Trong khi những bài tập làm cho tim đập mạnh 30 phút mỗi ngày được xem là cách phổ biến để tăng cường và làm săn chắc cơ bắp, đẩy lùi não lão hóa và cải thiện tâm trạng, các nghiên cứu mới cho thấy, khiêu vũ có thể giúp giảm lo lắng (tốt hơn cả các bài tập aerobic thông thường) và loại bỏ những cơn đau mãn tính. Một nghiên cứu mới phát hiện khiêu vũ còn loại bỏ được chứng trầm cảm ở các sinh viên đại học.
Liệu pháp khiêu vũ
Trong khi nghiên cứu về liệu pháp khiêu vũ đối với chứng sa sút trí tuệ vẫn còn hạn chế, một số nghiên cứu cho thấy nó có thể cải thiện hoặc ổn định chất lượng cuộc sống ở những người bị bệnh Alzheimer và có tác động tích cực đến nhận thức, sức khoẻ thể chất, cảm xúc và quan hệ xã hội của những người bị suy giảm trí tuệ. Chính vì lợi ích của khiêu vũ mà một số bác sĩ người Anh cho biết họ sẽ sớm đưa các bài học khiêu vũ, nghệ thuật hoặc âm nhạc vào toa thuốc cho một số bệnh nhân.
Tại sao khiêu vũ lại vượt qua lợi ích của bất kỳ bài tập aerobic tốt nào? Theo các chuyên gia, khiêu vũ “cung cấp không gian để giải toả những cá tính bị đè nén, bị ức chế vì lý do cá nhân hoặc do văn hóa không khuyến khích sự bày tỏ (chẳng hạn như tức giận ở phụ nữ)”. Angela Grayson, một nhà tâm lý học lâm sàng và Chủ tịch của Hội liệu pháp khiêu vũ American Dance Therapy, giải thích:
“Chúng ta ai cũng có những cảm xúc riêng che giấu bên trong cơ thể mà không thể hay không dám để lộ ra ngoài dù rất muốn; vì vậy việc di chuyển và giải phóng chúng ra khỏi tâm trí bằng vận dụng cơ bắp và nhịp điệu của khiêu vũ là giải pháp thay thế. Giải toả cảm xúc nhưng không ảnh hưởng xấu cho người khác và làm xấu đi cái tôi của mình. Thực tế cho thấy, kết hợp vận động cơ bắp và thư giãn tinh thần bằng những chuyển động nhịp nhàng của khiêu vũ có thể giải phóng những cảm xúc và tư duy tiêu cực, tức là giải tỏa những ức chế để làm cho cuộc sống đáng yêu hơn”.
Liệu pháp khiêu vũ/vận động (Dance/movement therapy-DMT) dựa trên ý tưởng “khiêu vũ có thể là một phần của quá trình trị liệu, một cách giao tiếp phi ngôn ngữ”. Jacelyn Biondo, nhà nghiên cứu tại Khoa Nghệ thuật Sáng tạo thuộc Đại học Drexel, nhận định: “Khiêu vũ kết hợp một số tác động tích cực, nổi tiếng của tập thể dục đối với sức khỏe tâm thần mà chúng ta đã biết và một số tác động sâu sắc hơn mang tính cá nhân rất hữu ích khi liệu pháp trò chuyện giữa nhà tâm lý và bệnh nhân không hiệu quả”.
Nếu năm người khác nhau cùng đạp xe, nó trông giống nhau, nhưng nếu năm người cùng khiêu vũ, sẽ có sự khác biệt, bởi vì họ đang thể hiện bản thân. Thể hiện cá nhân là một liệu pháp tốt chỉ có ở khiêu vũ. Biondo, một nhà trị liệu khiêu vũ/vận động (dance/movement therapist), cho biết bà từng chứng kiến liệu pháp khiêu vũ giúp ích nhiều cho những người đang chống chọi với chứng trầm cảm và lo lắng. “Sau một thời gian làm việc với những bệnh nhân đang điều trị các triệu chứng cấp tính của tâm thần phân liệt tại một bệnh viện tâm thần tôi nảy ra ý định thử dùng khiêu vũ như một liệu pháp và nhận thấy đây có thể là một công cụ trị liệu tốt”.
Trong một nghiên cứu năm 2021, Biondo và các đồng nghiệp phát hiện những người bị tâm thần phân liệt được dùng thêm liệu pháp khiêu vũ đã giảm các triệu chứng, từ ảo giác thính giác, hoang tưởng đến suy nghĩ hoang đường, so với các bệnh nhân chỉ dùng liệu pháp trò chuyện. “Các biểu hiện cảm xúc tích cực tăng rõ rệt trong khi tâm trạng đau khổ giảm” – bà nói. Grayson cho biết liệu pháp khiêu vũ có thể hiệu quả với nhiều cấp độ sức khỏe tâm thần, khiến nó trở thành một công cụ hữu ích của các nhà trị liệu tâm thần trong nhiều môi trường khác nhau.
Bà khuyến nghị áp dụng DMT cho những người trải qua chấn thương khi sinh nở, học sinh gặp khó khăn trong việc bộc lộ cảm xúc và diễn đạt thành lời, và trong các chương trình chuyên biệt dành cho học sinh trung học. Khiêu vũ cũng mang lại lợi ích cho nhân viên tại các nhà chăm sóc người già, nhà tù và trung tâm cai nghiện. Grayson nói: “Học kinh nghiệm của một nhà trị liệu trong Phong trào Khiêu vũ (Dance Movement) được đào tạo bài bản, bạn sẽ có kiến thức cơ bản để chọn các vũ điệu phù hợp và tự xây dựng một chương trình điều trị tốt nhất”.
Nào ta cùng nhảy
Không chỉ các bệnh nhân của các nhà trị liệu tâm lý mà nhiều người bình thường cũng khám phá ra những tác động có lợi cho sức khoẻ tinh thần của việc khiêu vũ bên ngoài môi trường trị liệu. Họ có thể nhảy solo với mục đích đơn giản là tự giải toả các cảm xúc tiêu cực thông qua chuyển động thay vì ngôn từ. Số người chọn cách này đang tăng. Trường phái khiêu vũ Ecstatic Dance (tổ chức khiêu vũ theo nhóm không sử dụng rượu và ma túy) đang phát triển ở các thành phố trên thế giới, cả trong nhà và ngoài trời. Đây là một cách luyện tập phi ngôn ngữ đặc biệt, vì vậy vũ công chỉ cần thể hiện bản thân bằng nhịp điệu, chuyển động và hơi thở.
Trên bãi biển Venice ở thành phố Los Angeles, các vũ công nghiệp dư thuộc trường phái này đi chân trần đeo tai nghe nhạc do một DJ chơi. Điệu nhảy tự do 5Rhythm Dance đưa người tập qua năm giai đoạn chuyển động, tập trung mỗi giai đoạn vào một bộ phận cơ thể, cảm xúc hoặc biểu cảm; có thể là để giải toả cơn đau buồn, nỗi tức giận và sự căng thẳng.
Lucia Horan mở cả lớp 5Rhythm trực tuyến và trực tiếp tại Viện Esalen ở Big Sur, California đồng thời đào tạo giáo viên thực hành. Là giáo viên hơn hai thập niên, Horan nhận thấy khiêu vũ đã giúp cô đối phó và chữa lành những căng thẳng xuất hịện sau lần sơ tán khỏi đám cháy rừng kinh hoàng ở California và hai lần sẩy thai. Cô cũng trị liệu chấn thương sau thảm họa bằng trò chuyện, thiền định và dành thời gian hòa mình vào thiên nhiên.
“Vẻ đẹp của khiêu vũ đã biến nó thành phương pháp tốt nhất để giải quyết cùng lúc nhiều vấn đề, từ thể chất, cảm xúc đến tinh thần và tâm hồn. Đây là một trong những điểm quan trọng giải thích tại sao khiêu vũ phù hợp với nhiều người. Khi khiêu vũ bạn phải tập trung vào thời điểm hiện tại, và đây chính là chìa khoá giúp giảm bớt lo lắng, đau buồn và đau đớn về tinh thần ở cả quá khứ và tương lai. Khiêu vũ dựa trên sự hiện diện cá nhân” – Lucia Horan nói.
Các chuyên gia cho biết nếu bạn không muốn tham gia một chương trình trị liệu và chỉ muốn thử khiêu vũ tại nhà, bạn cứ thử mà không cần bất kỳ thiết bị đặc biệt nào và mặc bất cứ thứ gì bạn thích. Chỉ cần dọn sạch một không gian đủ lớn để cho phép chuyển động rộng rãi không va chạm, mở bản nhạc yêu thích để tạo cảm hứng và bắt đầu di chuyển.
“Không có quy tắc nào về âm nhạc phải nghe hoặc làm thế nào để khiêu vũ nên bất kỳ ai cũng có thể tham gia – Horan nói – Các lớp học trực tuyến của tôi có cả người nằm liệt giường điều trị ung thư, người ngồi trên xe lăn không thể đi lại; những người mù, ốm yếu…, bởi vì khiêu vũ dành cho tất cả mọi người, dù bạn chỉ có thể di chuyển bàn tay hoặc cánh tay. Hãy nhảy cho đến lúc vũ công biến mất, chỉ còn lại điệu nhảy. Sau đó, hãy ngồi một chút và yên lặng để tiếp tục giải phóng căng thẳng. Đại dịch tạo ra một thời kỳ khó khăn cho cảm xúc và nhiều người trong chúng ta vẫn đang phải trải qua nỗi đau. Khiêu vũ là một cách để lắng nghe sự thật của cơ thể và khám phá ở tất cả các mặt tiêu cực của nó, giải phóng chúng để trả về cho chúng ta sự tự do, thoải mái và yêu đời để trở lại cuộc sống bình yên”.
