Run tay có phải là dấu hiệu xấu? Khi nhận thấy tay mình run nhiều hơn, bạn có nên lo lắng không?
Run trên từng cây số!
Nếu tình trạng run tay không ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn thì không có gì đáng lo ngại. Tất cả chúng ta đều có một cơn chấn động có biên độ rất thấp hay cao nhưng vẫn được xem là bình thường. Hãy thử đặt một tờ giấy lên bàn tay dang rộng của bạn, lòng bàn tay hướng lên trên và bạn sẽ thấy bàn tay bị run tự động.
Nhưng khi chúng ta già đi, tần suất run bình thường của chúng ta có thể nhiều hơn và rõ ràng hơn trong các hoạt động hàng ngày. Khoảng 1/4 số người trên 70 tuổi có biểu hiện run rõ ràng với mức độ khác nhau. Ngoài ra còn có những tác nhân tiềm ẩn làm tăng mức độ run nhẹ “cơ bản” của chúng ta đến mức dễ dàng phát hiện được bằng mắt thường.
Run có thể do sợ hãi, lo lắng hoặc mệt mỏi tột độ; bị sốt, cường giáp hoặc lượng đường trong máu thấp; tập luyện quá mức; cai rượu, opioid và sử dụng một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm SSRI hoặc SNRI, albuterol, prednisone, nicotine và caffeine. Trong những tình huống này, giải quyết rốt ráo nguyên nhân sẽ khắc phục được cơn run hoàn toàn.
Tuy nhiên, run có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn như bệnh Parkinson hoặc bệnh đa xơ cứng (multiple sclerosis). Nếu bạn bị một cơn run lạ mà không có nguyên nhân rõ ràng, hãy gặp bác sĩ. Run là những chuyển động không tự nguyện, thường là do các cơ đối kháng nhanh chóng, xen kẽ (ví dụ như bắp tay và cơ tam đầu) trong đó một trong hai cơ thư giãn trong khi cơ kia co lại để di chuyển một phần cơ thể.
Ngoài những gì chúng ta biết về vai trò của não và cơ trong chứng run, còn có bằng chứng lâu dài cho thấy ruột đóng vai trò quan trọng trong nhiều chứng rối loạn thần kinh. Gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra những người mắc bệnh Parkinson và “run vô căn” có những thay đổi đặc biệt trong hệ vi sinh của họ và run nghiêm trọng có liên quan đến những thay đổi trong một số axit béo chuỗi ngắn, các hợp chất có lợi được tạo ra khi vi khuẩn trong ruột kết của chúng ta lên men chất xơ.
Bỗng dưng… run
Câu hỏi đầu tiên bác sĩ sẽ hỏi bạn về cơn run là “liệu nó có xảy ra khi bạn đang nghỉ ngơi không”, chẳng hạn như khi cánh tay được đỡ thoải mái trên ghế. Khi nguyên nhân gây run không rõ ràng, bác sĩ sẽ yêu cầu chụp quét đầu đặc biệt. Cơn run xảy ra nhiều hơn khi hành động (hoặc dường như chỉ xảy ra khi viết, gọi là cơn run cơ bản khi viết) nhưng cũng có thể không có nguyên nhân (vô căn) và tình trạng này rất phổ biến.
Bệnh nhân run vô căn mô tả các tình huống gặp phải như cố gắng gõ bàn phím và vô tình nhấn đi nhấn lại cùng một phím, khó giữ vững tay để cạo râu hoặc thất vọng khi thức ăn rơi khỏi nĩa trước khi nó kịp đưa tới miệng. Chứng run vô căn có thể xảy ra trong gia đình và thường đối xứng ở cả hai tay.
Run có thể giảm bằng… rượu, vì tác dụng của ethanol lên các thụ thể ở tiểu não và thân não (cerebellum và brainstem). Nhưng dù rượu có thể làm giảm cơn run trong thời gian ngắn run sẽ quay trở lại với biên độ tăng lên có khi kéo dài vài giờ. Bên cạnh những lo ngại về rối loạn sử dụng rượu, việc uống rượu lâu dài sẽ làm tổn hại thêm các đường dẫn thần kinh gây ra chứng run.
Thay vào đó, có một số lựa chọn để điều trị chứng run vô căn mà bác sĩ có thể tư vấn cho bạn. Ví dụ, dùng các loại thuốc như propranolol và primidone, đeo găng tay có trọng lượng hoặc thậm chí kích thích não sâu. Chứng run vô căn không được xem là nguy hiểm, nhưng một số người dường như có nguy cơ cao mắc bệnh Parkinson hơn, vì vậy việc thông báo cho bác sĩ về bất kỳ thay đổi sức khỏe nào là quan trọng. Chứng run vô căn phổ biến hơn khi chúng ta già đi. Một số nghiên cứu phát hiện ra cơn run mới sau tuổi 65 có liên quan đến nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.
Run do bệnh Parkinson và Bệnh đa xơ cứng và bệnh Wilson
Run rẩy là triệu chứng đầu tiên ở khoảng ba trong số bốn người mắc bệnh Parkinson. Trong bệnh Parkinson, tình trạng run thường bắt đầu chỉ ở một tay khi đang nghỉ ngơi (đôi khi xuất hiện như thể ngón cái và ngón trỏ đang “lăn một viên thuốc” qua lại), nhưng cũng có thể xảy ra ở chân hoặc bàn chân.
Chứng run một phần có liên quan đến sự suy giảm dopamine ở một vùng não gọi là chất đen. Bệnh nhân mắc bệnh Parkinson có thể bớt run nhờ các loại thuốc giúp tăng cường cung cấp dopamine cho cơ thể, như levodopa. Run cũng ảnh hưởng đến nhiều bệnh nhân mắc bệnh đa xơ cứng liên quan đến miễn dịch của hệ thần kinh trung ương. Những người mắc bệnh đa xơ cứng thường gặp cơn tấn công của các triệu chứng thần kinh, như mất cảm giác đột ngột ở một bên hoặc gặp vấn đề về thị lực (những triệu chứng này tự cải thiện trước khi đợt bệnh khác bắt đầu).
Một nguyên nhân gây run ít phổ biến hơn là bệnh Wilson, thường phát hiện ở những bệnh nhân trẻ tuổi và do khiếm khuyết di truyền khiến đồng tích tụ nhiều hơn ở các bộ phận của cơ thể, như gan, khớp và não. Nhiều người thấy xấu hổ khi bị run và cơn run ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các công việc hàng ngày như đánh răng, ăn uống (thực hiện công việc hoặc sở thích mà họ yêu thích còn khó hơn).
Những người bị rối loạn vận động như run có nhiều cách để giải quyết vấn đề của mình, từ tư vấn của bác sĩ đến thuốc men và những liệu pháp khác. Hãy kết nối với các chuyên gia vận động (nha trị liệu vật lý và nghề nghiệp, nhà tâm lý học hoặc chuyên gia dinh dưỡng), những người có thể giúp cải thiện sức khỏe và thể chất tổng thể của bạn, dẫn lại từ The Washington Post.
