Dân biểu Jim Jordan (Cộng hòa-Ohio), Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện, đã trở thành người đầu tiên lên tiếng công khai kế hoạch tranh cử giành ghế Chủ tịch Hạ viện. Cùng với Jim Jordan, dân biểu Steve Scalise (Cộng hòa-Louisiana), lãnh đạo đa số Hạ viện, cũng tuyên bố giành chiếc búa để lại của Kevin McCarthy.
Việc loại bỏ Kevin McCarthy khỏi cương vị Chủ tịch Hạ viện ngày 3 Tháng Mười 2023 do các thành viên cực hữu trong đảng Cộng hòa thúc đẩy là bước đi chưa từng được thực hiện trước đây tại Hạ viện. Bên cạnh việc lựa chọn nhà lãnh đạo mới, các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện cũng phải tìm được sự đồng thuận về việc tài trợ cho chính phủ trước giữa Tháng Mười Một, nếu không sẽ có nguy cơ đóng cửa một lần nữa.
Về Jim Jordan, ông được bầu vào Quốc hội năm 2006 và liên tục thăng tiến trong sự nghiệp chính trị. Tháng Giêng, Jim Jordan trở thành chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện đầy quyền lực. Ông đã tận dụng vị trí này để đấu đá với những người đang điều tra cựu Tổng thống Donald Trump. Jordan là một trong tám nhà lập pháp Hạ viện thuộc đội bào chữa của Trump trong phiên tòa luận tội đầu tiên tại Thượng viện.
Một trong những hành động cuối cùng của Trump trên cương vị tổng thống là trao cho Jordan Huân chương Tự do Tổng thống – mề đay dân sự quốc gia cao quý nhất của Hoa Kỳ. Trong số những người đứng về phía Jordan lần này có dân biểu Matt Gaetz, nhân vật phất cờ xung phong trong cuộc thập tự chinh tàn sát sinh mạng chính trị của Kevin McCarthy. Dân biểu Thomas Massie và dân biểu Jim Banks cũng bày tỏ ủng hộ Jordan.
Nhân vật thứ hai tranh cử ghế Chủ tịch Hạ viện là dân biểu Steve Scalise. Trong một tuyên bố vào đầu giờ chiều Thứ Tư 4 Tháng Mười 2023, Steve Scalise, cho biết ông sẽ bước ra đường đua. Steve Scalise trở thành nghị sĩ vào năm 2008 sau khi vận động tranh cử với tư cách là tiếng nói của miền Nam.
_______________
Hiến pháp Hoa Kỳ không yêu cầu Chủ tịch Hạ viện phải là thành viên Hạ viện. Do vậy, cựu Tổng thống Donald Trump hoàn toàn có thể trở thành một ứng cử viên cho vị trí Chủ tịch Hạ viện. Một số dân biểu Cộng hòa như Marjorie Taylor Greene (Ga.) và Troy E. Nehls (Tex.) đã công khai nêu tên Trump với tư cách là ứng cử viên. Người dẫn chương trình Fox News Sean Hannity, trích dẫn các nguồn tin giấu tên, cũng nói rằng một số đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện đang tìm cách chọn Trump.
Ngày 4 Tháng Mười, Trump nói rằng “rất nhiều người” đã hỏi ông liệu ông có thể làm Chủ tịch Hạ viện hay không. “Tôi đang dẫn trước khoảng 50 điểm cho vị trí tổng thống. Tôi hoàn toàn đang tập trung vào điều này (tranh cử tổng thống). Nếu tôi có thể giúp họ trong quá trình này thì tôi sẽ làm, nhưng chúng tôi có một số người tuyệt vời trong Đảng Cộng hòa có thể làm tốt vai trò Chủ tịch Hạ viện.”
_______________
Nếu cuộc chiến giành ghế Chủ tịch Hạ viện là cuộc so găng giữa Steve Scalise và Jim Jordan thì đây là cuộc cạnh tranh của hai nhân vật siêu cực hữu. Cả hai người đều bỏ phiếu phản đối việc chứng nhận chiến thắng năm 2020 của Tổng thống Biden. Cả hai từng là chủ tịch Ủy ban Nghiên cứu Đảng Cộng hòa (Republican Study Committee) vốn khét tiếng bảo thủ.
Jordan chính là người đồng sáng lập nhóm siêu bảo thủ (ultraconservative) House Freedom Caucus. Steve Scalise không giấu giếm bản thân ông đứng về phía những người theo chủ nghĩa da trắng thượng tôn; trong khi đó, Jordan bác bỏ qui kết rằng ông đã nhắm mắt làm ngơ trước những cáo buộc lạm dụng tình dục do một bác sĩ tại Đại học bang Ohio thực hiện cách đây nhiều thập niên khi ông là trợ lý huấn luyện viên đấu vật tại đại học này.
Người được đề cử sẽ phải giành được đa số Hạ viện, một yêu cầu khá khó khăn vì đảng Cộng hòa chiếm đa số với chênh lệch mỏng manh trong Hạ viện hiện tại, trong khi nội bộ họ lại đang gấu ó nhau quyết liệt – giữa nhóm siêu bảo thủ và nhóm ôn hòa. Đảng Cộng hòa cánh hữu đã nói rõ rằng họ sẽ không ủng hộ bất kỳ người nào ngồi ghế Chủ tịch mà không chắc ăn rằng những ưu tiên trong chính sách của họ được thi hành, trong đó có việc cắt giảm chi tiêu và hạn chế nhập cư.
Những điều này khó có thể được thỏa mãn khi đảng Dân chủ đang kiểm soát Thượng viện và Tòa Bạch Ốc. Bối cảnh này cho thấy tình trạng rối loạn hơn nữa sẽ xảy ra ở Capitol Hill, đặc biệt khi Quốc hội đang nhốn nháo đàm phán về chi tiêu liên bang. Hạ viện và Thượng viện phải đồng ý trước giữa Tháng Mười Một về 12 dự luật phân bổ ngân sách hàng năm để tài trợ cho chính phủ trong năm tài chính bắt đầu vào Chủ nhật, một điều không thể thực hiện được nếu Hạ viện không có “chủ nhà”.
___________________
Khi được hỏi liệu ông có ở lại Quốc hội hay không, Kevin McCarthy trả lời: “Tôi sẽ xem xét điều đó” (“I’ll look at it”). Sau đó, ông nói rõ thêm, ông chưa nghĩ đến việc từ chức dân biểu Quốc hội.
___________________
Một trong những vị trí quyền lực nhất trong Quốc hội là Chủ tịch Hạ viện. Vai trò của Chủ tịch Hạ viện ngày càng lớn: Triệu tập các thành viên Hạ viện; cho phép các thành viên Hạ viện đưa ra nhận xét trong các bài phát biểu dài một phút; quyết định liệu có đủ số đại biểu để cho phép tiến hành một hoạt động gì đó hay không; quyết định dự luật nào sẽ được bỏ phiếu; bổ nhiệm các nhân viên chủ chốt của Hạ viện, chẳng hạn nhà biên sử Quốc hội (the historian) và trưởng phòng nghị viện (the House Parliamentarian; nơi chịu trách nhiệm cung cấp những hướng dẫn phi đảng phái về các quy định và thủ tục nghị viện; chẳng hạn Cẩm nang và Nội quy Hạ viện…; người hiện thời là Jason Smith).
Hai chủ tịch Hạ viện mới đây nhất chính là những người đứng ra thông báo về cuộc điều tra luận tội tổng thống đương nhiệm. Tất cả những điều đó không thể được thực hiện bởi người đại diện thay cho ông Chủ tịch Hạ viện bị truất phế Kevin McCarthy – tức Chủ tịch tạm quyền Patrick McHenry.
Vai trò của Chủ tịch Hạ viện tạm thời đã được củng cố ít nhiều sau vụ tấn công khủng bố ngày 11 Tháng Chín 2001. Kể từ sau sự kiện đó, vị tân Chủ tịch Hạ viện luôn trao cho Thư ký Hạ viện một danh sách mật với vài cái tên tạm thời thay thế ông ấy/bà ấy, nếu ông ấy/bà ấy phải rời nhiệm sở vì bất kỳ lý do gì. Như vậy, Patrick McHenry đã nằm trong danh sách của Kevin McCarthy khi ông McCarthy giành được ghế Chủ tịch Hạ viện vào đầu năm nay.
Theo quy định, Chủ tịch Hạ viện tạm thời chỉ có thể chủ trì cuộc tranh luận tại sàn Hạ viện và chủ trì cuộc bỏ phiếu bầu Chủ tịch Hạ viện mới. Mọi việc McHenry làm hiện nay đều đã được thiết lập từ trước, vì chưa bao giờ xảy ra tình huống tương tự trong lịch sử Hạ viện. Hiện thời, các ủy ban Hạ viện có thể tiếp tục tổ chức các phiên điều trần và bỏ phiếu. Nhưng nếu họ muốn đưa ra thành luật, sẽ không có ai đưa dự luật ra sàn Hạ viện để biểu quyết.
