Các nhà lập pháp California đang chuẩn bị cho một đợt tăng đột biến ngân sách liên bang lịch sử cho việc xây dựng nhà ở giá rẻ, một cơn sóng thần trợ cấp mà những người ủng hộ cho rằng có thể tăng gấp đôi số lượng nhà ở giá rẻ do tiểu bang này sản xuất trong thập niên tới. Theo CalMattes.
Chuyện lớn?
Thật bất ngờ, nguồn trợ cấp ấy nằm trong những khoản cắt giảm dịch vụ xã hội trong gói chi tiêu đặc trưng của Tổng Thống Donald Trump, Dự luật One Big Beautiful. Đó là phần hỗ trợ cho Khoản tín dụng thuế nhà ở cho người thu nhập thấp mà những người ủng hộ nhà ở giá rẻ tìm kiếm trong nhiều năm. Khoản tín dụng thuế này là nguồn tài trợ liên bang quan trọng nhất dành cho nhà ở giá rẻ, và được sử dụng trong các dự án nhà ở cho người thu nhập thấp trên khắp California.
Mức độ khác biệt mà khoản tăng này sẽ tạo ra ở “Golden State” phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm thuế quan, chi phí lao động, ngân sách của tiểu bang,… Nhưng các chuyên gia đồng ý rằng sự thay đổi này có thể giúp California xây dựng thêm hàng nghìn ngôi nhà giá rẻ mỗi năm.
“Đây là chuyện lớn đó nhe,” Matt Schwartz, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận về nhà ở giá rẻ California Housing Partnership, cho biết. “Những điều khoản này là một cú hích lớn cho lĩnh vực nhà ở giá rẻ vốn đang chịu ảnh hưởng nặng nề do nguồn lực của tiểu bang cạn kiệt.”
Nhưng vì sao chuyện này không nhận được nhiều sự chú ý của công chúng? Chẳng có gì ngạc nhiên, vì Luật liên bang, được Tổng Thống Trump ký vào ngày 4 Tháng Bảy, gia hạn và mở rộng các khoản cắt giảm thuế mang lại lợi ích không cân xứng cho những người giàu nhất và làm tăng thêm hàng nghìn tỷ đôla vào nợ liên bang, đồng thời áp đặt các khoản cắt giảm chi tiêu lịch sử cho Medicaid, các khoản khác của mạng lưới an sinh xã hội và các chương trình năng lượng sạch trong thập niên tới. Đối với giới lãnh đạo Đảng Dân Chủ tại California và cử tri có khuynh hướng tự do, chuyện này đáng ghét hơn là đáng yêu.
“Theo quan điểm của California, chắc chắn đã có rất nhiều lo ngại về dự luật đó,” Ray Pearl, giám đốc điều hành của Hiệp Hội Nhà Ở California, tổ chức ủng hộ phát triển nhà ở giá rẻ, cho biết.
Nhưng gói chi tiêu này mang đến cho những người ủng hộ nhà ở giá rẻ một điều đáng ăn mừng, ngay cả khi nhiều người ở California thuộc Đảng Dân Chủ không muốn công khai làm điều đó. Vì việc mở rộng chương trình tín dụng thuế, một phần của dự luật hiện hành, đã được đưa vào gói rộng hơn, nên “chính phủ liên bang đã bật đèn xanh cho chúng tôi tăng gấp đôi sản lượng,” Pearl nói.
Tuần trước, ủy ban tiểu bang giám sát các khoản tín dụng này đã phê duyệt những thay đổi trong quy trình nộp đơn, nhằm khuyến khích các nhà phát triển tận dụng chính sách liên bang mới.
Tín dụng thuế liên quan gì đến nhà ở giá rẻ?
Theo Matt Schwartz, thay vì tài trợ trực tiếp cho việc xây dựng nhà ở công cộng như trước đây, chính phủ liên bang đã chuyển hướng hầu hết quỹ nhà ở giá rẻ thông qua luật thuế bắt đầu từ những năm 1980. Các khoản tín dụng thuế này được các tiểu bang cấp cho các nhà phát triển nhà ở giá rẻ, sau đó họ bán cho các ngân hàng giàu có, các công ty bảo hiểm và các tập đoàn tài chính khổng lồ khác, đổi việc giảm thuế lấy cổ phần sở hữu trong các dự án nhà ở giá rẻ.
Đó là một cỗ máy tài chính kiểu Rube Goldberg, và nó hiện diện ở khắp mọi nơi. Nếu có một dự án căn hộ dành riêng cho người vô gia cư hoặc người thuê nhà thu nhập thấp trong khu phố của bạn, rất có thể tín dụng thuế đã giúp dự án đó được triển khai.
Các khoản tín dụng này có hai loại cơ bản. Cả hai đều đang được thúc đẩy mạnh mẽ theo luật liên bang mới.
Một loại tín dụng cho phép chủ sở hữu được khấu trừ khoảng 9% chi phí xây dựng dự án khỏi hóa đơn thuế của họ mỗi năm trong 10 năm. Khoản tín dụng 9% này được chính phủ liên bang phân bổ cho các tiểu bang, sau đó các tiểu bang này sẽ cấp cho các nhà phát triển. Đặc biệt là ở California, luôn có nhiều dự án đủ điều kiện hơn số tín dụng để tài trợ cho chúng. Gói chi tiêu do Tổng Thống Trump hậu thuẫn sẽ tăng tổng số tín dụng này thêm 12% mỗi năm vô thời hạn.
Loại tín dụng khác, tín dụng 4%, không có giới hạn, nghĩa là về mặt kỹ thuật, nó có sẵn cho bất kỳ nhà phát triển nào đủ điều kiện.
Vấn đề ở chỗ “nhà phát triển đủ điều kiện” là như thế nào. Theo truyền thống, một dự án có giá cả phải chăng cần phải trang trải một nửa chi phí bằng các trái phiếu miễn thuế cụ thể – vốn đang khan hiếm như tín dụng 9% – để tận dụng tối đa khoản tín dụng 4%. Dự luật liên bang đã giảm yêu cầu đó, do đó một dự án chỉ cần trang trải một phần tư chi phí bằng trái phiếu.
“Điểm mấu chốt là chính phủ liên bang đang cung cấp thêm các khoản tín dụng thuế và năng lực phát hành trái phiếu,” Pearl cho biết. “Đây là một trong những điều quan trọng nhất mà bạn cần để tạo ra nhà ở giá rẻ trên toàn quốc, đặc biệt là ở California.”
Marina Wiant, giám đốc điều hành Ủy Ban Phân Bổ Tín Dụng Thuế California (California Tax Credit Allocation Committee), cho biết tiểu bang nhận được nhiều yêu cầu tài trợ trái phiếu hơn mức có thể cấp. Tuần trước, ủy ban này bỏ phiếu thay đổi đơn xin tài trợ để phù hợp với các yêu cầu mới của liên bang, giảm tỷ lệ dự án mới phải được tài trợ bằng trái phiếu và cho phép các dự án đã được phê duyệt giảm nguồn tài trợ trái phiếu. Bà Wiant cho biết ngưỡng thấp hơn đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều tiền trái phiếu để phân bổ, và nhiều dự án sẽ được tài trợ hơn. “Vẫn còn rất nhiều dự án đang chờ tài trợ trái phiếu,” Wiant nói. “Vì vậy, sự thay đổi tức thời này sẽ có tác động khá ngay lập tức vào mùa thu năm nay.”
Thật ra nhóm của Schwartz và những người khác đã đấu tranh cho việc tăng tín dụng thuế này trong nhiều năm, và nhận được sự ủng hộ của cả hai đảng. Schwartz cho biết các nhà lập pháp Đảng Cộng Hòa có xu hướng coi tín dụng thuế là một “hình thức trợ cấp tốt.” Vì được các tập đoàn sử dụng, tín dụng thuế dễ chấp nhận hơn tem phiếu thực phẩm và các hình thức hỗ trợ trực tiếp khác vốn bị coi là tiền bố thí.
Đời không như là mơ!
Theo ước tính của công ty kế toán Novogradac, những thay đổi về chính sách có thể tài trợ cho việc xây dựng thêm 1.22 triệu căn hộ cho thuê giá rẻ trên toàn quốc trong 10 năm tới. Con số này tương đương với khoảng 20,000 căn hộ mỗi năm tại California.
Nhưng… đời không như là mơ! Có nhiều yếu tố có thể cản trở qúa trình này. Nếu chi phí xây dựng tăng do thuế quan, chi phí lao động tăng hoặc lãi suất tăng, các nhà phát triển có thể quyết định không sử dụng tín dụng thuế. Gói chi tiêu này cũng giữ mức thuế suất doanh nghiệp ở mức thấp, điều này có thể làm giảm giá trị của tín dụng thuế nhà ở.
Hơn nữa, vì xây dựng nhà ở ở California rất tốn kém, hầu hết các dự án không thể chỉ dựa vào tín dụng thuế, mà còn cần nguồn tài trợ khác từ địa phương và tiểu bang. Nhưng nguồn tài trợ đó đang thiếu hụt. Nguồn tiền bổ sung được cấp trong đại dịch COVID-19 đã cạn kiệt. Năm ngoái, một trái phiếu nhà ở giá rẻ trị giá $20 tỷ của khu vực đã được đưa ra trước cử tri Vùng Vịnh, nhưng nó đã bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu do lo ngại sẽ thất bại.
Do đó, Schwartz ước tính California sẽ chỉ có gần 10,000 ngôi nhà thu nhập thấp mới được xây dựng mỗi năm nhờ các khoản tín dụng thuế bổ sung này, chứ không phải con số 20,000.
Một trở ngại tiềm ẩn khác: Việc cắt giảm chi tiêu mà gói chi tiêu của tổng thống áp đặt lên các lĩnh vực khác, bao gồm cả việc cắt giảm Medicaid, dự kiến sẽ khiến 3.4 triệu người California mất bảo hiểm trong 10 năm tới, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng nghèo đói cho nhiều người và làm suy yếu lợi ích của các khoản tín dụng thuế.
Hóa ra, “Khoản tăng tín dụng thuế lại nằm trong một ‘dự luật xấu xí’ vô cùng tai hại này. Thật là trớ trêu!” Schwartz nói.
