Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao các trạm xăng thường tập trung lại với nhau, với nhiều máy bơm xuất hiện trên cùng một con phố hoặc ngay đối diện nhau? Điều này có vẻ kỳ quặc, như thể các doanh nghiệp này đang tự làm giảm doanh số của chính mình một cách không cần thiết. Tuy nhiên, lý thuyết kinh tế cho thấy sự tập trung này là một kết quả chiến lược và thường có lợi trong việc cạnh tranh.
Định Luật Hotelling
Hiện tượng cụm doanh nghiệp được giải thích rõ ràng bởi Định Luật Hotelling, một nguyên lý kinh tế do Harold Hotelling đề xuất. Lý thuyết này cho rằng khi các đối thủ cạnh tranh giành giật cùng một khách hàng, họ tự nhiên sẽ hướng về một vị trí trung tâm chung.
Hãy xem xét một tình huống đơn giản: tưởng tượng hai người bán cá viên chiên đang dựng cửa hàng trên bãi biển. Ban đầu, có vẻ hợp lý khi mỗi người bán đặt mình ở hai đầu đối diện của bãi biển để tối đa hóa phạm vi tiếp cận của mình và tránh cạnh tranh trực tiếp. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy.
Một người bán hàng bắt đầu từ một đầu sẽ sớm nhận ra họ có khả năng thu hút nhiều khách hàng hơn bằng cách di chuyển đến gần giữa hơn. Họ sẽ không mất đi lượng khách hàng hiện tại và có cơ hội thu hút thêm người mua ở khu vực trung tâm. Nhà cung cấp còn lại sẽ nhanh chóng áp dụng chiến lược tương tự, dẫn đến việc cả hai quầy hàng đều nằm khá gần trung tâm bãi biển. Họ đạt được một trạng thái cân bằng, nơi mà việc đi chệch khỏi trung tâm này sẽ khiến họ gặp bất lợi.
Áp dụng nguyên tắc này cho các trạm xăng
Nguyên tắc trên cũng được áp dụng cho các trạm xăng và nhiều loại hình kinh doanh khác. Đối với các địa điểm buôn bán xăng, “bãi biển” đại diện cho bất động sản đắc địa với lưu lượng giao thông và nhu cầu cao. Khu vực này thường chứa các trục đường chính, gần đường cao tốc hoặc các điểm du lịch nổi tiếng. Các nhà điều hành trạm xăng muốn có mặt ở nơi có người mua hàng, và họ không có nhiều động lực để rời khỏi những khu vực có nhu cầu cao này, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với sự cạnh tranh gay gắt. Việc di chuyển một trạm xăng ra khỏi cụm vài dãy nhà đồng nghĩa với tình trạng mất đi một cách đáng kể số lượng doanh thu vào tay các đối thủ cạnh tranh, những người có vị trí thuận tiện hơn cho phần lớn các tài xế.
Hơn nữa, ngay cả khi một trạm xăng đạt được vị thế độc quyền tạm thời bằng cách đặt ngoài cụm và đạt được lợi nhuận cao, thành công này cũng sẽ không kéo dài được lâu. Các địa điểm bán xăng khác sẽ nhanh chóng nhận ra cơ hội và thiết lập các vị trí mới gần đó, tất yếu dẫn đến sự hình thành một cụm cạnh tranh khác. Các doanh nghiệp liên tục phân tích dữ liệu như lưu lượng người đi bộ, chi phí xây dựng và mật độ dân số để xác định các vị trí mong muốn.
Đây là lý do tại sao bạn thường thấy các nhà hàng thức ăn nhanh như McDonald’s, Wendy’s và Burger King ở gần nhau, hoặc một dãy quán bar gần khuôn viên trường đại học. Cạnh tranh trong một địa điểm tập trung, có nhu cầu cao thường có lợi thế hơn so với việc cố gắng hoạt động riêng lẻ.
Nổi bật giữa đám đông
Vậy nhiều trạm xăng cạnh tranh nhau để thu hút sự chú ý trong cùng một khu vực, vậy làm thế nào để họ tạo sự khác biệt?
Giá xăng là một yếu tố hiển nhiên, nhưng điều này thường dẫn đến sự cân bằng nhanh chóng. Nếu một địa điểm buôn bán xăng có giá thấp hơn đáng kể so với trạm khác, đối thủ cạnh tranh sẽ điều chỉnh giá của họ để duy trì kinh doanh, vô hiệu hóa lợi thế.
Do đó, các trạm xăng áp dụng các chiến lược khác để thu hút người mua hàng. Điều này gồm việc cung cấp nhiều loại sản phẩm tiện lợi, chẳng hạn như đồ uống lạnh hoặc đồ ăn nhẹ, đặc biệt vào những ngày nắng nóng. Nhiều trạm xăng cũng hợp tác với các chuỗi cà phê hoặc thức ăn nhanh nổi tiếng để cung cấp dịch vụ kết hợp. Một số cũng xây dựng bản sắc thương hiệu mạnh mẽ và danh tiếng cho các tiện nghi cụ thể, chẳng hạn như Buc-ee’s, nổi tiếng với các cửa hàng tiện lợi rộng rãi và nhà vệ sinh sạch sẽ.
Một cân nhắc quan trọng: Tác động đến sức khỏe
Mặc dù việc tập trung dân cư có ý nghĩa kinh tế, nhưng cần lưu ý một hậu quả tiêu cực tiềm ẩn: những lo ngại về sức khỏe môi trường.
Một nghiên cứu vào năm 2021 được công bố trên Journal of Environmental Health Science & Engineering cho thấy việc sống gần nhiều trạm xăng sẽ làm tăng nguy cơ mắc một số vấn đề sức khỏe, chẳng hạn như ung thư, do nồng độ khí thải độc hại như benzen cao hơn. Điều này cho thấy sự đánh đổi quan trọng giữa chiến lược kinh tế hợp lý và những tác động tiềm ẩn đến sức khỏe cộng đồng.
