Gaza và Nam Sudan là hai cái tên xem ra chẳng dính dáng gì với nhau. Nhưng thời gian gần đây, có tin Israel đang thảo luận với Nam Sudan về việc tái định cư người dân Palestine từ Gaza sang quốc gia Đông Phi này.
Điều này được xem là một nỗ lực của Tel Aviv nhằm đưa người Palestine ở Gaza ra khỏi vùng đất của họ vốn bị ảnh hưởng nặng nề sau chiến dịch quân sự kéo dài gần hai năm qua nhằm tiêu diệt phe Hamas.
Trước tiên, người ta cũng nên biết sơ qua về Nam Sudan. Đây là quốc gia non trẻ nhất thế giới, đã trải qua nhiều năm xung đột và bất ổn từ khi giành độc lập từ Sudan vào năm 2011. Có thủ đô là Juba, Nam Sudan là đất nước không giáp biển ở Đông Phi với dân cư chủ yếu là người Ả Rập và người Phi Châu theo Hồi Giáo.
Tổng thống và phó tổng thống hiện tại của Nam Sudan là các ông Kiir và Machar. Năm 2018, họ đã ký thỏa thuận hòa bình tái thiết Nam Sudan với những cam kết thành lập chính phủ đoàn kết trong vòng 8 tháng, các bên ngừng bắn và hợp nhất quân đội đồng thời cải cách hiến pháp và tổ chức bầu cử sau 3 năm.
Mặc dù thỏa thuận hòa bình đã được ký nhưng mâu thuẫn giữa các phe trong chính quyền vẫn tiếp tục. Sự tranh giành quyền lực giữa Tổng Thống Kiir và Phó Tổng Thống Machar đã làm chậm tiến trình thực hiện thỏa thuận. Bạo lực từ các nhóm dân tộc địa phương vẫn tiếp diễn ở một số vùng của đất nước. Liên Hiệp Quốc và các tổ chức quốc tế đã kêu gọi tất cả các bên ở Nam Sudan tập trung nỗ lực xây dựng hòa bình và an ninh lâu dài, đồng thời tiến hành các cuộc bầu cử hòa bình.
Mới đây, Thủ Tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết ông mong muốn hiện thực hóa tầm nhìn của Tổng Thống Donald Trump về việc di dời người dân Gaza thông qua “di cư tự nguyện.” Ông Netanyahu cho là đúng đắn khi cho phép người dân rời đi và “sau đó sử dụng toàn bộ sức mạnh để chống lại kẻ thù còn ở lại.” Có thể ông Netanyahu cũng cho rằng về mặt pháp lý, khó có thể nói việc Israel trục xuất người dân Gaza là một sự cướp đoạt đất đai của người Palestine, bởi có một thực tế là cho đến nay về mặt pháp lý, Gaza chưa hề được quốc tế công nhận là một phần của bất kỳ quốc gia có chủ quyền nào.
Dù ông Netanyahu không đề cập đến Nam Sudan nhưng nhiều người đang nghĩ rằng quốc gia Đông Phi này rất có thể sẽ là quê hương thứ hai của người dân Gaza. Bởi trước đó nhiều nước như Jordan, Ả Rập Saudi, Ai Cập… đã kiên quyết từ chối tiếp nhận người dân Gaza vào nước họ.
Nam Sudan có quan hệ ngoại giao với Israel, và Israel là một trong những nước đầu tiên công nhận nền độc lập của Nam Sudan. Chính phủ Nam Sudan đã bác bỏ thông tin họ đang đàm phán với Israel về tái định cư người Palestine. Song không ít người cho rằng thông tin này có thể là sự thật.
Các nhóm nhân quyền và phần lớn cộng đồng quốc tế phản đối kế hoạch di dời người dân Gaza của Tel Aviv, xem đó là hình thức trục xuất cưỡng bức. Vậy là bất chấp sự phản đối đó, Tel Aviv xem ra vẫn quyết tâm thực hiện kế hoạch của mình. Có thể tin rằng kế hoạch này là có sự ủng hộ của chính quyền Trump nhằm biến Gaza thành một “Riviera của Trung Đông.”
Nếu kế hoạch của Tel Aviv được thực hiện thì hẳn sẽ là điều tốt đẹp cho Nam Sudan cũng như cho Israel và Mỹ. Với Tel Aviv, việc tống khứ người dân Gaza đi nơi khác sẽ giúp Israel rảnh tay triệt hạ kẻ thù Hamas đồng thời kiểm soát toàn bộ Gaza nhằm gây khó cho một nhà nước Palestine đang ngày càng được nhiều nước công nhận. Bởi một nhà nước mà không có đất cắm dùi thì sẽ chẳng nghĩa lý gì.
Còn với Nam Sudan, một thỏa thuận như vậy nếu được thực hiện sẽ giúp nước này thắt chặt quan hệ với Israel cũng như với chính quyền Trump trong tình hình Nam Sudan đang kêu gọi Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm nhập cảnh và các lệnh trừng phạt đối với một số nhân vật trong chính quyền nước này. Trong tình cảnh khó khăn của mình, Nam Sudan cần có các đồng minh mạnh mẽ như Mỹ và Israel cũng như những hỗ trợ tài chính hoặc lợi ích ngoại giao.
Có tin một phái đoàn Israel sẽ đến thăm Nam Sudan để khảo sát thành lập các trại tỵ nạn cho người Palestine và Israel sẽ tài trợ cho các trại này. Hẳn nhiều người dân Gaza đang mong muốn rời khỏi vùng đất của họ, dù là tạm thời, để tránh xung đột và nạn đói. Song có thể tin rằng họ sẽ chẳng hề muốn đến định cư ở Nam Sudan khi đây là một đất nước nghèo nàn và đầy bất ổn. Đến Greenland hay Alaska lạnh giá còn sướng hơn nhiều. Song họ không có quyền lựa chọn.
Nói thẳng ra, một khi Israel muốn tiêu diệt Hamas hoặc một khi ông Trump quyết biến một Gaza đổ nát thành một Riviera của Trung Đông, thì nhiều khả năng người Palestine ở Gaza sẽ phải rời đi nơi khác, bất kể muốn hay không muốn. Rất có thể Nam Sudan sẽ là điểm đến của họ.
