Những gì xảy ra ở giai đoạn còn bé có tác động trực tiếp và ảnh hưởng đến con người khi trưởng thành, điều được xác nhận qua nhiều nghiên cứu.
Đặc biệt là khi nói đến tiền bạc, do ảnh hưởng từ điều kiện tài chính và tư duy của cha mẹ, thái độ của một người về tiền bạc thường có thể ăn sâu vào tâm lý của họ suốt đời.
Lớn lên trong một gia đình không có tiền có thể gây ra những tác động bất lợi sau này. Tuy nhiên, khi nhận ra được gốc rễ vấn đề và những bất lợi của nó, chúng ta hoàn toàn có thể điều chỉnh hành vi và cảm xúc để xây dựng cuộc sống tốt đẹp, xứng đáng hơn.
Sau đây là một số dấu hiệu cho thấy bạn lớn lên trong một gia đình không có nhiều tiền và điều đó đang ảnh hưởng đến bạn tận bây giờ.
Bạn lo lắng về thực phẩm
Có an ninh lương thực có nghĩa là bạn có quyền tiếp cận không giới hạn với thực phẩm an toàn và đủ dinh dưỡng. Ngược lại, nếu trải qua tình trạng mất an ninh lương thực, bạn có thể không biết bữa ăn tiếp theo của mình sẽ đến từ đâu. Mất an ninh lương thực là tình trạng phổ biến đối với những người lớn lên trong hoàn cảnh không có nhiều tiền. USDA định nghĩa mất an ninh lương thực là “tình trạng thiếu hụt hoặc không chắc chắn về thực phẩm an toàn và đủ dinh dưỡng, hoặc khả năng hạn chế hoặc không chắc chắn về việc có được những thực phẩm được chấp nhận theo những cách được xã hội chấp nhận”.
Năm 2023, USDA báo cáo rằng 98% hộ gia đình thiếu an ninh lương thực lo lắng rằng thực phẩm của họ sẽ hết trước khi họ có đủ tiền để mua thêm, 96% cho biết họ không đủ khả năng ăn những bữa ăn cân bằng và 97% cho biết một người lớn trong gia đình phải bỏ bữa hoặc cắt giảm khẩu phần ăn vì không có đủ tiền mua thực phẩm. Ngay cả khi bạn kiếm được nhiều tiền hơn cha mẹ mình khi trưởng thành, cảm giác lo lắng về thực phẩm của bạn không phải lúc nào cũng biến mất. Nỗi lo lắng về thực phẩm của bạn có thể vẫn còn, mặc dù tủ lạnh đã đầy ắp. Bạn có thể tích trữ nhiều thực phẩm hơn mức bạn thực sự cần.
Lớn lên trong một gia đình không có nhiều tiền có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hành động của bạn khi bạn tự lập. Nhận ra những thói quen mà bạn đang mắc phải là bước đầu tiên để làm hòa với quá khứ và thay đổi hiện tại của bạn.
Bạn tiết kiệm quá mức
Khác với những người chủ ý xây dựng hành vi tiết kiệm hoặc ủng hộ lối sống tối giản, bạn tiết kiệm mọi đồ gia dụng có thể một cách tự động, vô thức. Bạn không vứt bỏ bất cứ thứ gì được coi là dùng một lần. Thay vào đó, bạn chọn rửa sạch và tái sử dụng: Từ túi nhựa đến hộp đựng đồ ăn mang về, cụm từ “dùng một lần” không có ý nghĩa gì với bạn. Bạn đổ đầy nước vào những chai dầu gội gần hết để có thể tiếp tục sử dụng. Bạn bóp tuýp kem đánh răng đến giọt cuối cùng. Bạn giữ quần áo cho đến khi sờn rách, và thậm chí sau đó, bạn vẫn cảm thấy tội lỗi khi vứt bỏ.
Tiết kiệm cưỡng chế là dấu hiệu cho thấy bạn có chấn thương tài chính chưa được giải quyết, có thể biểu hiện dưới dạng lo lắng về việc chi tiêu, đến mức bạn chi tiêu quá ít và tiết kiệm quá mức. Chấn thương tài chính cực kỳ phổ biến: 25% người Mỹ báo cáo rằng họ đã trải qua tình trạng này và cụ thể là 1/3 thế hệ thiên niên kỷ cho biết họ bị chấn thương. Chấn thương tài chính có thể do những trải nghiệm trong quá khứ gây ra, nhưng cũng có thể do các vấn đề kinh tế nằm ngoài tầm kiểm soát của con người, như lạm phát, tiền lương trì trệ và chi phí sinh hoạt tăng cao.
Giống như các dạng chấn thương khác, bạn không cần phải mắc kẹt trong chấn thương tài chính của mình. Khi đã gọi đúng tên, bạn có thể tìm cách giải thoát bản thân khỏi chấn thương đó.
Bạn hiếm khi mua sắm thêm
Những tác động lan tỏa của việc lớn lên trong một gia đình không có nhiều tiền có thể kéo dài rất lâu sau khi tuổi thơ của bạn kết thúc và thường biểu hiện theo những cách tinh tế mà bạn thậm chí có thể không nhận ra. Nếu bạn đi ăn ngoài, bạn có thể bỏ qua món tráng miệng và chỉ uống nước được cung cấp và bạn luôn tìm món rẻ nhất trong thực đơn. Tất cả những điều này đều cho thấy bạn được nuôi dưỡng trong hoàn cảnh không có nhiều tiền và bạn đã quen với việc không phung phí vào bất kỳ thứ gì thêm.
Không mua thêm đồ cũng liên quan đến lòng tự trọng của bạn. Bạn có thể đang mang trong mình suy nghĩ rằng bạn không xứng đáng có được thứ gì hơn những gì bạn đang có. Việc giải tỏa những cảm xúc phức tạp đó có thể giúp bạn thoát khỏi những hành vi tài chính không còn có ích cho bạn nữa.
Bạn không đặt ra ranh giới tài chính
Đặt ra ranh giới không bao giờ là dễ dàng, và đặt ra ranh giới xung quanh tiền bạc thậm chí còn khó hơn.
Ranh giới tài chính là những giới hạn bạn đặt ra xung quanh tiền bạc, cả về cách bạn chi tiêu tiền bạc và cách bạn quản lý tiền bạc trong các mối quan hệ cá nhân của mình. Tuy nhiên, nếu bạn lớn lên trong một gia đình mà tiền bạc eo hẹp hoặc bị coi là chủ đề cấm kỵ, bạn có thể không biết bắt đầu từ đâu để đặt ra ranh giới tài chính.
Giống như bất kỳ ranh giới nào khác, ranh giới tài chính trở nên dễ thiết lập hơn sau một số lần thực hành. Việc xác định điều gì quan trọng với bạn, giá trị tài chính của bạn là gì là một phần quan trọng của quá trình này, cũng như việc tự cho mình sự khoan dung trong khi bạn học hỏi.
Bạn chi tiêu quá mức
Trong khi một số người giải quyết tình trạng tài chính eo hẹp trong quá khứ bằng cách tiết kiệm từng xu, những người khác lại đi ngược lại và chi tiêu quá mức. Có thể việc bị buộc phải tuân thủ một ngân sách eo hẹp khi còn nhỏ đã khiến bạn có tâm lý muốn vẫy vùng thoát ra cảnh sống cũ. Hồi đó, bạn không được phép mua món đồ chơi yêu thích, vì vậy bây giờ, bạn mua mọi thứ bạn muốn, với hy vọng nó sẽ thỏa mãn một số nhu cầu sâu sắc bên trong. Bạn thường mua sắm theo cảm tính.
Theo huấn luyện viên kiêm cố vấn Amy Bracht, chi tiêu theo cảm tính được đặc trưng bởi mong muốn đột ngột, cấp bách muốn mua một thứ gì đó ngay lập tức, mà không cần cân nhắc. Bracht chia sẻ rằng một thành phần chính để phá vỡ thói quen chi tiêu theo cảm tính là nuôi dưỡng lòng trắc ẩn với bản thân. “Hãy đối xử tử tế và thấu hiểu bản thân, đặc biệt là khi đối mặt với những thách thức hoặc thất bại về tài chính”, cô nói. “Bạn không được định nghĩa bởi thói quen chi tiêu của mình… Bằng cách nuôi dưỡng lòng trắc ẩn với bản thân, bạn có thể giảm cảm giác tội lỗi và xấu hổ, những yếu tố thường góp phần dẫn đến hành vi mua sắm theo cảm tính”.
Lối sống của bạn không phù hợp với thu nhập của bạn
Sốc tài chính biểu hiện khác nhau ở mỗi người. Trong khi một số người chi tiêu nhiều tiền hơn số tiền họ có và tích lũy nợ nần, những người khác có thu nhập ổn định nhưng vẫn sống như thể họ đang kiệt quệ tài chính. Bạn kiếm đủ tiền nhưng vẫn mắc kẹt trong tâm lý rằng mình không đủ tiền, né tránh và không dám mua sắm trang phục hay giày dép cần thiết.
Nếu lối sống của bạn không phù hợp với thu nhập của mình, thì đó là dấu hiệu cho thấy những khó khăn về tiền bạc trong quá khứ của gia đình bạn vẫn đang ảnh hưởng đến bạn hiện tại.
Nhớ là bề ngoài của bạn thể hiện sự tự trọng và tôn trọng người khác vì vậy giữ cho ngoại hình luôn chỉn chu là điều rất quan trọng.
Bạn tự sửa mọi thứ
Ngoài việc tiết kiệm đồ gia dụng sau khi không còn sử dụng được nữa, bạn cố gắng tự sửa chữa mọi thứ, thay vì gọi thợ chuyên nghiệp. Có thể bạn sẽ vá bằng băng keo khi gương chiếu hậu bên hông có nguy cơ rơi ra. Có thể bạn sẽ lấy hộp đựng đồ nghề ra và sửa chữa bất kỳ thiết bị nào sắp hỏng.
Nhớ rằng, thời gian cũng là tiền bạc, và đôi khi, tìm kiếm sự giúp đỡ là điều tốt nhất bạn có thể làm.
Bạn không tìm kiếm sự chăm sóc y tế khi cần
Có một kỹ thuật tiết kiệm tiền khác mà bạn có thể thực hiện nhưng thực sự có thể khiến bạn tốn kém hơn về lâu dài: Không được điều trị khi bạn bị ốm.
Có thể bạn hợp lý hóa việc bỏ qua nhu cầu chăm sóc sức khỏe của mình vì tác động tài chính, nhưng sự thật là bạn xứng đáng được chăm sóc bản thân. Chi phí khám bệnh và đi khám nha sĩ không hề rẻ, nhưng việc bỏ qua việc chăm sóc có thể khiến các vấn đề sức khỏe của bạn tốn kém hơn để giải quyết sau này.
Bạn làm việc quá sức
Cảm giác bất an về tài chính từ thời thơ ấu của bạn vẫn có thể ảnh hưởng đến bạn khi trưởng thành nếu bạn thúc ép bản thân làm việc nhiều hơn mức cần thiết. Làm việc quá sức có thể xảy ra vì nhiều lý do khác nhau. Bạn có thể là người cầu toàn, đặt ra những tiêu chuẩn cao không tưởng cho bản thân. Bạn có thể là người thích làm hài lòng mọi người và không thể từ chối khi quản lý yêu cầu bạn đảm nhận một dự án. Nhưng bạn cũng có thể làm việc quá sức vì lo sợ rằng công việc của mình biến mất và bạn sẽ lại rơi vào cảnh thu nhập thấp
Bất kể thu nhập của bạn là bao nhiêu hay điều kiện tài chính của gia đình bạn khi còn nhỏ như thế nào, bạn đều xứng đáng được nghỉ ngơi và phục hồi. Bạn xứng đáng được chữa lành vết thương tài chính và cam kết với sự bình an bên trong của chính mình.
(theo Your Tango)
