Khi kênh tin tức cực hữu và bảo thủ One America News Network (OAN) lan truyền những tuyên bố vô căn cứ của (cựu) Tổng thống Donald Trump về gian lận bầu cử, lượng người xem của kênh này tăng vọt. Trong bài điều tra đặc biệt, John Shiffman của hãng tin Reuters đã phát hiện cách gã khổng lồ viễn thông AT&T nuôi dưỡng OAN khi kênh này là trung tâm của sự chia rẽ quốc gia gay gắt về chính trị và chuyên lan truyền các thuyết âm mưu về cuộc bầu cử 2020 và thông tin sai về đại dịch COVID-19.
Được AT&T rót tiền hào phóng
Ít ai biết OAN phát triển mạnh mẽ là nhờ sự hỗ trợ từ một nguồn không ngờ: AT&T Inc, công ty viễn thông lớn nhất thế giới. Đánh giá của Reuters về hồ sơ tòa án liên quan đến các vụ kiện cáo khác cho thấy AT&T đóng vai trò quan trọng trong việc hình thànhh và tài trợ cho OAN. Trong lời khai có trong hồ sơ, chính ông Robert Herring Sr, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành OAN, cũng xác nhận: “Nguồn cảm hứng để khởi động OAN vào năm 2013 đến từ các giám đốc điều hành AT&T. Họ nói với chúng tôi họ muốn có thêm một kênh bảo thủ nữa vì mới chỉ có Fox News trong khi có bảy đối thủ ở phe (cánh tả) kia. Lập tức, tôi tận dụng ngay cơ hội”.
Kể từ đó, AT&T là nguồn vốn quan trọng chảy vào OAN, mang lại doanh thu hàng chục triệu đôla (hồ sơ tòa án). 90% doanh thu của OAN đến từ hợp đồng với các hãng truyền hình thuộc sở hữu của AT&T, bao gồm cả đài truyền hình vệ tinh DirecTV (theo lời khai có tuyên thệ năm 2020 của một kế toán OAN). Robert Herring xác nhận AT&T rót $250 triệu cho OAN vào năm 2019. “Nếu không có thỏa thuận phát sóng với DirecTV, giá trị của OAN là bằng… không!” – viên kế toán thú nhận. AT&T, nhà cung cấp điện thoại di động và dịch vụ internet tầm cỡ có trụ sở tại Dallas, sở hữu hãng giải trí khổng lồ Warner Media (trong đó có CNN và HBO). Năm 2015, AT&T mua lại DirecTV, đến Tháng Tám tách khỏi kênh vệ tinh này, nhưng vẫn giữ 70% cổ phần trong công ty mới (tức DirecTV) được quản lý độc lập.
Tổng số thuê bao truyền hình tại Mỹ của AT&T, gồm các dịch vụ vệ tinh và truyền trực tuyến (livestream), đã giảm từ 26 triệu năm 2015 xuống còn 15.4 triệu vào Tháng Tám năm nay. Ông Jim Greer, phát ngôn viên AT&T, từ chối bình luận về tiết lộ các nguồn doanh thu của OAN, viện dẫn thỏa thuận bảo mật. Ông ta chỉ cho biết DirecTV phát sóng nhiều kênh tin tức cung cấp quan điểm khác biệt chính trị chứ không riêng OAN. Sau khi báo cáo điều tra được công bố, AT&T đưa ra tuyên bố “Chúng tôi chưa bao giờ quan tâm đến thành công của OAN và không tài trợ cho OAN!”
Đánh hơi tiền và cơ hội
Herring và các con trai của ông sở hữu và điều hành OAN, công ty con của Herring Networks có trụ sở tại San Diego. Thỏa thuận hợp tác với AT&T gồm cả một kênh Herring khác và kênh phong cách sống AWE ít người xem. Gia đình Herring đã từ chối đề nghị phỏng vấn. Herring, vừa bước sang tuổi 80, là một doanh nhân tự lập, người đã tích lũy được tài sản trong ngành bo mạch (circuit board), sau đó chuyển sang quảng cáo truyền hình và quyền Anh.
Ảnh hưởng của OAN bắt đầu tăng vào cuối năm 2015, khi nó bắt đầu phủ sóng trực tiếp các cuộc vận động tranh cử của Trump, khi mà một số phương tiện truyền thông vẫn coi doanh nhân nổi tiếng ở New York này là một ứng cử viên tổng thống ít hy vọng. OAN kiên trì thu hút sự chú ý của Trump và cung cấp một sân chơi thân thiện cho các buổi vận động của những đồng minh Đảng Cộng Hòa của ông ta. Trên cương vị tổng thống, Trump thường xuyên kêu gọi những người ủng hộ ông xem OAN. Trong hai năm cuối cùng tại vị, Trump quảng cáo cho @OANN online trên Twitter với 88 triệu người theo dõi ít nhất 120 lần. “Tôi hy vọng mọi người đang xem @OANN vào lúc này vì các kênh khác không dám hiển thị nó” – Trump tweet vào ngày 1 Tháng Mười Hai, kèm theo một báo cáo đáng ngờ về một chiếc xe tải chở hơn 100,000 lá phiếu giả!
Các hồ sơ của tòa án liên bang và tiểu bang được Reuters nghiên cứu đã nêu chi tiết về mối quan hệ béo bở của OAN với AT&T, ngay cả khi cả hai thỉnh thoảng vướng vào kiện cáo trước tòa. Hồ sơ có cả một đề nghị của AT&T mua lại 5% cổ phần trong OAN và AWE. Cuối cùng hai hợp đồng được lập riêng. Ngoài ra OAN còn hứa sẽ quảng cáo tích cực cho AT&T trong các chương trình tin tức. Các hồ sơ tài chính bí mật của OAN được hình thành một phần từ lời khai của Herring và kế toán trong một vụ kiện lao động mà bên nguyên là một cựu nhân viên cũ của OAN. Vụ kiện không liên quan đến AT&T. Khi vụ kiện đưa ra xét xử vào năm ngoái, Patrick Nellies, luật sư của OAN nói với bồi thẩm đoàn là “AT&T đang giữ cho OAN khỏi bị chìm. Ví dụ, nếu Herring Networks không gia hạn được hợp đồng với DirecTV, công ty sẽ phải ngừng kinh doanh ngay vào ngày mai!”.
Những người từng theo dõi sự nổi lên của hai “trụ cột” truyền thông bảo thủ Rush Limbaugh và Fox News thấy những điểm tương đồng giữa hai đàn anh và OAN cùng các kênh cánh hữu mới khác, nhất là trong thời gian đầu thành lập. Nếu ai đó phát hiện ra có một thị trường béo bở cho một mục đích gì đó và có rất nhiều tiền bỏ vào, thì ngay lập tức sẽ có một kênh tin tức chào đời để tận dụng cơ hội. Kathleen Hall Jamieson, Giám đốc Trung tâm Chính sách Công Annenberg (Annenberg Public Policy Center) tại Đại học Pennsylvania nhận định: “Sự ra đời của Fox News và OAN đều có chung chủ đề: tiền và cơ hội”.
Vi phạm pháp luật
Tình trạng hỗn loạn sau bầu cử Mỹ lên cao trào bằng cuộc nổi dậy ngày 6 Tháng Một tại Điện Capitol, trụ sở Quốc hội Mỹ, làm náo loạn đất nước. Theo Reuters, hàng chục quản trị viên bầu cử (election administrator) ở các bang chiến trường mà Trump thua cuộc nhận được lời dọa giết. Tháng Năm 2021, cuộc thăm dò của Reuters cho thấy vẫn còn 1/4 người Mỹ và 53% đảng viên Cộng Hòa – có niềm tin sai trái rằng Trump đã thắng cuộc bầu cử năm 2020! OAN phục vụ chủ yếu cho các thành phần cả tin này. Thất bại của Trump lại mang đến thêm cơ hội cho OAN. Lượng khán giả trực tuyến của kênh tăng vọt vào Tháng Mười Một 2020 sau khi đối thủ cạnh tranh của OAN, kênh Fox News, khẳng định chiến thắng thuộc về Joe Biden.
Theo công ty dữ liệu Sensor Tower, cũng Tháng Mười Một, số người cài đặt ứng dụng OAN trên thiết bị di động đạt mức kỷ lục 767,000 – gấp chín lần con số của Tháng Mười. Đến Tháng Một, khi những người ủng hộ Trump, có ít nhất một người mang cờ OAN, xông vào Điện Capitol, số lượt cài đặt ứng dụng OAN lại tăng thêm 517,000. Trang web OAN cũng đạt bình quân tám triệu lượt truy cập mỗi tháng từ máy tính để bàn và thiết bị di động, đạt đỉnh 15 triệu lượt từ Tháng Mười Một đến Tháng Một (số liệu của công ty dữ liệu Similarweb). Thậm chí OAN tự cho nó đứng hàng thứ tư, sau Fox, CNN, MSNBC; và trước CNBC, BBC, Newsmax, dù không đưa ra số liệu chứng minh!
Có không ít người xem OAN trở nên quá khích và vi phạm pháp luật khi đe dọa những người chống Trump hay “phản bội” Trump. Năm ngoái, YouTube đã đình chỉ OAN kiếm tiền từ kênh của mình vì liên tục vi phạm chính sách COVID-19. Lúc đó OAN đang quảng cáo cho hydroxychloroquine, một loại thuốc chống sốt rét mà Trump tin là chữa trị được COVID dù không có bằng chứng khoa học. Trong cuộc biểu tình Black Lives Matter vào mùa Hè năm ngoái, OAN đã phát sóng một báo cáo chưa được xác nhận rằng một người biểu tình lớn tuổi ở Buffalo, New York, bị cảnh sát đánh gục và bị thương nặng khi đang cố… làm nhiễu sóng radio của cảnh sát! Trump, trích dẫn câu chuyện của OAN, đã tweet: “Đây có thể là một kẻ khiêu khích ANTIFA”. Lời buộc tội sai này lan nhanh như lửa.
