Năm năm trước, Alexis Llanos và gia đình trốn khỏi Venezuela đến Colombia để thoát khỏi những lời đe dọa bị giết chết và đàn áp chính trị. Sau đó, gia đình Llanos lên kế hoạch thực hiện cuộc hành trình nguy hiểm và chết chóc về phía bắc, xuyên qua rừng rậm Darien dẫn qua Panama, với hy vọng cuối cùng lọt được vào đất nước Hoa Kỳ, dù là bất hợp pháp.
Kế hoạch của họ thay đổi khi một người bạn đề cập đến một chương trình di cư mới của chính phủ Hoa Kỳ, là sẽ cho phép người di cư ở lại trong khi họ xin một cơ hội để đến Mỹ một cách hợp pháp. Sau quá trình kéo dài bốn tháng bao gồm kiểm tra y tế và phỏng vấn với Liên Hợp Quốc và Hoa Kỳ, gia đình bốn người của Llanos, trong đó có bé gái 7 tuổi và bé trai 3 tuổi đã đến Florida.
Llanos, 27 tuổi, nói trong cuộc phỏng vấn của hãng tin AP từ ngôi nhà mới của mình: “Đó là cơ hội có một không hai, một phép lạ mà Chúa đã ban cho tôi. Tôi thấy may mắn, thật sự biết ơn. Nếu phải đưa cả gia đình băng rừng và nếu có chuyện gì xảy ra với họ, tôi không bao giờ tha thứ cho mình.”
Gia đình Llanos đã trải qua nhiều tuần lo lắng ở Colombia chờ đợi kết quả sau cuộc phỏng vấn, xem có đủ điều kiện vào Mỹ hay không. Cuối cùng họ cũng nhận được câu trả lời, họ bán hết đồ đạc, và với sự giúp đỡ của Cơ quan Di trú và Tị nạn Lutheran (Lutheran Immigration and Refugee Service-LIRS), họ định cư ở Lehigh Acres, gần Fort Myers, sống trong một ngôi nhà hai phòng ngủ trên một con phố yên tĩnh.
LIRS đang giúp họ đi kiểm tra sức khỏe và tất cả các thủ tục giấy tờ họ cần để định cư, bao gồm cả việc ghi danh cho các con đi học. Họ đang được giúp đỡ về thực phẩm, tiền bạc và tiền thuê nhà, còn Llanos đã có được công việc trong ngành xây dựng. Dù vẫn còn nợ tiền vé máy bay cho cả nhà, nhưng khoản tiền $3,000 này được trả góp trong vòng ba năm.
Gia đình Llanos là một trong những người di cư đầu tiên được phép vào Hoa Kỳ dưới chương trình mới “safe mobility offices,” của chính quyền Biden, được thành lập ở Colombia, Guatemala, Costa Rica và Ecuador bắt đầu hồi mùa Thu. Chương trình này được thiết kế nhằm hợp lý hóa quy trình tị nạn của Hoa Kỳ để người di cư không phải trả tiền cho những kẻ buôn người, làm căng thẳng hơn nữa biên giới Hoa Kỳ-Mexico, nơi đã chứng kiến số lượng người vượt biên cao kỷ lục.
Cho đến nay, 3,000 người tị nạn đã đến Mỹ và 9,000 người đã được chấp thuận. Nhưng đó là một con số nhỏ so với những gì đang xảy ra ở biên giới Mỹ-Mexico, nơi có hơn 10,000 người bị giam giữ vì vượt biên trái phép mỗi ngày – tình hình chỉ mới diễn ra vài ngày trong tháng cuối cùng của năm 2023.
Tại các thành phố như Chicago, New York và Denver, những người di cư không có giấy phép lao động phải ngủ ở tiền sảnh đồn cảnh sát và sân bay.
Với sáng kiến di chuyển an toàn, họ đến với tư cách là những người tị nạn đã đáp ứng các yêu cầu và sẽ được phép sống và làm việc hợp pháp tại Hoa Kỳ. Quá trình này chỉ mất vài tháng, trong khi việc sàng lọc người tị nạn truyền thống hơn phải kéo dài hàng năm.
Để thực hiện kế hoạch của mình, chính quyền Biden đang làm việc với Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) và Tổ chức di cư quốc tế của Liên hợp quốc. Để ghi danh, người di cư trả lời các câu hỏi trực tuyến, là khâu sàng lọc tính đủ điều kiện, sau đó các cơ quan của Liên Hợp Quốc sẽ chuyển các trường hợp này đến Hoa Kỳ để đưa ra quyết định cuối cùng. Nếu họ bị từ chối, chính phủ có thể đánh giá họ cho các chương trình tạm thời khác.
Luiz Fernando Godinho Santos, phát ngôn viên của UNHCR tại Châu Mỹ cho biết quá trình này tạo điều kiện thuận lợi và giảm bớt thời gian cho người tị nạn.
Jefferson Castro, cư dân Venezuela người đầu tiên nói với Llanos về chương trình này, cũng đã nộp đơn xin tị nạn ở Hoa Kỳ từ Columbia vào năm 2018, khi cho biết mình bị cảnh sát đe dọa. Vào Tháng Chín, Castro bắt xe buýt cùng vợ và hai đứa con: 8 tuổi và 4 tuổi, từ Medellín đến Bogota, nơi các quan chức Hoa Kỳ phỏng vấn, cho họ khám sức khỏe và cung cấp các khóa học hòa nhập văn hóa Hoa Kỳ.
Những người ủng hộ người nhập cư nói rằng sáng kiến di chuyển an toàn cần được phổ biến rộng rãi hơn. Ví dụ ở Colombia hiện chỉ có người Cuba, người Haiti và người Venezuela có mặt ở Colombia trước hoặc vào ngày 11 Tháng Sáu, là mốc thời gian đủ điều kiện.
Lee Williams, giám đốc chương trình của Cơ quan Di trú và Tị nạn Lutheran, cho biết: “Đây chắc chắn là một bước đi đúng hướng trong việc cung cấp cho mọi người cơ chế xin tị nạn một cách an toàn thay vì giao mạng sống cho chó sói trong rừng và những chuyến đi nguy hiểm”.
Nạn vượt viên, di cư trái phép đưa đến những cảnh tượng không hề tốt đẹp đang diễn ra trong giai đoạn đầu của chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024, khi đảng Cộng hòa chỉ trích Tổng thống Joe Biden và cân nhắc xem có nên luận tội Bộ trưởng An ninh Nội địa của ông hay không.
Đảng Cộng hòa cũng đang thúc đẩy Tổng thống Biden ủng hộ các chính sách hạn chế hơn với các biện pháp bảo vệ người tị nạn, cùng những vấn đề khác, và họ tin rằng họ có đòn bẩy nếu Tổng thống đương nhiệm muốn thấy một khoản viện trợ hàng chục tỷ đôla khác cho Ukraine.
Chính quyền Biden đã nỗ lực trấn áp các hoạt động vượt biên bất hợp pháp nhưng cũng tìm cách mở rộng các con đường hợp pháp thông qua các nỗ lực như sáng kiến di chuyển an toàn, nhằm cung cấp các lựa chọn thay thế cho những người di cư, với hy vọng họ không gây căng thẳng hơn nơi biên giới.
Những người vượt biên bằng đường bộ đến biên giới Mỹ-Mexico và xin tị nạn sẽ có ngày ra tòa và phải chứng minh họ đủ điều kiện ở lại. Hệ thống bị tồn đọng trầm trọng, vì vậy họ thường phải chờ đợi hàng năm trời để được ra tòa trong tình trạng lấp lửng ở Mỹ mà không được phép làm việc.
