và bắt đầu chia sẻ ảnh chụp màn hình trên mạng xã hội. Chính phủ sau đó đáp lại phản ứng của người dân, thông báo rằng bộ phim sẽ được rút khỏi các rạp chiếu phim. “Chúng tôi sẽ thu hồi giấy phép phát hành của bộ phim”, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết trên báo Thanh Niên.
Bản đồ thể hiện “đường chín đoạn” do Trung Quốc đơn phương tuyên bố, vạch ra một vùng biển rộng lớn mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền. Trung Quốc và Việt Nam gần đây đã rơi vào bế tắc trong khu vực. Vụ tranh chấp mới nhất bắt đầu vào Tháng Bảy khi Trung Quốc tiến hành khảo sát năng lượng trong vùng biển do Việt Nam kiểm soát. Vào Tháng Tám, cảnh sát đã dập tắt một cuộc biểu tình hiếm hoi bên ngoài Đại sứ quán Trung Quốc ở Hà Nội về tranh chấp mới nhất xung quanh việc Trung Quốc xâm phạm vùng biển Việt Nam.
Điều đáng nói, đường chín đoạn xuất hiện trên các sản phẩm văn hóa từ Trung Quốc phần lớn là do người dân phát hiện và chất vấn sự quan tâm của chính quyền. Đã có một giai đoạn, mạng xã hội bàn tán và đặt câu hỏi về chuyện có hay không việc các cơ quan kiểm duyệt văn hóa của Hà Nội vẫn hay làm lơ trước các kiểu giới thiệu quyền lực Trung Quốc ngay trên sân nhà, và chỉ phản ứng mang tính chạy chữa sau khi bị dân chúng phát hiện và chỉ trích.
