Một mạng lưới các nhà tài trợ do anh em đại gia công nghiệp Charles G. và David H. Koch thành lập – Koch Network – đang sắn tay áo chuẩn bị tham gia sâu vào tiến trình bầu cử sơ bộ tổng thống 2024, với mục đích lật “trang quá khứ”, hàm ý rõ ràng rằng họ không muốn thấy Donald Trump bén mảng đến sân khấu chính trị Hoa Kỳ – dựa vào một bản ghi nhớ nội bộ mà The New York Times và Reuters tiếp cận được.
Koch Network là một “tổ chức” gồm các nhóm vận động chính trị được hỗ trợ bởi hàng trăm người bảo thủ siêu giàu, vốn là một trong những lực lượng có ảnh hưởng nhất trong nền chính trị Hoa Kỳ trong 15 năm qua. Koch Network đã chi gần $500 triệu để hỗ trợ các ứng cử viên Cộng hòa (GOP) và các chính sách bảo thủ trong mùa bầu cử 2020. Họ chưa bao giờ ủng hộ các ứng cử viên GOP trong các cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống. Tuy nhiên, lần này thì khác. Koch Network muốn “trừ khử” Donald Trump ngay từ vòng “đấu bảng” mà trong đó các ứng cử viên GOP cạnh tranh nhau để được chọn đại diện đấu với đại diện của Dân chủ.
The New York Times cho biết, bản ghi nhớ của Koch Network đã được gửi tới các nhà hoạt động và nhà tài trợ trực thuộc sau một hội nghị cuối tuần ở Palm Springs, California, nơi các nhân vật chóp bu của Koch Network đặt ra các mục tiêu hành động cho mùa bầu cử tổng thống 2024.
Bản ghi nhớ ghi: “Đảng Cộng hòa đang đề cử những ứng cử viên tồi ủng hộ những điều đi ngược lại các nguyên tắc cốt lõi của nước Mỹ. Và người dân Mỹ đang từ chối họ.” Tác giả bản ghi nhớ là Emily Seidel, giám đốc điều hành của nhóm phi lợi nhuận thuộc tổ chức Americans for Prosperity, và là cố vấn cho một siêu PAC (political action committee – nơi tổ chức quyên góp tài chính ủng hộ đảng phái chính trị) trực thuộc. Các nguyên tắc được phác thảo trong bản ghi nhớ dự kiến sẽ được áp dụng cho một số nhóm khác trong mạng, hiện được gọi là Stand Together.
Siêu PAC của American for Prosperity đã chi gần $80 triệu trong cuộc bầu cử giữa kỳ 2022, và đó có thể chỉ là một phần nhỏ trong tổng chi tiêu của mạng lưới, phần lớn trong số đó được thực hiện bởi các nhóm phi lợi nhuận vốn không buộc phải tiết lộ tài chính cho đến mùa thu này. Một trong những bài học rút ra từ các chiến dịch tranh cử sơ bộ trong kỳ bầu cử giữa kỳ 2022, bản ghi nhớ in đậm cho biết, “là tiếng nói lớn nhất trong mỗi đảng chính trị sẽ tạo ra âm hưởng cho toàn bộ cuộc bầu cử. Trong năm tranh cử tổng thống, người đó không ai khác hơn là ứng cử viên tổng thống.”
Bản ghi nhớ viết tiếp, “Và để viết một chương mới cho đất nước chúng ta, chúng ta cần lật trang quá khứ. Vì vậy, điều tốt nhất cho đất nước là có một tổng thống vào năm 2025, người đại diện cho một chương mới. Người dân Mỹ cho thấy rằng họ đã sẵn sàng để đi tới, và vì vậy A.F.P. (tức tổ chức “Americans for Prosperity”) sẽ giúp họ làm điều đó.”
Bản ghi nhớ không đá động đến Trump nhưng ngôn ngữ được sử dụng – ám chỉ việc “bỏ lại quá khứ” và “tiến đến tương lai” – là hàm ý rõ ràng việc các ông trùm tỉ phú ủng hộ GOP không muốn Trump xuất hiện trên đường đua tổng thống 2024. Cho đến thời điểm này, bên phía GOP, ngoài Donald Trump, chưa ai chính thức tuyên bố tranh cử tổng thống. Người có thể tuyên bố tranh cử tổng thống trong thời gian sắp tới có thể là Nikki Haley, cựu Thống đốc South Carolina, vốn là nhân vật thân tín của Trump và từng là đại sứ Liên Hợp Quốc dưới thời Trump. Những đồng minh gần gũi Nikki Haley cho biết, thời gian gần đây, Nikki đã trở thành “người khác” so với một Nikki thời Trump.
Việc Trump loan bố sớm tham gia đường đua tổng thống 2024 càng cho thấy rõ rằng uy tín chính trị của Trump đang tụt giảm khá nghiêm trọng. Trump không được ủng hộ nhiều như cá nhân ông và “fan cuồng” của ông kỳ vọng. Tiền vận động quyên góp vẫn chảy vào nhỏ giọt. The Club for Growth – một nhóm nổi tiếng chống thuế – từng kề vai sát cánh với Trump nay không chỉ chia tay mà còn nói rằng họ quan tâm đến việc chống lại kế hoạch tranh cử của Trump.
Chưa biết nhóm đại gia có thể khuynh loát chính trường Mỹ – Koch Network – thành công như thế nào trong việc sắp xếp các nguồn lực cho một ứng cử viên duy nhất, hoặc liệu ông trùm Charles Koch tự mình vận động quyên góp đáng kể như thế nào; nhưng ít nhất, thái độ của Koch Network nói chung là dấu hiệu mới nhất cho thấy rằng, cái gọi là “hệ sinh thái Đảng Cộng hòa” (Republican ecosystem) đã không còn “sợ hãi” Trump như trước đây. Trong thực tế, Koch Network đã công khai phản đối một số chính sách của Trump, trong đó có chính sách thuế mà Trump áp đặt khi còn là tổng thống, mặc dù họ làm việc với chính quyền Trump về việc sốc lại để điều chỉnh hệ thống tư pháp hình sự nhằm cắt giảm một số bản án.
Nếu Koch Network thống nhất một giải pháp thay thế Trump thì bất kỳ ứng cử viên GOP nào cũng được lợi, với các nguồn lực mà Koch Network có sẵn, đôi khi đủ sức ngang bằng hoặc thậm chí nhỉnh hơn cả nguồn lực của Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa (Republican National Committee – RNC). Cần nhắc lại, Koch Network từng làm mưa làm gió thời Tổng thống GOP George W. Bush, khi họ nỗ lực tái định hướng GOP và nền chính trị Hoa Kỳ, hướng đến khuynh hướng bảo thủ “tẩm mùi” chủ nghĩa tự do.
Koch Network hiện có quan hệ với cựu Phó Tổng thống Mike Pence, nhân vật mà không ít người tin rằng dường như đang lăm le “xách súng” vào cuộc đấu tranh cử tổng thống. Một số nhà tài trợ lớn trong Koch Network cũng bày tỏ sự quan tâm đến Thống đốc Florida Ron DeSantis. Trong khi đó, một số nhà tài trợ lớn từng hậu thuẫn Trump năm 2016 và 2020 lại nói rằng họ không ủng hộ Trump 2024.
