Ngày 10 Tháng Giêng, trên 600 công nhân Công ty Toyo Precision đã ngừng việc tập thể sau khi công ty đưa ra thông báo mức tăng lương năm 2023 là 2,25%. Với thưởng Tết, người lao động làm đủ 12 tháng trở lên sẽ được thưởng 1,1 tháng lương; người làm việc dưới 12 tháng, mức thưởng là 100.000 đồng/người.
Với mức thưởng và tỷ lệ tăng lương không như hứa hẹn, nhiều công nhân phản đối bằng cách vẫn đến công ty nhưng không vào xưởng làm việc. Họ ngồi tụ tập tại cổng công ty, trước cửa sảnh tòa nhà chính và xung quanh nhà máy.
Phản ứng của các công nhân tại Toyo Precision cũng dễ hiểu: Với 100.000 đồng tiền thưởng này (chỉ khoảng hơn 4 đô la), họ chỉ đủ đổ một bình xăng, hoặc nếu đi xe đạp, họ sẽ mua được vài ký gạo, hoặc vài gói bánh. Không đủ tiền sắm một chiếc áo mới cho con.
Dù thưởng Tết không phải là điều bắt buộc theo luật ai cũng biết đây là khoản tiền quan trọng sau cả năm làm việc. Ngoài giá trị vật chất, thưởng Tết còn mang giá trị tinh thần trong việc giữ nhân sự của các doanh nghiệp.
Thế nên, nghe mức thưởng chỉ có 100.000 đồng, nhiều công nhân nói “thà đừng thưởng, còn thấy đỡ bị xúc phạm!”
Anh Nguyễn Văn Huy (25 tuổi), người có 10 tháng làm việc tại Toyo Precision nói “chẳng biết sẽ giải thích với vợ thế nào”. Vợ anh cũng làm công nhân trong khu Tân Thuận, được thưởng Tết 1,5 tháng lương. Anh chị lên kế hoạch về Cà Mau ăn Tết cách đây vài tuần. Với lương căn bản chưa đến 5 triệu đồng, anh Huy trông vào tiền thưởng cuối năm để có thêm vài triệu đồng phụ vợ. Tuy nhiên, với 100.000 đồng như thông báo anh không đủ mua được một vé xe về quê.
Sau hai ngày đình công, cuối cùng lãnh đạo Công ty Toyo Precision cũng đạt được thỏa thuận với công nhân: Về tiền thưởng Tết Quý Mão, công ty đồng ý mức thưởng cho người lao động làm trên một năm bằng gần 1,2 tháng lương; thưởng nhân viên làm dưới một năm bằng tiền lương tháng/12 tháng nhân với số tháng làm việc thực tế.
Trong đó, tiền lương tháng bao gồm tiền lương cơ bản với các khoản phụ cấp khác (ngoại trừ phụ cấp nhà ở, đi lại, chuyên cần). Riêng tiền thưởng Tết dự kiến phát vào ngày 16/1.
Như thế, với người có mức lương 5 triệu đồng/tháng, làm việc trên một năm, sẽ được thưởng Tết 6 triệu đồng. Cũng với mức lương đo, nhưng chỉ mới làm có 10 tháng như anh Huy, sẽ nhận hơn 4 triệu đồng tiền thưởng Tết.
Với mức thưởng gấp 40 lần mức thưởng đưa ra ban đầu, những công nhân làm việc dưới một năm có thể an tâm đón Tết dù còn khá chật vật. Tuy vậy, anh Huy vẫn không vui, anh nói: “”Đạt được nguyện vọng nhưng tôi không vui, tiền thưởng này phải đòi mới có”.
Có thể những người như anh Huy có một ấm ức khó nói thành lời, đó là lãnh đạo công ty không tôn trọng công sức đóng góp của công nhân, hay có thể nói là họ xem thường công sức đó nên mới đưa ra mức thưởng “bèo bọt” đến thế.
Việc nhà máy Toyo Precision thưởng 100.000 đồng “cào bằng” cho tất cả lao động làm việc dưới một năm vừa không phù hợp về lý khi người làm 11 tháng cũng giống người vào 11 ngày mà còn liên quan thể diện người lao động. PGS.TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đời sống xã hội (Social Life) phân tích: “Bây giờ 100.000 đồng không thể sắm gì cho Tết, người lao động sẽ cảm thấy bị tổn thương, nghĩ rằng công ty quá chi li với mình”, ông Lộc nói và cho rằng giữa lúc khó khăn ứng xử của chủ doanh nghiệp với công nhân cần phải tế nhị.
Nghiên cứu từ Trung tâm nghiên cứu quan hệ lao động (ERC) cho thấy những doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài (FDI) thường không quen với văn hóa thưởng Tết vì pháp luật Việt Nam không bắt buộc mà chỉ khuyến khích. Do đó, nhiều ông chủ nghĩ rằng thưởng bao nhiêu là quyền của họ. Tuy nhiên, đối với người lao động thưởng Tết là điều không thể thiếu.
