Về cuộc gặp sắp tới giữa hai vị nguyên thủ Mỹ và Nga ở Alaska, EU đã ra tuyên bố chung, bày tỏ hoan nghênh những nỗ lực của Tổng Thống Donald Trump.
Tuy nhiên EU cảnh báo sẽ không chấp nhận Nga và Mỹ thảo luận hay quyết định vấn đề lãnh thổ Ukraine trên đầu Âu Châu và Ukraine. Trước đó Tổng Thống Zelensky cũng khẳng định mọi quyết định không có sự tham gia của Ukraine đều không mang lại hòa bình. Ông nhấn mạnh Ukraine sẽ không bao giờ nhượng bộ lãnh thổ cho “kẻ cướp.”
Về phần mình, ông Medvedev, phó chủ tịch Hội Đồng An Ninh Nga, cho rằng EU đang cản trở nỗ lực chấm dứt xung đột ở Ukraine. Bộ Ngoại giao Nga thì lên tiếng chỉ trích quan hệ EU – Ukraine là “độc hại.”
Có thể nói rằng Nga, và có thể cả Mỹ, chỉ muốn xem cuộc gặp ở Alaska là một cuộc bàn bạc giữa hai ông Trump và Putin mà thôi. Với hai ông này, sự có mặt của bên thứ ba, là Ukraine hay EU hoặc cả hai, sẽ là trở ngại cho cuộc bàn bạc.
Vấn đề là nếu Nga và Mỹ thảo luận về lãnh thổ Ukraine mà không có đại diện của Ukraine thì liệu cuộc thảo luận như thế có đem lại kết quả gì hay không, hay chỉ là nói cho vui miệng, xong rồi về? Có ý kiến cho rằng sẽ chẳng có gì đột phá từ cuộc gặp này. Và rằng cuộc gặp sẽ giống như một vở hài kịch do ông Trump dàn dựng nhằm giúp Nga hợp pháp hóa các vùng lãnh thổ đã chiếm của Ukraine.
EU và Ukraine sẽ không việc gì phải lo ngại nếu ở Alaska, các ông Trump và Putin chỉ bàn về Whisky và Vodka, rượu nào ngon hơn. Song nếu thế thì đâu cần họ phải gặp mặt trực tiếp ở tận Alaska xa xôi cho tốn công đi lại. Ngồi ở nhà nói chuyện online cũng được mà. Còn nếu như họ bàn về việc “trao đổi lãnh thổ” thì sẽ bàn kiểu gì đây, khi Kyiv đã nhiều lần khẳng định rằng họ không bao giờ chấp nhận nhượng lãnh thổ cho Nga?
Một cách dè dặt, Tổng Thư Ký NATO là ông Mark Rutte có lý khi cho rằng chỉ nên xem cuộc gặp ở Alaska là một phép thử cho ý định của Nga về kết thúc xung đột. Theo ông, cuộc gặp thượng đỉnh lần này có thể không dẫn tới việc ký kết thỏa thuận hòa bình nào nhưng sẽ là một bước quan trọng để đánh giá sự sẵn sàng của Nga đối với các cuộc đàm phán nghiêm túc nhằm chấm dứt xung đột.
Nói đi nói lại, đang có nhiều trở ngại thực sự cho cuộc gặp sắp tới của hai ông Trump và Putin nếu họ đến Alaska chỉ để bàn về chuyện Ukraine nhượng lãnh thổ cho Nga. Mỹ đã mua Alaska từ Nga năm 1867 với giá $7.2 triệu và Alaska là tiểu bang nằm gần Nga nhất. Không loại trừ ông Putin cuối cùng vẫn tới Alaska nhưng không phải để bàn về các vùng lãnh thổ đã ăn cướp của Ukraine, mà để bàn về việc mua lại Alaska từ Mỹ. Nếu vậy thì hẳn phản ứng của ông Trump sẽ là cái lắc đầu nguầy nguậy. Còn nếu ông chịu bán Alaska cho Nga thì chắc cái giá ông đưa ra sẽ không dưới 1 triệu tỷ Mỹ kim.
Nói cho vui vậy thôi chứ cá nhân ông Trump làm gì có tư cách mà đem lãnh thổ nước Mỹ ra buôn bán hay trao đổi với bất kỳ ai. Ông lại càng không có tư cách đem lãnh thổ Ukraine ra bàn bạc trao đổi với Nga, nếu quả thực ông có toan tính thực hiện điều này sau lưng Ukraine ở Alaska.
Trước phản ứng “bất lợi” từ EU và Ukraine về cuộc gặp Trump- Putin sắp tới ở Alaska, Washington đã tuyên bố ngừng viện trợ cho Ukraine và yêu cầu Âu Châu gánh vác bằng cách mua vũ khí Mỹ nếu muốn tiếp tục hỗ trợ Ukraine. Phó Tổng Thống JD Vance nói rằng Mỹ muốn mang lại một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột. Có thể hiểu rằng khi đưa ra yêu cầu đó, ông Vance cho thấy Mỹ chỉ muốn mau mau thoát khỏi cuộc chiến, và rằng Ukraine muốn sớm có hòa bình thì phải chấp nhận có những nhượng bộ đối với Nga. Từ những lời của ông Vance, người ta có thể đoán các ông Trump và Putin sẽ nói gì với nhau ở Alaska.
Tất nhiên ai cũng muốn cuộc gặp ở Alaska sẽ mang lại thành công tốt đẹp. Nhưng vào thời điểm này, một thành công như thế là rất đáng ngờ. Trước khi ra thông báo về cuộc gặp với ông Putin ở Alaska, ông Trump lặp lại với báo chí rằng ông đang cố gắng đưa nước Mỹ ra khỏi cuộc chiến ở Ukraine, và cho rằng đó là “cuộc chiến của ông Biden.” Nói như vậy, ông Trump dường như muốn người ta hiểu rằng ông không có trách nhiệm gì về cuộc chiến, và rằng ông Biden chính là người đã rước cục nợ về cho nước Mỹ.
Nhưng dù có nói gì đi nữa, ông Trump cần phải hiểu rằng với tư cách là người kế nhiệm ông Biden, ông phải chứng tỏ mình xứng đáng là tổng thống của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ, nước lãnh đạo của thế giới tự do. Nghĩa là với quyền lực của mình, ông phải giải quyết cuộc xung đột theo hướng buộc Nga phải trả giá đắt cho cuộc xâm lược của mình. Còn nếu ông chỉ muốn biến cuộc gặp ở Alaska thành cơ hội để Mỹ mau mau thoát khỏi cuộc chiến thì tốt nhất là ông nên mau mau rời Tòa Bạch Ốc, nhường chỗ cho ông Biden giải quyết cuộc chiến khi cứ khăng khăng cho rằng đó là “cuộc chiến của ông Biden.”
Cuối cùng, người ta cũng nên đặt câu hỏi: “Ông Trump đã vất những cái tối hậu thư của mình vào xó xỉnh nào rồi?”
