Chuyện thanh niên đi nghĩa vụ quân sự rồi chỉ vài tháng, thậm chí vài tuần sau đó gia đình nhận xác con đã trở thành nỗi ám ảnh của nhiều gia đình.
Cuối cùng, những cái chết oan ức ấy cũng chìm vào quên lãng, vì quân đội là một “đế chế” riêng của chế độ, có toàn quyền sinh sát những người bước chân vào đó dù là bắt buộc hay tự nguyện.
Mới đây, trên mạng xã hội Facebook xuất hiện thông tin, quân nhân Nguyễn Văn Hào, SN 2004, trú tại xã Uy Nỗ, huyện Đông Anh (Hà Nội) tử vong khi đang thực hiện nghĩa vụ quân sự tại một đơn vị ở huyện Ba Vì (Hà Nội).
Năm 2022, anh Hào thi rớt đại học, nên đi làm, năm nay anh có tên trong danh sách thanh niên “trúng tuyển nghĩa vụ quân sự”. Đó có phải là “niềm tự hào” của gia đình anh không?
Trên trang Facebook Trần Hà, người được cho là mẹ của Nguyễn Văn Hào, viết ngày 7 Tháng Bảy, một ngày sau khi nhận xác anh:
“Qua cánh cổng vinh quang con mặc trên người màu áo xanh bộ đội, con đi nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc. Tiễn con đi, người con vẫn khoẻ mạnh. Trong quân đội con vẫn cười tươi, con nói ‘Mẹ ơi! Con đi 2 năm thôi mẹ ạ!’ Mới 5 tháng con chưa hoàn thành nghĩa vụ, mà giờ đây con đã nằm xuống rồi. Đắng cay cho thân phận người lính, về với mẹ xác đã lạnh người không còn nguyên”.
Trong “lễ truy điệu” anh Hào ngày 9 Tháng Bảy, Trung tá Nguyễn Trung Tuyển, Bí thư Đảng ủy, Chính trị viên Tiểu đoàn, cho biết, Hào nhập ngũ vào Tháng Hai năm 2023, tại Trung tâm Huấn luyện và Đạo tạo Binh chủng Pháp Binh. Sau khóa huấn luyện ba tháng, vào Tháng Sáu, Hào được điều về Tiểu đội 3, Trung đội 1, Đại đội 2, Tiểu đoàn 97, Binh chủng Pháo Binh.
Theo ông Tuyển, anh Hào tử vong trong khi làm nhiệm vụ canh gác tại đơn vị vào ngày 5 Tháng Bảy năm 2023. Ông không cho biết thêm chi tiết, chỉ nói hiện đơn vị đang điều tra nguyên nhân.
Kết quả khám nghiệm tử thi, có sự chứng kiến của đại diện gia đình anh Hào, đại diện UBND xã Uy Nỗ và đại diện đơn vị (ông Tuyển), cho thấy anh Hào bị bầm tím bên cổ phải và gãy hai xương sườn bên trái.
Như thế, người ta có thể suy luận có sự tác động của lực bên ngoài vào thân thể anh Hào khiến anh tử vong. Những cú đòn này không phải của kẻ thù, mà có thể của người cùng đơn vị với anh Hào, những người mà anh gọi là “đồng chí”.
Gia đình anh Hào kiểm lại nội dung một số cuộc trò chuyện qua tin nhắn, lúc đó gia đình anh mới biết họ đã bỏ qua lời cảnh báo của anh Hào về một số “ma cũ” trong đơn vị anh. Anh đã thường xuyên bị đánh đập, nhưng không dám báo cáo lên cấp trên.
Một vài tin nhắn của anh Hào có nội dung như sau:
“Việc toàn làm đến 7h tối chưa hết. Xong về chúng nó lại đấm”.
“Chúng nó thích thì chúng nó lôi ra đánh”.
“Mà mỗi lần chúng nó đấm toàn tím người”.
Qua một số tin nhắn đó, người ta thấy anh Hào sống không yên ổn trong môi trường “ma cũ bắt nạt ma mới”, và anh cam chịu, chỉ biết tâm sự với gia đình. Nếu gia đình anh xem trọng những lời anh chia sẻ, có thể họ sẽ có phản ứng mạnh mẽ với đơn vị anh Hào đang công tác, như thế có thể ngăn chặn được án mạng này.
Giờ thì quá trễ để gia đình anh Hào đòi hỏi công lý. Trước đó, đã có nhiều thanh niên đi nghĩa vụ quân sự chết bí ẩn tại đơn vị, với cái kết luận không thể ngớ ngẩn hơn: “Chết vì tự tử”.
Có thể kể một số cái chết mang dấu “tự tử” như cái chết của L.T.M. (19 tuổi, Yên Bái). Anh M. nhập ngũ ngày 6 Tháng Hai năm 2023, đến ngày 16 Tháng Hai, người dân phát hiện thi thể của anh M. tại quả đồi cách đơn vị khoảng 2km, gần một cột ăng ten thu phát sóng.
Qua khám nghiệm hiện trường, cơ quan chức năng xác định M. tự trèo lên cột ăng ten cao khoảng 20m, sau đó nhảy xuống và tử vong ngay lập tức.
Vào những năm trước, cũng có những thanh niên đang yêu đời nhập ngũ bỗng nhiên chán đời… tự tử, như cái chết của thanh niên Trần Đức Đô (19 tuổi, ở Từ Sơn, Bắc Ninh) vào năm 2021.
Anh Đô được cơ quan điều tra quân đội xác nhận chết do tự tử, dù trên cơ thể của anh có rất nhiều vết bầm tím do “tác động của lực rất mạnh từ bên ngoài”. Ông Đại tá Nguyễn Xuân Thìn, Trưởng phòng Tuyên huấn Quân khu 1, Bộ Quốc phòng, giải thích như sau:
“Các dấu vết xây xát, bầm tím trên cơ thể quân nhân Đô là do khi treo cổ và quá trình cắt dây đưa quân nhân Đô xuống để cấp cứu đã va quệt vào thân cây gây ra. Với diễn biến và kết quả xác minh nêu trên, cơ quan điều tra có đủ cơ sở khẳng định không có sự việc phạm tội xảy ra, cơ quan không khởi tố vụ án hình sự đối với vụ việc trên”.
