Ngày 12 Tháng Tư 2023, gia đình tôi lên đường sang Mỹ tị nạn. Tiễn chúng tôi ra phi trường có chị gái anh Tú và hai người chị ruột của tôi ngoài Hải Phòng vào. Vỏn vẹn ba con người cho một cuộc chia ly không hẹn ngày gặp lại. Nhưng đấy là một cuộc chia ly không trọn vẹn.
Các chị được khuyên không nên vào trong phi trường mà đứng ngoài, vì như thế sẽ… tốt hơn cho chúng tôi. Chờ đợi suốt hơn hai tiếng, gia đình tôi mới được làm các thủ tục check-in và gửi hành lý. Nhân viên quầy thủ tục Hãng hàng không Qatar Airlines giải thích cho cái sự chờ đợi ấy là vì “máy tính gặp sự cố”. Lần sau hỏi thì họ trả lời “do lỗi hệ thống”. Lý do cuối cùng được đưa ra là “do bên Hoa Kỳ chưa cập nhật đủ thông tin”.
Tất cả hành khách đến sau tôi đều đã hoàn tất thủ tục cho chuyến bay. Suốt mấy tiếng hồi hộp, căng thẳng ở phi trường, tôi đâm ra ái ngại, nhất là khi chứng kiến cảnh anh nhân viên IOM (International Organization for Migration) cầm túi hồ sơ của gia đình tôi, hết chạy đi gặp nhân viên quầy thủ tục, lại liên tiếp gọi hoặc nghe điện thoại. Vẻ mặt anh hồi hộp, lo lắng không kém hai viên chức phòng chính trị Tổng Lãnh Sự quán Hoa Kỳ, những người đến từ khá sớm và luôn theo sát gia đình tôi suốt thời gian chờ đợi ở phi trường.
Ý nghĩ sẽ bị cấm xuất cảnh cứ lởn vởn trong đầu tôi. Rồi tôi nghĩ đến phiên tòa xét xử anh Nguyễn Lân Thắng. Ngày tôi ra đi cũng là ngày anh Thắng bị đưa ra tòa xử kín. Sau vài giây lưỡng lự, tôi quay sang hỏi một trong hai viên chức Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ:
-Em có biết anh Nguyễn Lân Thắng bị kết án mấy năm tù không?
-Cả ngày nay em bệnh và cũng lo chuẩn bị cho chuyến đi của gia đình chị nên chưa vào Facebook nữa. Để em xem. Cô ấy trả lời.
Tôi hồi hộp nhìn cô mở điện thoại:
-Ồ, anh Thắng bị 6 năm tù chị ạ.
Tôi lặng người. Tiếng “cảm ơn” trở thành một thứ âm thanh lí nhí, nuốt vào trong, có lẽ cô ấy cũng không nghe thấy. Vậy là bằng án anh Trương Văn Dũng mấy hôm trước. Sáu năm tù cho một ước vọng tự do. Cay đắng.
Cuối cùng, thủ tục gửi hành lý cũng được hoàn tất. Nhân viên IOM cầm túi hồ sơ, gần như chạy tới quầy xuất cảnh, dặn chúng tôi:
-Anh chị tới cổng này, sẽ có người hỗ trợ anh chị.
Chúng tôi bị cuốn theo sự gấp gáp, vội vã của anh và bước đến quầy xuất cảnh gần như vô thức. Viên an ninh quầy xuất cảnh cầm ba tấm hộ chiếu, lật qua lật lại, ngắm nghía, khác hẳn vẻ gấp gáp của anh nhân viên IOM.
-Đi Mỹ à? Đi theo diện gì thế? Anh ta hỏi trống không.
Tôi không trả lời.
-Ai bảo lãnh cho đi?
-Chính phủ Mỹ. Tôi đáp cộc lốc, quay mặt đi.
-Chắc phải có công gì thì chính phủ Mỹ mới bảo lãnh đi chứ? Anh ta cười khẩy, vẻ mỉa mai. Tôi im lặng, không nói gì thêm. Rồi không đợi anh ta cho phép, tôi cứ thế bước vào trong. Sau khi soi soi chiếu chiếu mấy cuốn passport qua máy tính, anh ta cầm con dấu, đóng mộc bằng cử chỉ chậm rãi, như thử thách sự chờ đợi của chúng tôi.
Vừa đóng mộc, anh ta vừa nói với chồng tôi:
-Tụi em đã hỗ trợ gia đình rất nhanh chóng, anh cũng nên có một chút để tụi em uống ly cà phê.
Sau vài giây lưỡng lự, chồng tôi bất đắc dĩ thả tờ 500 ngàn xuống trước mặt viên an ninh theo sự ra hiệu của anh ta. Tôi bước vào cửa kiểm tra soi chiếu an ninh, và ngoái lại nhìn. Không thấy bóng dáng các chị tôi đâu. Chắc các chị vẫn đứng mãi phía ngoài. Không biết các chị có nhìn thấy chúng tôi không. Vậy là không có nổi một cái ôm, không có nổi một cánh tay ruột thịt vẫy chào tạm biệt lũ chúng tôi – lũ người bắt đầu hành trình ly hương có thể sẽ là “một đi không trở lại”.
Hai nhân viên Lãnh sự quán gật đầu mỉm cười, đưa ta vẫy, nét mặt vẫn chưa hết vẻ căng thẳng. Anh nhân viên IOM khoát tay, ra hiệu cho tôi tiếp tục đi. Theo thông báo, chuyến bay sẽ cất cánh lúc 19:30 phút. Chúng tôi ngồi trên máy bay, và tiếp tục chờ giây phút khởi hành. Vẫn là khoảng thời gian chờ đợi đầy lo lắng, hồi hộp. Nhân viên IOM và viên chức tòa Tổng Lãnh Sự quán Hoa Kỳ liên tục nhắn tin, gọi điện nhắc tôi giữ liên lạc.
-Chúng tôi vẫn ở đây. Khi nào máy bay cất cánh chị nhớ gọi cho chúng tôi. “Chúng tôi vẫn ở đây”, câu dặn dò khiến tôi ấm lòng. Đúng 19:50 phút, máy bay cất cánh.
Tôi gọi điện báo tin cho nhân viên IOM và Lãnh sự quán Hoa Kỳ. Chúng tôi chào nhau, vương chút ngậm ngùi. Mọi sự căng thẳng, nặng nề bây giờ mới được trút bỏ. Lúc ở phi trường, bé Tôm dường như cảm nhận được vẻ lo âu, căng thẳng của người lớn, nên nó không đùa nghịch, hoặc chạy lăng xăng như mọi khi. Máy bay vừa cất cánh, con bé lập tức đưa tay làm dấu Thánh, đọc kinh tạ ơn Chúa.
Mấy hôm trước, khi thấy ba mẹ thu gom đồ đạc, nó hỏi “Ba mẹ ơi mình lại phải chuyển nhà nữa hả?” Nghe con hỏi, lòng tôi quặn lại. Những lần chuyển nhà ám ảnh con bé. Chiếc máy bay lẫn vào bóng đêm, mắt tôi không còn nhìn rõ hình hài mảnh đất quê hương mình đâu nữa. Tôi không định khóc, nhưng nước mắt cứ trào ra, vị chát chúa, làm như không phải nước mắt của chính tôi.
10 giờ sáng ngày 14 Tháng Tư 2023, tức là chỉ vài giờ sau khi chúng tôi đặt chân lên đất Mỹ, công an lại xông vào nhà thuê của tôi ở phường 9, Gò Vấp, Sài Gòn. Khi ấy, chỉ còn hai người chị gái của tôi đang thu dọn đồ đạc.
Số là trước khi đi Mỹ ít ngày, tôi nhờ hai chị từ ngoài Bắc vào giúp giải quyết một số việc nhà sau khi chúng tôi ra đi. Công an đến, yêu cầu được gặp tôi. Thực là lạ, khi tôi còn ở nhà, họ không mấy khi muốn chạm mặt. Hễ có việc gì cần (giả dụ đưa giấy mời, giấy triệu tập…), họ thường rình lúc tôi đi vắng để chỉ phải gặp chồng tôi. Thậm chí họ có số phone của tôi, thay vì gọi thẳng, họ cũng gọi anh Tú và nhờ nhắn lại. Thế mà khi tôi vừa đặt chân tới Mỹ, cách xa tận nửa vòng Trái đất, họ đến nhà đòi gặp.
Chị gái tôi trả lời: “Gia đình em tôi đi Mỹ rồi”. Nhưng họ không thèm ngạc nhiên về cái sự đi Mỹ của chúng tôi. Rồi họ quay sang điều tra lý lịch và hạch hỏi, hoạnh hoẹ về cái sự có mặt của hai chị gái tôi ở đó. Cuối cùng, công an lập biên bản hai chị về tội “không khai báo tạm trú” và về hành vi “giúp em gái dọn đồ đạc, trả lại nhà cho chủ” để gia đình chúng nó đi Mỹ định cư.
Ngồi viết những dòng này, tôi chợt nhớ lại một vài trải nghiệm “thú vị” trong thân phận tù lẫn không tù của mình. Tháng Chín 2008, sau nhiều ngày bị cơ quan an ninh điều tra Hải Phòng triệu tập, tôi kiệt sức, phải nằm truyền nước. Hàng chục công an bố ráp nhà tôi, đứng vây quanh giường bệnh tra khảo đủ điều và chờ truyền xong chai nước biển, đưa tôi đi thẩm vấn. Vài ngày sau thì đọc lệnh bắt khi tôi đang tọa kháng tại nhà. Trong tù, tôi đi cung cũng thuộc diện được… ưu tiên. Một cái xiềng to bự, nặng chịch siết chặt lấy cổ chân, leng keng loẹt quẹt lê theo tôi từ buồng biệt giam ra tới buồng hỏi cung. Ngoài cái xiềng, tôi còn được khuyến mại thêm lời đe dọa “Chúng tôi biết chị rất kiên cường. Nhưng chị Nghiên này, vào trong đây rồi ấy à, thì thép cũng thành nước”.
Mẹ tôi qua đời, công an ra lệnh Ban Quản trang không cho chôn cất vì trường hợp này “liên quan đến chính trị”. Bao nhiêu người đã bị đánh đập chỉ vì muốn đến dự tang lễ mẹ tôi, chia buồn với gia đình tôi. Ngày tôi thành hôn, họ ngăn cản nhiều khách mời, không cho tới tham dự. Căn nhà bé nhỏ của chúng tôi ở Vườn rau Lộc Hưng, mới ở duy nhất một đêm, cũng bị nhà cầm quyền lùa quân vào đập nát, cùng với hơn 500 căn nhà khác. Tôi bệnh, hoặc sinh con phải nằm viện, công an thập thò, rình rập, thì thầm nhỏ to với nhân viên bệnh viện.
Nhưng tôi ngán nhất là việc đi thuê nhà, hợp đồng xong đâu đấy rồi, khi gần ngày chuyển tới, chủ nhà tuyên bố một câu xanh rờn “anh chị thông cảm, tụi em không thể cho anh chị thuê được”. Không có chỗ ở, không có chỗ chui ra chui vào, con người ta không thể tồn tại một cách bình thường, nói gì đến những điều lớn lao khác. Nay tôi buộc phải rời xứ sở ra đi, họ vẫn kéo đến sách nhiễu người thân của tôi. Tù cũng tù rồi, đánh đập cũng rồi, phá nhà cướp đất cũng rồi, bôi nhọ, vu khống, khủng bố đều trải qua rồi.
Nhà cầm quyền CSVN còn muốn gì ở tôi nữa? Hôm nay, dù phải rời đi khỏi nơi chôn rau cắt rốn của mình nhưng tôi vẫn nhìn về quê hương với con mắt và trái tim Việt Nam. Tôi luôn nhớ đến những người bạn của tôi đang phải ở trong tù và tôi luôn nhớ đến tất cả những người bạn của tôi đang tranh đấu và chưa bị vào tù. Tôi luôn nhớ rằng tôi đã sống qua một chế độ độc tài và tôi tin rằng mình sẵn sàng chia sẻ gánh nặng đó với bạn bè của tôi dù ở một phương trời rất xa. Vì vậy tôi không dám gọi mình là người tranh đấu, nhưng tôi sẽ không từ bỏ việc lên tiếng để bảo vệ những cái đúng và những điều cần phải được bảo vệ.
_____________
Viết riêng cho Saigon Nhỏ
