9g tối (giờ Washington DC) hôm nay 23 Tháng Tám 2023, cuộc tranh luận trực tiếp đầu tiên của các ứng cử viên tổng thống bên đảng Cộng hòa (GOP) sẽ được tổ chức tại Milwaukee (Wisconsin).
Tám đảng viên Cộng hòa đủ điều kiện tham gia cuộc tranh luận sơ bộ tổng thống 2024 gồm Thống đốc North Dakota Doug Burgum, cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie, Thống đốc Florida Ron DeSantis, cựu Thống đốc South Carolina Nikki Haley, cựu Thống đốc Arkansas Asa Hutchinson, cựu Phó Tổng thống Mike Pence, doanh nhân Vivek Ramaswamy và Thượng nghị sĩ South Carolina Tim Scott. Donald Trump không tham dự.
Màn chào sân là một sự kiện chính trị quan trọng. Tất cả những gì mà các đối thủ tham gia cần để đạt được vị trí dẫn đầu trong cuộc đua là màn trình diễn ấn tượng nhất có thể. Họ đã dành nhiều ngày hoặc nhiều tuần nghiên cứu đối thủ, mài giũa ngôn ngữ sao cho sắc bén nhất để vạch lá tìm sâu tấn công đối phương, và tìm những thế đỡ hoàn hảo để né những đòn đánh không thể không xảy ra. Họ nghiễm nhiên biến thành công tố viên để “tố cáo” đối phương, với những “tội danh” có hoặc không có.
Lịch sử cho thấy các cuộc tranh luận sơ bộ thường mang lại nhiều thiệt hại hơn là lợi ích. Tất cả chiến binh kỳ cựu đều ý thức những thất bại nào có thể mang lại từ cuộc tranh luận. Trong các cuộc bầu cử sơ bộ, cử tri thường phản ứng không mấy khoan dung. Trên thực tế, báo TIME cho biết, một nghiên cứu học thuật cho thấy 60% cử tri đã thay đổi quan điểm sau khi xem các cuộc tranh luận sơ bộ, vượt xa con số 14% thay đổi quan điểm trong các cuộc tranh luận tổng tuyển cử. Năm 2007, Hillary Clinton có một đêm ác mộng tại khuôn viên trường Dartmouth ở phía Bắc New Hampshire khi kết quả cuộc tranh luận khiến bà bị thất sủng thảm hại đối với cử tri Dân chủ.
Trong cuộc tranh luận 23 Tháng Tám 2023, tám ứng cử viên GOP sẽ tranh cãi với nhau những chủ đề gì? Một phần đáng kể của nội dung rất có thể sẽ xoay quanh Trump, các cáo trạng hình sự của ông, việc ông tiếp tục bị thẩm vấn về cuộc bầu cử năm 2020 và trách nhiệm của ông đối với vụ tấn công vào Điện Capitol ngày 6 Tháng Giêng 2021.
Một trong những gương mặt được xem là đối thủ dữ dằn nhất của Donald Trump – Thống đốc Florida Ron DeSantis – gần đây đối mặt nhiều chật vật. Ron DeSantis vẫn mò mẫm chưa tìm được chiến thuật tranh cử hiệu quả như mong muốn.
Phần Mike Pence, ông đã thể hiện rõ một số quan điểm chẳng hạn kiên quyết chống phá thai, ủng hộ Ukraine và sự tập trung vào tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, có một vấn đề mà một số cố vấn của ông tin rằng ông phải giải quyết: Vai trò của ông trong việc chứng nhận cuộc bầu cử năm 2020. Đây là vấn đề đeo bám Mike Pence suốt ba năm qua khi ông bị những người ủng hộ Trump chỉ trích dữ dội và gán cho cái mác kẻ phản bội. Nhóm của Pence hy vọng cuộc tranh luận mang lại cho ông cơ hội lớn hơn, trên một sân khấu rộng hơn, để chứng minh điều ông nhắc đi nhắc lại trong chiến dịch vận động tranh cử, rằng ông chỉ tuân theo nghĩa vụ Hiến pháp vào ngày 6 Tháng Giêng.
Với Vivek Ramaswamy, màn trình diễn trong cuộc tranh luận đầu tiên sẽ là nơi thử nghiệm xem chiến thuật tranh cử bằng nghị trình MAGA (Make America Great Again), học theo Trump, có hiệu quả hay không. Ramaswamy, 38 tuổi, tốt nghiệp Harvard, doanh nhân giàu có và bắt đầu lò dò vào con đường chính trị, đã tạo sự chú ý bằng cách lôi kéo nhóm cử tri MAGA bằng một loạt quan điểm cực hữu, nhấn mạnh rằng chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết” của Trump chưa đi đủ xa. Ramaswamy đã tổ chức loạt buổi nói chuyện với những chuyến công du khắp nước Mỹ (ghé đến chín tiểu bang chỉ nội tuần trước).
Có hai vấn đề lớn đang chia rẽ GOP hơn bất kỳ nghị trình nào khác: Quyền phá thai và ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến chống Nga. Cuộc chiến Ukraine đã bộc lộ sự rạn nứt giữa phe diều hâu và phe không ủng hộ can thiệp trong nội bộ GOP. Về vấn đề phá thai, Thượng nghị sĩ Tim Scott cho biết ông sẽ chiến đấu đến cùng cho lệnh cấm liên bang đối với thai 15 tuần, trong khi Mike Pence ủng hộ lệnh cấm đối với thai 6 tuần; và cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie cho rằng vấn đề này nên để mỗi bang tự giải quyết.
Chris Christie hiện xây dựng chiến dịch tranh cử tập trung vào nghị trình duy nhất: Bằng mọi giá hạ bệ Trump. Ngoài Trump, Christie là chính trị gia giàu kinh nghiệm nhất trong chiến thuật tranh luận, có sở trường tung ra những đòn tấn công độc địa. Ông từng tham gia tám cuộc đối đầu trong cuộc bầu cử năm 2016 và từng truyền dạy nhiều tuyệt chiêu cho Trump cho các cuộc tranh luận tổng thống vào năm 2020 (thời điểm mà ông còn ủng hộ Trump). Bây giờ thì gần như toàn bộ hỏa lực của ông đều chĩa vào Trump. Việc ra tranh cử của Chris Christie thật ra không phải nhắm đến ghế tổng thống. Ông xuất hiện chỉ để cản đường Trump.
Với thượng nghị sĩ Tim Scott, ông thực hiện chiến dịch vận động tranh cử với thông điệp lạc quan, tập trung vào tương lai. Phần mình, bà Nikki Haley, cựu thống đốc Nam Carolina và cựu đại sứ Liên Hợp Quốc, đã tăng tốc chương trình vận động tranh cử với tốc độ chóng mặt, đặc biệt ở Iowa và New Hampshire. Tuy nhiên cho đến nay, bà vẫn chưa ghi được nhiều điểm. Tỉ lệ ủng hộ bà vẫn (ít ỏi) hầu như không thay đổi.
Và với Thống đốc Doug Burgum của North Dakota, ông cần phải thể hiện nhiều hơn. Sự xuất hiện của ông quá mờ nhạt. Cuộc tranh luận 23 Tháng Tám mang đến cho Burgum cơ hội lớn nhất – và có thể là duy nhất – để “kính thưa quý vị, tôi đang có mặt ở đây”. Cựu Thống đốc Asa Hutchinson của bang Arkansas cũng tương tự Doug Burgum, có nghĩa “chưa ai” biết ông là “ai”.
Thật ra không cần đến cuộc tranh luận trực tiếp, vài tháng qua, các đối thủ đã đánh nhau tơi bời trong các chiến dịch quảng cáo tranh cử. Trong một loạt quảng cáo gay gắt, một siêu PAC (political action committee) ủng hộ Chris Christie đã chỉ trích Trump về các cáo trạng, những thất bại trong bầu cử và các cuộc luận tội nhằm vào “tên tội phạm Donald Trump”. Trong một quảng cáo phát toàn quốc, nhân vật trong đoạn quảng cáo đã “khích tướng”, yêu cầu Trump cùng lên diễn đàn tranh luận với Chris Christie: “Ông là gà mái hay chỉ là kẻ thua cuộc?” (“Are you a chicken, or just a loser?”)
Trong khi đó, một siêu PAC ủng hộ Ron DeSantis thực hiện chiến dịch quảng cáo trên các đài ở New Hampshire và Iowa đã chỉ trích Trump một cách không nhân nhượng, khi đặt vấn đề tại sao Trump luôn tấn công “phe mình” (các thống đốc GOP) thay vì đánh Dân chủ và Tổng thống Biden.
Điều đáng chú ý là hiện có nhiều nhóm không có mối liên hệ nào với các ứng cử viên tổng thống thuộc phe GOP cũng đang chi hàng triệu đôla để “bài trừ” Trump. Theo AdImpact, một công ty theo dõi truyền thông, Win It Back, một siêu PAC liên quan nhóm Club for Growth, đã chi $5.6 triệu tiền quảng cáo, phát sóng nhiều nơi trong đó có Iowa và South Carolina, nhắm vào nhóm cử tri vốn từng ủng hộ Trump nhưng nay có khuynh hướng tìm gương mặt mới. The New York Times cho biết, Thượng nghị sĩ Tim Scott và các đồng minh đã chi $46.2 triệu cho quảng cáo; một siêu PAC ủng hộ DeSantis đã chi $17 triệu để mua quảng cáo truyền hình, trong khi MAGA Inc, một PAC ủng hộ Trump, chi $21.4 triệu…
